به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نشستی تخصصی با موضوع «ژانر طنز در ادبیات داستانی» در نخستین مهرواره داستان آفرینش با حضور ۸۶ عضو برگزیده و ارشد داستان‌نویس انجمن‌های ادبی آفرینش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سراسر کشور در تبریز برگزار شد.
«فرهاد حسن‌زاده» نویسنده کتاب‌های کودک و نوجوان در این نشست خاطرنشان کرد: مطالبی که در فضای مجازی ارایه می‌شود، معمولا اصالت آنها زیر سوال است. فضای مجازی دریایی به عمق ۱۰ سانتی‌متر ولی کتاب حوض کوچکی با عمق زیاد است.
نویسنده کتاب «هستی» در بخشی از سخنانش طنز را این‌گونه تعریف کرد و گفت: طنز اثری ادبی است که با استفاده از بذله، وارونه‌سازی، خشم و نقیضه، ضعف‌ها و تعلیمات اجتماعی جوامع بشری را به نقد می‌کشد.
در ادامه‌ی این نشست حسن‌زاده به تعریف طنز خردسال، کودک و نوجوان، تفاوت طنزهای نوجوان با کودکان، طنز برای مخاطب بی‌مرز، طنز مطبوعاتی، زبان مخفی و روز، بازنویسی متون طنز کلاسیک، ویژگی‌های طنز خوب، طنز موقعیت به میزان زیاد و طنز کلامی به میزان مناسب، پرداخت.
نویسنده کتاب «زیبا صدایم کن» همچنین در مورد ویژگی‌های طنز خوب سخن گفت و یادآور شد: طنز خوب باید صادقانه و بدون قضاوت و نگاه از بالا به پایین نوشته شود و زبان ساده و روان داشته باشد.
وی تصریح کرد: در داستان‌های طنزآمیز با دو وجه مهم سروکار داریم، یکی شگردهای موقعیتی و دیگری سازوکارهای ارزیابی زبانی است. در طنز موقعیت نویسنده از تکنیک‌هایی مانند غافل‌گیری و چرخش طنزآمیز و قرار دادن شخصیت در موقعیت طنز استفاده می‌کند. در طنز کلامی نویسنده از سازوکارهای زبانی مانند جناس، کنایه، طعنه و تشبیه مضحک بهره می‌برد.
حسن‌زاده در ادامه با بیان مثال‌هایی نکته‌هایی را در مورد طنز خوب همچون استفاده از فرهنگ کوچه و بازار و عامیانه، استفاده از کلمه‌های قلقلک‌دار، استفاده از فانتزی یا فضاهایی آمیخته با تخیل یا واقعیت، سوژه‌ی مناسب، کوتاه‌بودن، نقیضه‌گویی و طنز به مثابه چاشنی یادآور شد.
«انسیه موسویان» سرپرست آفرینش‌های ادبی و هنری کانون پرورش فکری و مجری کارشناس این نشست هم یادآور شد: طنز کودک با بزرگ‌سال هم در حوزه واژگان و هم محدودیت موضوع‌ها متفاوت است.
وی افزود: هدف طنز خنداندن صرف نیست، اصلاح جامعه و اشاره به معضلات به زبان شیرین و غیرجدی است. طنز واقعی با چیزهایی که به عنوان طنز می‌شنویم ولی هدف‌شان سرگرم کردن است، متفاوت بوده و هدف طنز واقعی اصلاح و آگاه کردن است.
«حسین تولایی» نویسنده و شاعر در ادامه این نشست در مورد طنز توضیح داد و گفت: طنز روایتی واقع‌گراست که شکل و لحن واقع‌گرایانه ندارد. اثر طنز تخیل صرف نویسنده یا شاعر طنز نیست بلکه از واقعیت می‌آید اما لحن و روایت ممکن است به آن موضوع که واقعیت دارد، مربوط نباشد. طنز هنری است که عدم تناسب‌های عرصه‌های مختلف اجتماعی را که در ظاهر متناسب و عادی به نظر می‌رسد بیان می‌کند که خودش مایه خنده می‌شود. هر طنزپردازی، هنرمندانه و زیباشناسانه همین عدم تناسب را بیان می‌کند.
شاعر کتاب «قهرهای خوشمزه»، طنز را یک اثر تفکربرانگیز دانست که عدم تناسب‌های موجود در جامعه را بیان و خواننده را به فکر وادار می‌کند و به همین خاطر واقعیتی پیچیده دارد.
تولایی با بیان این‌که طنز یک تیغ جراحی است اگرچه برش می‌زند و درد دارد ولی به فکر بهبود کسی است که جراحی می‌کند، افزود: در ظاهر ممکن است انسان را آشفته کند یا برمی‌آشوبد، مخاطب را به این باور می‌رساند که در جهان یک قطبی زندگی نمی‌کند بلکه در جهانی زندگی می‌کند که چندگانه و دارای لایه‌های پیچیده و متناقض است. این تناقض و تردید، انسان را از یقین دور می‌کند.
شاعر کتاب «بفرما کرم تازه» گفت: هنرمندان حتما بینش طنزآمیز دارند. این بینش، جهان را دگرگونه و واژگون می‌بیند که آدم‌های غیرهنرمند نمی‌توانند ببینید.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: طنزنویس، مخاطب را متوجه اتفاق‌های غیرمعمول و غیرمعقول که در جامعه وجود دارد، می‌کند و تلاش دارد که نگاه دیگرگونه داشته باشد. طنز به شناخت عدم قطعیت جهان کمک می‌کند.
تولایی همچنین اضافه کرد: طنزنویس به چند وسیله همچون ذوق و شوخ طبعی، مطالعه آثار طنز دیگران، آگاهی اجتماعی، دید طنزآمیز و فاصله مردم‌شناختی نیاز دارد.
وی در بخش دوم سخنانش در مورد شعر طنز سخن گفت و بیان کرد: شعر و داستان از هم جدا نیستند بلکه در هم تنیده شدند و خیلی به همدیگر کمک می‌کنند.
نظر شما