به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: هفدهم مرداد ماه در تقویم رسمی کشور به عنوان روز خبرنگار شناخته میشود. روز تجلیل از کسانی که هم و غم شان پاسداشت حرمت قلم و حقیقت است و اگرچه که در این جاده با مشکلات و کاستی‌های فراوانی مواجه می‌شوند اما عشق به بیان حقیقت، آنان را به تلاش و حرکت وا می‌دارد و این مهم حوزه‌بردار نیست.
در این میان البته عرصه «دین و اندیشه» از حساسیت خاصی برخوردار بوده و از آنجایی که نظام ما اسلامی است در نتیجه وظیفه خبرنگاران این حوزه، ارایه سیره واقعی رسول الله(ص) و اهل بیت(ع) است. از این رو، به مناسبت فرا رسیدن روز خبرنگار با «مسعود معینی‌پور»، مدیر شبکه چهار سیما درباره وظایف خبرنگاران حوزه دین به گفت وگو نشسته‌ایم. او خود سالیان سال است که در عرصه‌هایی نظیر دین و علوم انسانی قلم زده و در برنامه‌های مختلف نظیر «زاویه»، «پگاه تحول» و ... به صورت تخصصی مباحث مهمی نظیر علوم انسانی اسلامی را به بحث و بررسی کارشناسانه گذاشته است. در ادامه حاصل این گفت وگو را می‌خوانید:
با توجه به اینکه سالیان سال است که در عرصه حوزه‌های دینی و فلسفی قلم زده‌اید و از سوی دیگر با فضای رسانه کشور آشنایی دارید، به عنوان نخستین پرسش، برای مخاطبان ما توضیح دهید به نظرتان فردی که در عرصه دین کار رسانه‌ای می کند باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
فکر می‌کنم در وهله اول، خودش باید عمیقا معتقد به مباحث دینی بوده و درک درستی از مباحث دینی داشته باشد، از سوی دیگر در تفکر، نظام معرفتی و رفتاری اش، حتما باید مباحث اخلاقی نظیر اخلاق رسانه و اخلاق خبرنگاری را به شکل مضاعف رعایت کند، به این دلیل که اکنون مسایل و چالش‌های دین‌داری به معنای احکام دینی، اخلاق دینی و البته اعتقادات دینی در جامعه ما وجود دارد و برخی دین‌داری را به اخلاق، نظام معرفتی و رفتار تقلیل می‌دهند در حالی که دین‌داری شامل همه این مولفه‌ها میشود اما متاسفانه ما در این حوزه با تقلیل‌گرایی مواجهیم.
باید توجه داشته باشیم که ما در فضای عمومی دین‌داری، سه لایه معرفت دینی، اخلاق دینی و رفتار دینی داریم که پیش‌تر اشاره داشتم، بنابراین رسانه باید بازنمایی جامعی از این موارد داشته باشد.
از سوی دیگر واقعیت آن است که ما عموما در مورد ساختارها و تحقیقات دینی صحبت می کنیم اما به طور تخصصی در حوزه دین داری به عنوان یکی از نهادهای اصلی در کشور کمتر کار کرده‌ایم، یعنی اگر چند نهاد اصلی در کشور شامل نهاد حکومت، نهاد دین، نهاد علم، نهاد اقتصاد و ... داریم، دین چیزی است که حاکم بر همه این موارد است. دین هرگز به معنویت و اخلاق تقلیل نمی‌یابد، هم احکام و هم نظام معرفتی دارد. فعالان عرصه رسانه دینی، با چنین نگاهی است که می توانند تولید محتوای قوی داشته باشند.
چالش خبرنگاران حوزه دین از منظر نگاه شما که کار رسانه‌ای با محوریت دین را با عقبه‌ای آکادمیک در کارنامه خود دارید، چیست؟
فکر می‌کنم مهمترین مساله‌ای که باید در این مورد مطرح کرد توجه خاص به مناسک عمومی و جمعی است که عمدتا در سطح رسانه مطرح میشود در حالی که عرصه دین بسیار گسترده‌تر از این دو حوزه است. معتقدم باید بازنمایی و تصویرسازی خوبی از اخلاق عمومی، چالش‌های آن و اخلاق مطلوبی که باید در جامعه شکل بگیرد، در رسانه برجسته شود.
واقعیت آن است که دین سه بُعد اعتقادی، اخلاقی و رفتاری دارد، از سوی دیگر سه بُعدی که به آنها اشاره شد و اساسا خبرنگاری دینی و مذهبی هنوز به خوبی جا نیفتاده است و بیشتر شاهد خبرنگاریِ ساختارها و نظام‌های بروکراتیک که متولی امر دین شده‌اند، هستیم.
در چنین شرایطی است که در عرصه رسانه، کمتر کسی تصویری از وضعیت دین‌داری در ایران یا چالش‌های آن در مقایسه با وضعیت دین‌داری در کشورهای دیگر ارایه کرده باشد و این مساله عموما تبدیل به موضوعی آکادمیک شده است و نه یک موضوع که تبدیل به امر عمومی شده باشد.
برای برون‌رفت از چنین وضعیتی چه راهکارهایی به ویژه در سطح رسانه ملی پیشنهاد می‌دهید؟
ببینید، ما بیشتر به سطح دین‌داری پرداخته‌ایم. البته رسانه ملی گاهی در مباحث معرفتی و اعتقادی بحث می‌کند اما کافی نیست و این ضعف عمومی رسانه‌ای ماست که کمتر توان ارایه تصویر درست و البته جریان‌سازی دین‌داری مطلوب را دارد.
تمامی این موارد که اشاره داشتم در حالی اتفاق می‌افتد که رسانه به عنوان یک پیام‌رسان قوی می‌تواند هم وضعیت دین‌داری را رصد کند و هم جریان دین‌داری مطلوب را ترویج کند؛ البته در قالب‌های خودش و در حدی که باید ورود داشته باشد نَه آن‌گونه عمیق که نظام های دانشگاهی و حوزوی عهده‌دار آن هستند.
نظر شما