پنج اصلی که مبنای طب اسلامی است

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، خداوند متعال که خالق انسان هاست توجه ویژه ای به رفع نیازهای آنان داشته است از این جهت تمام آموزه های ما منشایی الهی دارد که و علم طب نیز به انبیا، علما و حکما از طریق الهام و اشراق رسیده است .در همین خصوص گفتگویی انجام داده ایم با دکتر«مسعود بلاغت»، پزشک و محقق طب سنتی واسلامی که در پی می آید:

آقای دکتر طب اسلامی چیست و تاریخچه آن به چه زمانی برمی گردد؟

تبلور تفکرات انبیاء وائمه اطهار و سیره آنها پیرامون طب و بهداشت واستفاده از قانونمندی های حاکم بر نظام طبیعت، تجربیات حکما، در این راستا وبکار گیری از الهام و اشراق را طب اسلامی  می گویند.

بر اساس مدارک موجود در تاریخچه طب اسلامی، ادریس پیامبر نخستین سنگ بنای این طب را بها نهاد که در تاریخ از ایشان به عنوان هرمس اول نام برده می شود که پس از آن پیامبران دیگری از جمله حضرت داوود در کتاب120 جلدی زبور با عنوان آیین زندگی بشریت این مسیر را ادامه دادند و ابن عباس نیز در حدیثی از امام معصوم نقل کرده که حضرت داوود (ع) با گیاهانی که در اطراف محرابش رویش می کردند  به اذن خداوند حرف می زد و از آنان در موارد خواص گیاه، در چه خاکی میرویند، آب و اطلاعات درمانی و شفا دهنده گیاه سوال می کرد و آنها پاسخ می دادند.

 درطول تاریخ نیز بقراط این اطلاعات را به صورت کامل و نظام بندی شده به صورت یک علم خاص پایه گذاری کرد و سپس این علم به دست جالینوس و در ادامه دیس قورمیدوس با مطالعات  گیاه شناسی  دانش گیاه شناسی را وارد این علم کرد و مکتب طب یونانی در قرن دوم و سوم پس از میلاد در یونان شکل گرفت .در زمان ساسانیان دانشگاه جندی شاپور تاسیس شد آنان متون کتاب یونانی را به زبان سریانی و عربی ترجمه کردند و بدین شکل پایه های پزشکی ایرانی و اسلامی بنا نهاده شد.

ابوعلی سینا در قرن 4 با دانشی وافر در زمینه علمی ظهورو رشد کرد و با استفاده از تجربیات  و تفکرات اسلامی  اطلاعات بقراط، جالینوس را به  نقد کشید و پایه گذار طبقه بندی و نظام بندی  نوین در زمینه طب سنتی و اسلامی شد و با نوشتن کتاب قانون، زکریای رازی با تربیت دانشجویان و تشکیل تیم علمی پزشکی به صورت عملی و نوشتن کتاب الحاوی برای نخستین بار مرکز بستری را در ایران تاسیس کرد  و در ادامه یکی از شاگردان زکریای رازی به نام اخوینی در بخارا مهمترین و نخستین کتاب طب اسلامی به زبان فارسی با عنوان هدایت المتعلمین را به رشته تحریردر آورد.

در همین راستا کتاب فارسی طب اسلامی وارد عرصه طبابت شد که بعدها عقیلی خراسانی  کتاب مهمی با عنوان  خلاصه الحکمه  را در زمینه طب اسلامی نگارش کرد.

مبنای طب اسلامی چیست؟ 

خداوند متعال که خالق انبیا وهمه انسان بوده توجه ویژه ای به رفع نیازهای آنان داشته است از این جهت تمام آموزه های ما منشایی الهی دارد که این علم به انبیا، علما و حکما از طریق الهام و اشراق رسیده است .مبنایی  که در طب اسلامی  در نظر گرفته می شود بر پایه 5 اصل از جمله 1-قرآن وآیات 2-سیره عملی ائمه اطهار3- تفکرات حکمای پس از اسلام 4- قانونمندهای حاکم بر نظام طبیعت و 5 -الهام و اشراق استوار می باشد.

خود قرآن کریم شفاالمومنین است و خود شفا دهنده می باشد که در باب شفادهندگی سوره فاتحه، یاسین و آیت الکرسی تفاسیر زیادی نقل شده همچنین در باب شفا دهنده بودن عسل در سوره نحل که به شفا لناس معروف می باشد برای شفای مریض بسیار سفارش شده است. از ائمه و انبیاء (ع) نیز احادیث زیادی درباب آداب بهداشت و سلامت، خوردن و آشامیدن و راه های سالم زیستن درکتب شیعه و سنی آورده شده است.

 خداوند نیز بر اساس قانونمندی حاکم بر نظام طبیعت انسان را از همان روز نخست تولد  تعلیم و تربیت کرده  و توسط حیوانات و عوامل طبیعی آموزهای  رفتاری را به آنها آموخته است  که انسان از روی رفتار های درمانی و پیشگیرانه حیوانات در مورد خودشان به چیزهایی مهمی پی می برده است یعنی از تجربیات آنها در نحوه درمان بیماری ها استفاده می کرده است.

 توجه به زندگی برخی حیوانات و جانوارن مختلف برای سبک زندگی و روشهای درمانی و استفاده آنها از گیاهان در زمان بیماری نکات مهمی است که انسان می تواند با توجه به زندگی آنها آموخته های خود را ارتقا دهد.

محقق طب سنتی واسلامی بیان داشت: در برخی موارد نیز خداوند راه و مسیردرست درمان برخی بیمارها را به صورت الهام و اشراق به انسانهای پاک نیت خود درعالم خواب و بیداری و بدون واسطه الهام می کند که در طول تاریخ نیز در این راستا موارد زیادی مشاهده شده است ومی شود.

 طب سنتی و اسلامی به طور کلی شامل چه بخش هایی می شود؟

بخشهای مهم ومختلف طب سنتی و اسلامی که بر چندین مبنا پایه گذاری شده است.  1-مزاج شناسی 2- نبض  3 - بول وبراز و دیگر ترشحات خروجی بدن مثل عرق  4- معاینه زبان 5- چشم وعنبیه از جمله مواردی هستند که در تشخیص بیماری در طب سنتی و اسلامی مورد استفاده قرار میگیرند.

هر دارویی که ارزشمند تراست فراوان ترودر دسترس ترمی باشد فلذا در کتب اسلامی نیزدرباب اهمیت واثرات بیشمار آنان مطالب زیادی آورده شده است که مزاج شناسی یکی ازمهمترین راه های درمان درطب اسلامی شناخته می شود.

منابع دارویی در طب اسلامی چیست؟

در کتب اسلامی منابع دارویی در قالب سه گروه گیاهی، معدنی و حیوانی  با توجه و فواید و اثراتی که دربهبود و پیشبرد درمان نقش دارند تقسیم بندی شده است. 

داروهای گیاهی به عنوان یک قانون در طب اسلامی نقش بسزایی دارند که می توان از اسفند، خاکشیر، سیاه  دانه و عسل  که اثرات قابل توجهی درمان طب اسلامی دارند به عنوان مثال نام برد.

خاک، سنگ های مختلف وآب بخصوص آب دریا و اقیانوس که خواص درمانی زیادی دارند ازجمله داروهای معدنی هستند که می توانند درزمینه درمانی بیماریهای گوناگون مورد استفاده  قرار گیرد.

ازدیگر گروهای دارویی منابع دارویی حیوانی هستند که در آن از انواع و اقسام اجزا، جوارح وترشحات حیوانات استفاده می شود به عنوان مثال ادارشتر جهت درمان بیماری آسم، مدفوع الاغ با نام عنبرنسا برای انواع عفونت های موضعی که اثرات بسیار قوی نیز دارد از جمله موارد قابل استفاده می باشد.

قانونمندی های درمان نیز در طب اسلامی و سنتی به 7 گروه شناخت راه حل های درمانی تقسیم می شوند. شناخت مزاج، سن و جنس، موقعیت جغرافیایی، محل زیست، مزاج صنعتی، غذای غالب، زمان  و مکان  هرکدام  نقش مهم و اثر گذاری درشناخت عوامل و درمان بیماری ایفا می کنند. 

اهمیت تطهیر جسم  در طب اسلامی چیست؟

در طب اسلامی و سنتی 5 گزینه تطهیر از جمله تطهیر جسمی، شامل شستشو ظاهری بدن، زدایش موهای زائد، گرفتن ناخن، روغن مالی مناسب بدن متناسب با هر فصل، رنگ کردن موها، سرمه کشیدن و مهمترین آنها حمام کردن که فواید اثر گذاری برای بدن انسان دارد. تطهیر معدوی نوع دیگر تطهیر است مانند حلال خوردن، بجاغذاخوردن، به اندازه و موافق مزاج خوردن، روزه گرفتن و قی کردن که توجه به آن می تواند نقش مهمی در سلامت فرد ایفا کند.