عرفه فرصتی دیگر برای استغفار

خبرگزاری شبستان // فارس

تا بال به بال عشق بستی // تا هست جهان همیشه هستی

روز عرفه، روز شناخت است، روزی که خدای سبحان بندگان خود را به عبادت و اطاعت خویش فرا می خواند و خوان کرم و احسان و لطف خود را برای آنان می گسترد و درهای مغفرت و بخشش و رحمتش را بر روی آنان می گشاید، این روز اعیاد عظیمه بوده گرچه به اسم عید نامیده نشده است.

دل در جوشش ناب عرفه، وضو می گیرد و در صحرای تفتیده عرفات، جاری می شود، آن جا که ایوان هزار نقش خداشناسی است، لب ها ترنم با طراوت دعا به خود گرفته و چشم ها امان خود را از بارش توبه، از دست داده اند؛ دل، بیقرار روح عرفات، حضرت اباعبدالله الحسین (ع) شده است، پنجره باران خورده چشم ها از ضریح اجابت، تصویر می دهد و این صحرای عرفات است که با کلمات روحبخش دعای امام حسین (ع) و اشک عاشقان او بر دامن خود اجابت را نقش می کند. اشک و زمزمه ما را نیز بپذیر، ای خدای عرفه.

در این روز حجاج بیت الله الحرام با وقوف در صحرای عرفات با خدای خویش به مناجات می پردازند و دعای عرفه امام حسین(ع) را قرائت می کنند، مسلمانان نیز در گوشه گوشه این کره خاکی در این روز همه با هم نجوا کردند: "خدای من، من به گناهانم اعتراف می کنم، آنها را ببخش، منم که بد کردم، منم که خطا کردم، منم که تصمیم به گناه گرفتم، منم که نادانی کردم. "؛ مسلمانان با شرکت در آیین پرفیض و ملکوتی دعای عرفه، با ریختن اشک عشق، از معبود خود طلب عفو کرده و برای گناهان گذشته خود از ذات اقدس الهی طلب مغفرت کردند.

عرفات نام صحرایی است که حاجیان در روز عرفه (نهم ذیحجه) در آنجا توقف می کنند و به دعا و نیایش می پردازند و پس از برگزاری نماز ظهر و عصر به مکه مکرمه می آیند در مورد آن گفته اند که جبرئیل امین (ع) هنگامی که مناسک را به ابراهیم خلیل الله (ع) می آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت: عرفت؛ و او پاسخ داد آری، لذا به این نام خوانده شد.

همچنین گفته اند سبب آن این است که مردم از این جایگاه به گناه خود اعتراف می کنند و بعضی آن را جهت تحمل صبر و رنجی می دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد، چرا که یکی از معانی عرف، صبر، شکیبایی و تحمل است.

مقام معظم رهبری، در دیدار با اعضاى سازمان عقیدتى، سیاسى نیروى انتظامى در روز هفتم اسفند سال 80 در این خصوص خطاب به این افراد می گویند: " چند روز پیش در دعاى مبارک امام حسین (ع) در روز عرفه، خواندید، با تقواى خودت مرا خوشوقت و خوشبخت کن؛ با معصیت خودت مرا بدبخت نکن، باید از خدا تقواى الهى را خواست، ان‌شا الله توجهات و رحمت خداى متعال هم به سمت شما نازل است، باید به خداى متعال توکل کنید و تقواى الهى را هم از او بخواهید."

طبق روایت امام صادق(ع)، آدم (ع) پس از خروج از جوار خداوند و فرود به دنیا، 40 روز هر بامداد بر فرار کوه صفا با چشم گریان در حال سجود بود، جبرئیل بر آدم فرود آمد و پرسید:

ـ چرا گریه می کنی ای آدم؟

ـ چگونه می توانم گریه نکنم در حالیکه خداوند مرا از جوارش بیرون رانده و در دنیا فرود آورده است.

ـ ای آدم به درگاه خدا توبه کن و به سوی او بازگرد.

ـ چگونه توبه کنم؟

جبرئیل در روز هشتم ذیحجه آدم را به منی برد، آدم شب را در آنجا ماند و صبح با جبرئیل به صحرای عرفات رفت، جبرئیل هنگام خروج از مکه، احرام بستن را به او یاد داد و به او لبیک گفتن را آموخت و چون بعد از ظهر روز عرفه فرا رسید تلبیه را قطع کرد و به دستور جبرئیل غسل کرد و پس از نماز عصر، آدم را به وقوف در عرفات واداشت و کلماتی را که از پروردگار دریافت کرده بود به وی تعلیم داد، این کلمات عبارت بودند از:

خداوندا با ستایشت تو را تسبیح می گویم سُبحانَکَ اللهُمَ وَ بِحمدِک

جز تو خدایی نیست لا الهَ الاّ اَنْتْ

کار بد کردم و بخود ظلم نمودم عَمِلْتُ سوء وَ ظَلَمْتُ نَفْسی

به گناه خود اعتراف می کنم وَ اِعْتَرِفْتُ بِذَنبی اِغْفرلی

تو مرا ببخش که تو بخشنده مهربانی اِنَّکَ اَنْتَ اَلغَفور الرّحیمْ

آدم (ع) تا هنگام غروب آفتاب همچنان دستش رو به آسمان بلند بود و با تضرع اشک می ریخت، وقتی که آفتاب غروب کرد همراه جبرئیل روانه مشعر شد و شب را در آنجا گذراند و صبحگاهان در مشعر بپاخاست و در آنجا نیز با کلماتی به دعا پرداخت و به درگاه خداوند توبه گذاشت.

آدم از پروردگارش کلماتی دریافت داشت و با آن به سوی خدا بازگشت و خداوند، توبه او را پذیرفت، چه او توبه پذیر مهربان است.

پیامبر اسلام (ص) در عرفات

و طبق مشهور میان محدثان پیامبر اعظم (ص) در چنین روزی سخنان تاریخی خود را در اجتماعی عظیم و با شکوه حجاج فرمودند: " ای مردم سخنان مرا بشنوید! شاید دیگر شما را در این نقطه ملاقات نکنم، شما به زودی به سوی خدا باز می گردید، در آن جهان به اعمال نیک و بد شما رسیدگی می شود، من به شما توصیه می کنم هرکس امانتی نزد اوست باید به صاحبش برگرداند، هان ای مردم بدانید ربا در آئین اسلام اکیدا حرام است، از پیروی شیطان بپرهیزید، به شما سفارش می کنم که به زنان نیکی کنید زیرا آنان امانت های الهی در دست شما هستند و با قوانین الهی بر شما حلال شده اند."

همچنین ایشان می فرمودند: "من در میان شما 2 چیز به یادگار می گذارم که اگر به آن 2 چنگ زنید گمراه نمی شوید، یکی کتاب خدا و دیگری سنت و عترت من است."

نقل شده است حضرت محمد مصطفی (ص) نیز می فرمودند: "هر مسلمانی با مسلمان دیگر برادر است و همه مسلمانان جهان با یکدیگر برادرند و چیزی از اموال مسلمانان بر مسلمانی حلال نیست مگر اینکه آنرا به طیب خاطر به دست آورده باشد."

روز عرفه از نگاه بزرگان

امام زمان (عج) در باب روز عرفه می فرمایند: "ای آنکه [کار] زیبا را آشکار می‏کند و [کار] زشت را می‏پوشاند! ای آن‏که بر بدکاری مواخذه نمی‏کند و پرده نمی‏درد! ای آن‏که منتش بزرگ و چشم پوشی‏اش کریمانه و گذشتش نیکو است."

حضرت زهرا (س) هم می فرمایند: "خدایا! نگریستن به رویت و شوق دیدارت را از تو درخواست می‏کنم."

پیامبر (ص) در باب روز عرفه می فرمایند: "خداوند در هیچ روزی به اندازه روز عرفه، بندگان را از آتش دوزخ نمی‏رهاند."، همچنین از ایشان نقل شده است: " خداوند در غروب عرفه نزد فرشتگانش به اهل عرفه می‏بالد و می‏گوید: "بندگانم را بنگرید! ژولیده و غبار آلود، نزد من آمده‏اند."

رسول گرامی اسلام (ص) گناهکارترین فرد در عرفات را کسی عنوان می فرمایند که از آن‏جا باز گردد در حالی که گمان می‏برد آمرزیده نخواهد شد و امام علی‏ (ع) هم در این رابطه فرموده اند: "برخی از گناهان جز در عرفات بخشوده نمی‏شوند."

عرفه را روز خواندن حق تعالی می دانند، ما هم همنوا با سالار شهیدان امام حسین (ع) عرضه می داریم: " خدایا! من در حال بی‏نیازی نیازمندم؛ پس چگونه در حال فقر نیازمند تو نباشم."

آیت الله خامنه ای در وصف دعای عرفه در نماز جمعه تهران 29 مهرماه سال 84 چنین می فرمایند:" در دعاى عرفه بهترین مطالبات و خواسته‌ها براى انسان مطرح مى‌شود، که اگر انسان اینها را از خدا بخواهد و بگیرد، مى‌تواند براى او سرمایه باشد، انسان باید این دعاها را قدر بداند و از آنها استفاده کند."

رهبر معظم انقلاب در دیدار با مردم قم که در 19 دی سال 84 برگزار شده بود، می فرمایند:" فردا، روز عرفه است؛ روز دعا و ذکر و تضرع و ابتهال و راز و نیاز است؛ بخصوص شما جوان‌ها قدر این روزهاى بزرگ و این ساعات باارزش را بدانید. همین رابطه‌ با خداست که سینه‌ها و دل‌ها را منشرح مى‌کند؛ راه را براى انسان باز مى‌کند؛ عزم و اخلاص به انسان مى‌دهد؛ به کارها برکت مى‌بخشد؛ توفیق الهى را بر سر انسان سایه‌گستر مى‌کند و نتیجه‌ آن، پیشرفت در خط اصیل ارزش‌هاى اسلامى است. این روزها و این ساعات باارزش را هرگز از دست ندهید."

مضامینی از دعای عرفه

1ـ ستایش حق تعالی:
ستایش سزاوار خداوندی است که کس نتواند از فرمان قضایش سرپیچد و مانعی نیست که وی را از اعطای عطایا، باز دارد و صنعت هیچ صنعتگری بپای صنعت او نرسد، بخشنده بی دریغ است، اوست که بدایع خلقت را بسرشت و صنایع گوناگون وجود را با حکمت خویش استوار ساخت.

2ـ تجدید عهد و میثاق با خدا:
پروردگارا بسوی تو روی آورم و به ربوبیت تو گواهی دهم و اعتراف کنم که تو تربیت کننده و پرورنده منی و بازگشتم بسوی توست، مرا با نعمت آغاز فرمودی قبل از اینکه چیز قابل ذکری باشم.

3ـ خود شناسی:
و قبل از هدایت مرا با صنع زیبایت مورد رافت و نعمت های بیکرانت قرار دادی، آفرینشم را از قطره آبی روان پدید آوردی و در تاریکی های سه گانه جنینی سکونتم دادی؛ میان خون و گوشت و پوست و مرا شاهد آفرینش خویش نگرداندی و هیچیک از امورم را بخودم وا نگذاشتی.

4ـ راز آفرینش انسان:
ولی مرا برای هدفی عالی یعنی هدایت (و رسیدن به کمال) موجودی کامل و سالم بدنیا آوردی، و در آن هنگام که کودکی خردسال در گهواره بودم، از حوادث حفظ کردی و مرا از شیر شیرین و گوارا تغذیه نمودی و دل های پرستاران را بجانب من معطوف داشتی. و با محبت مادران به من گرمی و فروغ بخشیدی.

5ـ تربیت انسان در دانشگاه الهی:
تا اینکه با گوهر سخن مرا ناطق و گویا ساختی و نعمت های بیکرانت را بر من تمام کردی و سال به سال بر رشد و تربیت من افزودی تا اینکه فطرت و سرنوشتم، به کمال انسانی رسید و از نظر توان اعتدال یافت و حجتت را بر من تمام کردی که معرفت و شناختت را به من الهام فرمودی.

6ـ نعمت های خداوند:
آری این لطف تو بود که از خاک پاک عنصر مرا بیافریدی و راضی نشدی، ای خدایم که نعمتی را از من دریغ داری و بلکه مرا از انواع وسائل زندگی برخوردار ساختی و با اقدام عظیم و مرحمت بیکرانت بر من و باحسان عمیم خود نسبت به من، تا اینکه همه نعماتت را درباره من تکمیل فرمودی.

7ـ شهادت به بیکرانی نعمت های الهی:
الهی! من به حقیقت ایمانم، گواهی دهم و نیز به تصمیمات متیقن خود و به توحید صریح و خالصم و به باطن نادیدنی نهادم و پیوستهای جریان نور دیده ام و خطوط ترسیم شده بر صفحه پیشانی ام، و روزنه های تنفسی ام، و نرمه های تیغه بینی ام و آوازگیرهای پرده گوشم و آنچه در درون لبهای من پنهان است.

8ـ ناتوانی بشر از بجا آوردن شکر الهی:
گواهی می دهم ای پروردگار که اگر در طول قرون و اعصار زنده بمانم و بکوشم تا شکر یکی از نعمات تو بجا آورم، نتوانم مگر باز هم توفیق تو رفیقم شود، که آن خود مزید نعمت و مستوجب شکر دیگر، و ستایش جدید و ریشه دار باشد.

9ـ ستایش خدای یگانه:
من با تمام جد و جهد و توش و توانم تا آنجا که وسعم می رسد با ایمان و یقین قلبی گواهی می دهم. و اظهار می دارم: "حمد و ستایش خدایی را که فرزندی ندارد تا میراث برش باشد و در فرمانروایی نه شریکی دارد تا با وی در آفرینش بر ضدیت برخیزد و نه دستیاری دارد تا در ساختن جهان به وی کمک دهد.

10ـ خواسته های یک انسان متعالی:
خداوندا، چنان کن که از تو بیم داشته باشم، آنچنان که گویی تو را می بینم و مرا با تقوایت رستگار کن! اما بخاطر گناهانم مرا به شقاوت دچار مساز! مقدر کن که سرنوشت من به خیر و صلاح من باشد و در تقدیراتت خیر و برکت بمن عطا فرما!

11ـ سپاس به تربیت های الهی:
خداوندا! ستایش از آن تست که مرا آفریدی و مرا شنوا و بینا گرداندی! و ستایش سزاوار تست که مرا بیافریدی و خلقتم را نیکو بیاراستی.

12ـ نیازهای تربیتی از خدا:
و مرا بر مشکلات روزگار و کشمکش شب ها و روزها یاری فرمای! و مرا از رنج های این جهان و محنت های آن جهان نجات بده و از شر بدی هایی که ستمکاران در زمین می کنند نگاه بدار.

13ـ شکایت به پیشگاه خداوند:
خدایا! مرا به که وا می گذاری؛ آیا به خویشاوندی که پیوند خویشاوندی را خواهد گسست؛ یا به بیگانه که بر من بر آشفتد؛ یا به کسانیکه مرا به استضعاف و استثمار کشانند؛ در صورتیکه تو پروردگار من و مالک سرنوشت منی؛

14ـ ای مربی پیامبران و فرستنده کتب آسمانی:
ای خدای من و ای خدای پدران من! ابراهیم، اسماعیل، اسحق و یعقوب، و ای پروردگار جبرئیل، مکائیل و اسرائیل، و ای تربیت کننده محمد، خاتم پیامبران و فرزندان برگزیده اش، ای فرو فرستنده تورات، انجیل زبور و فرقان.

15ـ تو پناهگاه منی:
تو پناهگاه منی، به هنگامی که راه ها با همه وسعت، بر من صعب و دشوار شوند و فراخنای زمین بر من تنگ شود و اگر رحمت تو نبود من اکنون جز هلاک شدگان بودم و تو مرا از خطاهایم باز می داری و اگر پرده پوشی تو نبود از رسوایان بودم.

شرح مناسبت

در این روز خداوند تبارک و تعالی بندگان خود را به عبادت و اطاعت خود فراخوانده و سفره‏جود و احسان خود را برای بندگان خود گسترانده است، از ظهر روز نهم ماه ذی‏الحجه، زائران خانه‏ خدا در صحرای عرفات وقوف می‏کنند و برای این وقوف، فضایل بسیاری ذکر شده است، در غروب این روز، زائران، از عرفات به مشعرالحرام می‏روند و خود را برای سایر مناسک پر شکوه حج آماده می‏سازند.

همچنین بر اساس روایات مسلم بن عقیل که از شخصیت‏های برجسته وبا تقوای زمان خود به شمار می‏رفت، برای ارزیابیِ میزان وفاداری مردم کوفه به امام حسین (ع) به این شهر رفته بود، به دست عمال ابن زیاد گرفتار آمد و به دستور آن حاکم پلید، فرستاده‏ امام حسین (ع) را از بالای دارالاماره به پایین انداختند و او را به شهادت رساندند.

پس خوب گوش کن که حاجیان می گویند: "لَبَّیْکَ اَللّهُمَّ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ، إنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَکَ وَ الْمُلْکَ، لاشَریکَ لَکَ لَبَّیْکَ."

پایان پیام/