به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از اتاق بازرگانی ایران، در حالی که فشار آمریکا برای اعمال تحریم علیه اقتصاد ایران روز به روز بیشتر می‌شود، کشور ما نیز اعلام کرده است که به صورت تدریجی و گام به گام تعهداتش را در برجام کاهش می‌دهد. از سوی دیگر سه قدرت اروپایی به عنوان امضاکنندگان توافق هسته‌ای 2015 با استقرار سازوکاری مالی به نام اختصاری اینستکس می‌کوشند ایران را نسبت به اجرای تعهداتش در برجام پا بر جا نگهدارند. اما اینستکس چیست و چگونه کار می‌کند و آیا می‌تواند ایران و اروپا را به اهدافشان برساند؟ روزنامه لوس‌آنجلس تایمز با انتشار مقاله‌ای به قلم نبیه بولوز، روزنامه‌نگار فعال در مسایل خاورمیانه به تحلیل این وضعیت پرداخته است که خلاصه‌ای از آن را در زیر می‌خوانید:
در سالگرد خروج آمریکا از برجام، ایران دوری جستن از تعهدات برجامی‌اش را عملی کرد و دست به نوعی غنی‌سازی اورانیوم زد که از نظر آمریکا نقض برجام بود. حتی ساز و کار مالی اروپا که با هدف نجات برجام و تشویق ایران به ماندن در آن طراحی شده بود هم نتوانست ایران را از این تصمیم باز دارد.
اینستکس چیست؟
ساز و کار مالی اروپا که به اینستکس معروف شده، یک ابزار مالی است که برای انجام معاملات تجاری طراحی شده و در واقع شرکتی است تهاتری بین ایران و اروپا که به واسطه آن آن از پرداخت پول بین ایران و اروپا اجتناب می‌شود. این مکانیسم نخست توسط بریتانیا، فرانسه و آلمان در پاریس بنیان نهاده شد و ماه گذشته رسما اجرایی شد. در این مکانیسم دلار به عنوان پول رایج معاملات بین‌المللی کنار نهاده می‌شود. ایران نیز در ماه آوریل نهاد مشابهی را با نام موسسه فاینانس و تجارت ویژه راه‌اندازی کرد.
نتیجه این همکاری چیست؟
تصور کنید یک شرکت اروپایی هستید که برای یک واردکننده ایرانی ماشین‌آلات می‌فرستید و در مقابل یک شرکت ایرانی به اروپا پسته می‌فرستد. طبیعتا شرکت ایرانی باید برای طرف اروپایی پول بفرستد و طرف اروپایی نیز باید برای طرف ایرانی پول ارسال کند. اینستکس ساز و کاری است برای هماهنگ کردن این دو معامله: واردکننده اروپایی پسته پول کالا را به صادرکننده اروپایی ماشین‌آلات پرداخت می‌کند و در مقابل نیز دو شرکت ایرانی پول یکدیگر را به ریال پرداخت می‌کنند. در این روش هیچ جابه‌جایی مستقیم پول بین ایران و اروپا صورت نمی‌گیرد اما جریان نقل و انتقال کالا بین دو طرف برقرار می‌گردد.
چرا این مکانیسم مهم است؟
این ساز و کار مالی را می‌توانیم در دو کلمه کوتاه خلاصه کرد: «معامله ثانویه». آمریکا تحریم‌های اولیه‌ای را بر ایران تحمیل کرد از قبیل توقیف دارایی‌ها و تحریم‌های تجاری که شرکت‌های آمریکایی را از معامله با ایران منع می‌کرد. اما تحریم‌های ثانویه‌ای نیز وجود دارد که گسترده‌تر از نوع اولیه است در این تحریم‌های شرکت‌های خارجی غیر آمریکایی که در تعاملات تجاری با ایران فعال هستند و مواد اولیه برای آنان فراهم می‌کنند، هدف تحریم قرار می‌گیرند. این تحریم‌ها می‌تواند شامل تنبیه شرکت‌های خارجی طرف معامله با ایران از قبیل لغو مجوز واردات و صادرات کالا به آمریکا، لغو ویزای ورود به آمریکا، اخراج از نظام مالی آمریکا و ممنوعیت هر گونه معامله با این شرکت‌های آمریکایی باشد. در این شرایط بانک‌ها به خصوص محتاط عمل می‌کنند چرا که بانک‌ها طی سال‌های گذشته جریمه‌های زیادی به سیستم مالی آمریکا به علت نقض قوانین تحریمی این کشور پرداخته اند و از سوی دیگر قادر به چشم‌پوشی از بازار پر سود آمریکا نخواهند بود. از این رو به نظر نمی‌رسد هیچ بانک معتبر و بزرگی حاضر باشد ریسک در افتادن با نظام بانکی و مالی منسجم و قدرتمند آمریکا را بپذیرد.
آیا اینستکس می‌تواند در دور زدن تحریم‌ها به ایران کمک کند؟
آمریکا می‌گوید اگر اینستکس مختص به کالاهای تحریم نشده باشد ایرادی در آن نیست. ریچارد نفیو، یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده آمریکا در برجام با بیان این مطلب گفت این چشم‌پوشی می‌تواند فقط شامل موارد انسان‌دوستانه باشد. اما به گفته وی سختگیری همه‌جانبه دولت ترامپ این راه را هم بسته است./
نظر شما