به‌گزارش خبرگزاری شبستان، به نقل از اداره كل روابط عمومي و اطلاع رساني، در این گزارش با بیان اینکه در چهل‌و‌سومین اجلاس میراث‌جهانی در باکو جمهوری آذربایجان جنگل‌های هیرکانی، دومین پرونده بزرگ طبیعی ایران به‌عنوان بیست‌و‌چهارمین اثر ثبت جهانی ایران در فهرست جهانی یونسکو قرار گرفت، آمده است:
«میراث جهانی یونسکو نام عهدنامه‌ای بین‌المللی است که در تاریخ 16 نوامبر 1972 میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید. موضوع آن حفظ آثار طبیعی، تاریخی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، می‌باشند.
بر پایه این کنوانسیون کشورهای عضو یونسکو، می‌توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به‌عنوان میراث جهانی کنند. ثبت جنگل‌های ارزشمند هیرکانی در فهرست جهانی یونسکو پس از تلاش‌های گسترده 13 ساله به ویژه در دوره اخیر در دولت تدبیر و امید، موفقیت افتخارآمیز بزرگی برای جمهوری اسلامی ایران است.
این جنگل‌ها به مساحت 2میلیون هکتار به‌عنوان یکی از معدود بازمانده‌های جنگل‌های طبیعی جهان در نواری به‌طول 850 کیلومتر در دامنه شمالی و دامنه جنوبی رشته کوه البرز قرار گرفته است. در مجموع 307هزار هکتار از این جنگل‌ها در قالب 15 قطعه که عموماً دارای سابقه حفاظت در قالب مناطق حفاظت‌شده و ذخیره‌گاه هستند، به‌عنوان بافرزون و محدوده اثر ثبت جهانی شده است.
جنگل‌هایی با قدمت 50میلیون سال
قدمت این جنگل‌ها که به 25 تا 50میلیون سال قبل برمی گردد، وجود گونه‌های نادر گیاهی و جانوری، وجود درختان دیرزیست و با قدمت بالا، تنوع زیستی شگفت‌انگیز، وضعیت مطلوب مناطق تحت حفاظت از نکات بارز این جنگل‌هاست. تنوع شرایط اقلیمی و بارندگی به‌دلیل گسترش در یک نوار 850 کیلومتری و از جلگه تا ارتفاعات موجب تنوع بالای گونه‌های گیاهی و جانوری در آن گردیده است.
برخی دانشمندان جنگل‌های شمال ایران را کهن‌ترین و منحصربه‌فردترین جنگل‌های جهان می‌دانند که باید به‌عنوان میراث گران‌بهای بشری حفاظت شوند. این جنگل‌ها در دنیا بی‌نظیرند و از نظر ذخایر ژنتیکی و تنوع گیاهی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند. با وقوع عصر یخبندان و پیشروی یخ‌های قطبی به قسمت‌های جنوبی، بخش اعظم نیم‌کره شمالی زمین زیر پوشش یخ و سرما قرار گرفت که بسیاری از گیاهان و گونه‌های درختی و برخی از جانوران در این قسمت‌ها از بین رفتند. جنگل‌های نواحی خزری به‌دلیل شکل نگرفتن یخبندان و به سبب آب‌و‌هوای معتدل پس از عقب‌نشینی یخبندان در دوران سوم زمین‌شناسی که به حدود یک‌میلیون سال قبل برمی‌گردد محفوظ ماندند.
اگرچه نسل ببر مازندران به‌عنوان سمبل حیات‌وحش جنگل‌های هیرکانی، پیش‌تر از بین رفته، اما پستاندارانی چون مرال، شوکا، خرس قهوه‌ای، گرگ و پلنگ هنوز با جمعیت‌های مناسب در این جنگل وجود دارد. علاوه بر آن، برخلاف جنگل‌هایی که تعادل آن به‌هم خورده، اثرات منفی گوزن زرد، مرال و بز وحشی چندان گسترده نیست.
تنها گراز جمعیتی بیش از حد نرمال دارد، گرچه این گونه جانوری نیز نقش مثبتی در زیر و رو کردن خاک جنگل و استقرار تجدید حیات دارد. یکی از ارزش‌های بالای این جنگل‌ها وجود درختان دیرزیستی است که سن آنها به صدها سال می رسد و کمتر نمونه‌ای از گونه‌های موجود در جهان یافت می شود. ضمن اینکه قرار گرفتن آن در کشور ایران با میانگین بارندگی 250 میلی‌متر که یک‌سوم متوسط جهانی است به‌عنوان یک شگفتی تلقی می‌شود.
معیارهای ثبت یک اثر
برای ثبت جهانی اثر باید حداقل یکی از معیارهای ذیل را داشته باشد:
پدیده‌ای بی‌نظیر طبیعی با زمینه‌های استثنایی و زیباشناسی باشد.
نمونه برجسته از مراحل و تغییرات تاریخ زمین‌شناسی باشد.
نمونه برجسته از فرایندهای زیست‌محیطی و بیولوژیکی در تکامل و توسعه زمینی، اکوسیستم‌های ساحلی و دریایی و جوامع از گیاهان و حیوان‌ها باشد.
شامل زیستگاه‌های طبیعی مهم از نظر تنوع زیستی و حاوی گونه‌های در خطر باشد.
تهیه فصول 9گانه پرونده ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی توسط دکتر سیدمحسن حسینی استاد دانشگاه تربیت مدرس و تیم کاری ایشان با همکاری تنگاتنگ کارشناسان دفتر ثبت جهانی و حوزه طبیعی اداره‌کل ثبت معاونت میراث‌فرهنگی کشور با کیفیتی بسیار عالی به انجام رسیده است.
مشاورین خارجی از بنیاد سوکوی آلمان با همکاری وزارت محیط‌زیست فدرال آلمان و کارشناسان اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت نیز با ایشان همکاری داشته‌اند.
در راستای تهیه پرونده بالغ بر 20 کارگاه آموزشی در ایران و آلمان و جلسات کاری متعددی در ایران و آلمان و فرانسه با هماهنگی سازمان مرکزی و ادارات استانی سازمان میراث‌فرهنگی برگزار شده است.
مشارکت سازمان‌های محیط‌زیست، جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری، میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و کمیسیون ملی یونسکو، دانشگاه‌های تربیت مدرس و تهران، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، سازمان‌های مردم‌نهاد و جوامع محلی و رسانه‌ها در این پروژه در سطح بسیار بالایی به ثمر نشست که می‌تواند نمونه‌ای موفق و الگویی برای آینده باشد. برای اجلاس هم وزارت امورخارجه همکاری قابل تقدیری داشت.
ثبت این جنگل‌ها می‌تواند موجب حفاظت مطلوب این عرصه‌ها شود.»
نظر شما