به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، «کانون کارگردانان سینمای ایران» با همراهی «بنیاد سینمایی فارابی» بزرگداشتی برای «سیامک شایقی» برگزار می کند؛ سینماگری که هرچه این سال ها کمتر فیلم ساخته، از میانه دهه شصت تا دهه هفتاد بارها طبع خود را در کارگردانی سینما آزموده است.
او که در مدرسه عالی تلویزیون و سینما تحصیل کرد، برخلاف دوستانش به تلویزیون نرفت و فعالیت حرفه ای اش را با دستیاری کارگردان در فیلم «جدال» محصول 1364 و یک سال پس از آن «حریم مهرورزی» آغاز کرد.
«شایقی» که از همان ابتدای فعالیتش به نقد سینما علاقه داشت، در همان دوره با مجله فیلم هم همکاری می کرد. «احمد امینی» که در آن دوره در مجله فیلم مسئولیت داشته، درباره این همکاری می گوید: «آشنایی او با بعضی از دوستان سبب شد که شایقی به تیم تحریریه مجله فیلم بپیوندد و در کنار نقد‌نویسی در کار نمونه‌خوانی هم به بچه‌های مجله کمک کند. من هم دبیر صفحات نقد مجله بودم و باز هم دوستی و نزدیکی ما -که در مدرسه عالی تلویزیون و سینما شکل گرفته بود- رنگ و بوی تازه‌ای گرفت.»
به هرروی علاقه شایقی به سینما و فیلمسازی موجب می شود او در سال 1366 نخستین فیلم خود یعنی «جهیزیه‌ای برای رباب» را بسازد. «جهیزیه‌ای برای رباب» که از بازیگرانی چون «پروانه معصومی»، «هادی اسلامی»، «فاطمه معتمدآریا»، «ایرج طهماسب» و «فهیمه راستکار» بهره می برد، براساس فیلمنامه ای از «اصغر عبدالهی» در جنوب کشور ساخته شد. داستان دختر جوانی به نام «رباب» که در شرف ازدواج با «کامل» پسرعموی خود است اما مادر داماد شرط کرده، جهزیه عروس باید تکمیل باشد. همین مساله پدر عروس و برادرش که صیادی می کنند وا می دارد تا در دریا به جستجوی مروارید بروند...
نخستین فیلم سیامک شایقی موفقیت قابل اعتنایی برای او به همراه داشت به طوری که مردم در سینماها از آن استقبال کردند و نگاه منتقدان هم به فیلم جلب شد. «جهیزیه‌ای برای رباب» نام شایقی را به عنوان کارگردانی با دغدغه های اجتماعی و زبانی انسانی مطرح کرد.
دومین فیلم سیامک شایقی «ستاره و الماس» که یک سال بعد ساخته شد را می توان در ادامه فیلم نخست او بررسی کرد. فیلم در زمان جنگ می گذرد، وقتی مردی وسایلش را بار وانت می کند تا به تهران پیش دخترش(فاطمه معتمدآریا) برود، اما براثر حمله عراق فوت می کند. حالا صاحب وانت(حمید جبلی) و مادرش(ثریا قاسمی) تصمیم می گیرند وسایل پیرمرد را به دخترش برسانند. اما در این میان با اتفاقاتی پیش بینی نشده مواجه می شوند...
«رنو تهران - ۲۹» سومین ساخته سیامک شایقی محصول 1369 است که احتمالا بسیاری آن را به یاد می آورند. مهندس «افشار» مقرراتی و وسواسی یک رنو دارد که وقتی با خانواده به مهمانی رفته، دزدیده می شود. این موضوع اختلافات همیشگی افشار و همسرش را به اوج می رساند. تا آن جا که مرد به پانسون دوران دانشگاه خود می رود و چند روزی به شیوه ای متفاوت به دنبال ماشین خود می گردد...
شایقی که با ساختن سه فیلم، جای خود را در سینمای خانوادگی و اجتماعی ایران بازکرده بود، در «راه و بی راه» تجربه ای متفاوت از سر گذراند. او فیلم خود را با بازیگرانی ناآشنا ساخت و به سراغ داستانی جسورانه رفت: فردی در تلاش برای تامین هزینه جراحی همسر خود، مجبور می شود به همراه اعضای خانواده به چند رشته دزدی دست بزند. «راه و بی راه» از آن جهت دیدنی بود که بیشتر داستانش در فضای شهر می گذشت و نسبت به آثار پیشین شایقی اکشن و هیجان بیشتری داشت. نکته جالب درباره «راه و بی راه» حضور «علی سرتیپی» به عنوان بازیگر در آن بود که یکی از نخستین تجربه های بازیگری او را رقم زد.
فیلمسازی «سیامک شایقی» در سال های پس از آن کم و بیش همین مسیر را طی کرد تا این که پس از ساخت فیلم سینمایی «شراره» در سال 1378، وقفه ای چند ساله در آن ایجاد شد. شایقی در آن سال ها آثاری چون «در کمال خونسدی»، «مادرم گیسو» و سریال «سیاه، سفید، خاکستری» را ساخت. فیلم های او در این دوران نشانه پختگی کارگردان در پرداختن به روابط اجتماعی و مایه های روان شناسانه و پلیسی است.
به هر صورت شایقی چند سال بعد و در 1384 با «باغ فردوس؛ پنج بعد از ظهر» به کارگردانی بازگشت. فیلمی که دیده شد و بار دیگر نام سیامک شایقی را بر سر زبان ها انداخت. فیلم داستان دریا دختری بیست و خرده ای ساله با بازی «لادن مستوفی» است که در به خاطر مشکلات روحی، شب ازدواج خود را به هم می ریزد. مادرش شیرین(آزیتا حاجیان) برای درمان او به سراغ دکتر عطار(رضا کیانیان) می رود که در گذشته خاطرخواه شیرین بوده. بررسی های عطار از مشکلات دریا در خانه مادرش پرده برمی دارد، اما در این میان دریا به دکتر خود علاقه مند شده است؛ موضوعی که هکه چیز را پیچیده تر می کند...
«باغ فردوس؛ پنج بعد از ظهر» برای شایقی و عوامل فیلمش چند نامزدی در بیست و چهارمین جشنواره فیلم فجر و نهمین جشن خانه سینما به همراه داشت. «فاضل ژیان» برای سیمرغ بلورین بهترین صحنه و لباس از جشنواره فجر کاندید شد و خود شایقی و فیلمبردارش «غلامرضا بروجنی» در جشن خانه سینما نامزد دریافت جایزه شدند.
شاید فیلم های سیامک شایقی پس از «باغ فردوس؛ پنج بعد از ظهر» آن گونه که باید دیده نشد. البته باید گفت سینمای ایران در نیمه دوم دهه 80 نوعی از غلبه رویکرد تجاری بر سینما را تجربه کرد که شاید این نکته هم در دیده نشدن آثار کم هیاهویی چون «خواب زمستانی» محصول 1386 و «ابرهای ارغوانی» محصول 1390 بی تاثیر نباشد؛ آثاری که بیشتر به دنبال شکلی از نقد اجتماعی مبتنی با واقعیت استوار بودند تا نزدیک شدن به تابوها و خطوط قرمز اجتماعی. انگار سیامک شایقی پس از سال ها به سینمایی بازگشته بود که قوانین آن به کلی با گذشته تفاوت داشت.
گفتنی است «شب سیامک شایقی» ساعت 19 امشب 9 تیرماه به همراه نمایش فیلم «باغ فردوس؛ پنج بعد از ظهر» در سالن عباس کیارستمی بنیاد سینمایی فارابی برگزار می شود.
نظر شما