یک بام و دو هوای فضای مجازی علیه قشر متدین و انقلابی

خبرگزاری شبستان، قم – محمدرضا جایروند: «هر آنچه برای خود می‌پسندی برای دیگران نیز بپسند وآنچه برای خود نمی‌پسندی برای دیگران نیز نبپسند».

تقریبا همه ما این حدیث امام علی(ع) را بارها شنیده ایم و از آن استفاده کرده ایم؛ یک اصل اخلاقی و انسانی که امروزه در زبان اخلاق پژوهان، قاعده طلایی نام یافته است.

امام علی(ع) در نامه ای خطاب به فرزندش امام حسن‌ مجتبی(ع) در هنگام بازگشت از جنگ صفین، این اصل وجدانی را با تاکید تمام، این چنین توصیه می نمایند: "پسرم؛ خویشتن را معیار و مقیاس قضاوت بین خود و دیگران قرار بده؛ پس آنچه را برای خود دوست می‌داری برای دیگران دوست بدار و آنچه را که برای خود نمی‌پسندی برای دیگران نیز مپسند. ستم مکن؛ همان‌گونه که دوست نداری به تو ستم شود. نیکی کن؛ همان‌طور که دوست داری نسبت به تو نیکی کنند. برای خویشتن چیزی را زشت بدان که همان را برای دیگری قبیح می‌شماری؛ به همان چیزی برای مردم راضی باش که برای خود می‌پسندی." (نهج البلاغه، نامه 31)

این حدیث چنان اثرگذار است که قاعده طلایی نام گرفت و نشان می دهد که از اهمیت فراوانی برخوردار است و خیلی از مشکلات میان افراد با پایبندی به این قاعده حل و فصل می شود.

اما بهانه ما برای ذکر این حدیث شریف، فضای کنونی حاکم بر جامعه به ویژه پس از گسترش تکنولوژی و پدیدآمدن شبکه های مجازی است.

تکنولوژی همانند چاقوی دو لبه است که هم می تواند مثبت و دارای فایده های بسیار باشد و هم منفی و همراه با خطرهای فراوان.

شبکه اجتماعی بزرگترین پدیده ای است که در سال های گذشته در زندگی مردم نفوذ کرده و حتی سبک زندگی بسیاری از خانواده ها را تغییر داده است به گونه ای که بسیاری از مشکلات خانوادگی از این مساله نشأت گرفته و ارتباط میان افراد خانواده نیز به شدت کاهش یافته است.

گفته می شود 47 میلیون ایرانی از شبکه های اجتماعی استفاده کرده که 71 درصد از تلگرام و 42 درصد از اینستاگرام بهره می گیرند.

یکی از مسائل مهم که شاهد گسترش آن در شبکه های اجتماعی هستیم، بداخلاقی و توهین و تهمت و خشونت است. صفحات افراد معروف مملو از فحاشی و توهین هایی است که چهره بسیار زننده ای را به وجود آورده و نکته قابل تأمل نیز حضور قشرهای مختلف به ویژه نوجوانان کم سن و سال در این شبکه هاست.

کارشناسان مسائل اجتماعی می گویند این فحاشی و توهین ها نشان دهنده شخصیت واقعی افراد است و کسانی که چنین کامنت هایی به ثبت می رسانند، حتی در صورت طبیعی جلوه دادن خود سرانجام روزی به ماهیت اصلی خود بازگشته و رفتاری مشابه با آنچه در فضای مجازی انجام داده را مرتکب خواهند شد.

معیارهای دوگانه کاربران در فضای مجازی نیز از مصادیق این بداخلاقی ها به شمار می آید به گونه ای که به تبرئه یک عملکرد می پردازند در حالی که عملکرد مشابه را به شدت سرکوب می کنند.

یکی از نمونه های این مساله، شخصی خواندن زندگی دیگران است که اگر آن علاقه مند به آن فرد باشیم هرگونه اقدام از سوی وی را زندگی شخصی نامیده و اقدام مشابه از سوی کسی که علاقه ای به آن نداریم را مورد هجمه ای وحشتناک قرار می دهیم.

البته این مساله از هر دو قشری که انقلابی و متدین و مقابل آن نام دارند، مشاهده می شود و خصوصا در مباحث سیاسی به شدت شاهد این رویکرد هستیم.

اما درباره موضوع بحث که زندگی شخصی افراد است، افراد متدین و انقلابی بیش از طرف مقابل در معرض بداخلاقی و توهین قرار گرفته اند.

مثال داغی که هم اکنون برای این مساله وجود دارد و به شدت در شبکه های اجتماعی درباره آن بحث می شود، حجاب بازیگران خانم است که به خارج از کشور رفته و کشف حجاب کرده اند.

این اقدام هنرپیشه ها که از آنان به سیلبرتی یاد می شود، با واکنش افراد و گروه های متدین مواجه شده است؛ اقدامی که در سوی مقابل به عنوان زندگی شخصی این هنرپیشه ها تلقی شده و می گویند که هیچ کس حق دخالت در زندگی خصوصی افراد را ندارد.

این در حالی است که قشر متدین و انقلاب به شدت مورد هجمه قرار گرفته و حتی در مسائلی که بار منفی ندارد نیز در معرض توهین و تهمت قرار دارند.

یکی از نمونه های این هجمه را در سیل های اخیر در مناطق مختلف مشاهده کردیم. بیش از 6 هزار روحانی به شهرها و روستاهای استان های سیل زده گلستان و لرستان و خوزستان شتافتند و برخی از آنان با عمامه به خدمت رسانی مشغول بودند.

خدمت رسانی با عمامه نیز به مذاق این افراد خوش نیامد و هجمه شدیدی در شبکه های اجتماعی به ویژه اینستاگرام به وجود آمد و این اقدام را نوعی ریاکاری توصیف کردند.

پرویز پرستویی به عنوان یکی از سیلبرتی های فعال در اینستاگرام با انتشار فیلمی اظهار داشت که روحانیان اگر ریاکار نباشند پس باید بدون عمامه بیل بزنند.

گرچه این پست با واکنش برخی افراد مواجه شد و یکی از کاربران به طعنه به پرستویی گفت که «بله بهتر است اول بیل بزنیم بعد حرف بزنیم» تا به وی بفهماند که شما نیز در خانه نشسته اید و بهتر است ابتدا در مناطق سیل زده خدمت کنید سپس مدعی ریاکاری روحانیان شوید.

موارد مشابه بسیار فراوانی در این زمینه وجود دارد که اقدام غیراخلاقی برخی سیاستمداران و سیلبرتی ها را مورد حمایت قرار داده و مدعی هستند که زندگی خصوصی این افراد به کسی ربطی ندارد؛ در حالی که عملکرد این افراد در برابر دیدگان همگان قرار داشته و بسیاری از جوانان، این افراد را الگوی خود قرار داده اند.

اوضاع به گونه ای که رهبر معظم انقلاب اسلامی در خطبه های نماز عید سعید فطر امسال با اشاره به رواج پدیده ناپسند توهین و تهمت به یکدیگر در فضای مجازی خاطرنشان کردند که اینگونه اقدامات که گناه کبیره است، به فضای عمومی کشور و وحدت ملی لطمه می زند.

در پرتو آسیب های فضای مجازی به ویژه برای نوجوانان و جوانان باید مسئولان اقدامات لازم را برای فرهنگ سازی استفاده از فضای مجازی در نظر گرفته و والدین نیز با فراگیری سواد رسانه ای از ورود فرزندان به فضای نامناسب شبکه های اجتماعی جلوگیری کنند.