غربت هنرمندان صنایع دستی با گرانی مواد اولیه/ اینجا چرخ هنر نمی چرخد

خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ صنایع دستی یا کاردستی نوعی هنر است که در آن لوازم تزئینی و کاربردی تنها با استفاده از دست یا ابزار ساده ساخته می‌شوند و معمولاً این کلمه به روش‌های سنتی ساختن کالاها اطلاق می‌گردد و صنایع دستی متعلق به هر منطقه یا فرهنگ از زیبایی فوق العاده چشمگیری برخوردار است و هر انسانی را وادار می کند تا لحظه ای در شییوه ساخت این لوازم چشم نواز کمی تامل داشته باشد.

 

صنایع دستی یكی از بخش‌ های مهم اقتصادی و فرهنگی كشورمان محسوب می شود و هنری بسیار موثر در رونق مسائلی هم چون صادرات كالا و ارزآوری، اشتغالزایی، جذب گردشگر خارجی، بالا بردن سطح تولید ملی و معرفی فرهنگ اصیل ایرانی به جهانیان به شمار می رود كه به باور صاحب‌نظران این هنر از نظر ایجاد اشتغال پایدار و از حیث گردش اقتصادی و مباحث مربوط به گفتمان سازی و تبلیغات فرهنگی، مورد توجه بسیاری از كشورها قرار گرفته است.

 

نكته مهم این است كه برخی از كارشناسان امور اقتصادی و فرهنگی، آیندۀ اقتصاد جهان را وابسته به هنر و صنایع دستی می‌دانند و معتقد هستند که حجم عظیمی از مبادلات تجاری و بازرگانی بازارهای آیندۀ جهان در تسخیر صنایع دستی و هنرهای سنتی خواهد بود و در ایران نیز شاهد بودیم که در سال های گذشته صنایع دستی به فراموشی سپرده شده بود اما اکنون مردم هنرمند ایرانی دست به دست هم داده اند تا این میراث در حال خاموشی را دوباره احیا کنند.

 

در حال حاضر، تولید و بازار صنایع دستی با مشکلات فراوانی روبرو شده که مهمترین این مشکلات شامل ثابت نبودن قیمت ارز است و هنرمندان بخش صنایع دستی برای تامین مواد اولیه خود با آرامش خاطر رو به رو نیستند و هر روز دلهره افزایش قیمت مواد اولیه هنر خود را دارند و متاسفانه برخی فروشندگان این مواد نیز با ناملایتی رفتار می کنند و نسبت به فروش کلی محصولات خود روی خوشی به هنرمندان نشان نمی دهند.

 

از دیگر مشکلات حوزه صنایع دستی می توان به وجود كالاهای مشابه خارجی، تولید صنایع بی كیفیت، آشنا نبودن به بازارهای هدف و تبلیغات ضعیف برای صنایع دستی در خارج، وجود قوانین دست و پاگیر بانكی و گمركی، قرارگرفتن برخی از رشته های صنایع دستی در سایر صنوف و اعمال نشدن مدیریت واحد در این صنعت، جزیره ای عمل كردن دستگاه ها و پی نبردن به ظرفیت های فراوان اشتغالزایی و ارز آوری از سوی قانونگذاران می توان اشاره کرد که هنرمندان با آن ها دست و پنجه نرم می کنند.

 

صنایع دستی نیازمند عزم جدی مسئولان برای رونق

خراسان جنوبی نیز مانند سایر استان های کشور دارای صنایع دستی مخصوص خود از جمله پته دوزی، برک بافی، قالی بافی، قلم زنی، توبافی، نگارگری، حوله بافی، گلدوزی است که طی چند سال اخیر نسبت به احیای این هنرهای زیبا حرکتی جهادی انجام شده اما متاسفانه این حرکت جهادی در شرایط بد اقتصادی با موانعی رو به رو شده است که نیاز به عزم جدی مسئولان برای برطرف کردن این موانع دارد.

 

هنرمندان بسیاری در خراسان جنوبی برای ترویج و گسترش صنایع دستی استان فعالیت دارند اما با ناملایمتی هایی از طرف بازار و برخی از مسئولان در این مسیر مواجه هستند. خراسان جنوبی نیز می تواند مانند سایر استان ها از جمله اصفهان حرفی برای گفتن در زمینه صناع دستی در کشور به خصوص جهان داشته باشد و این زمانی محقق می شود که همکاری و مشارکت متقابلی بین مسئولان و هنرمندان استان وجود داشته باشد و هنرمندان احساس حمایت از طرف مسئولان کنند و با دل و جرات فراوان پای کار بیایند

 

 

هنرمندان چشم انتظار احیای بیمه مشاغل خانگی

«فاطمه ذاکریان» هنرمند خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار شبستان اظهار داشت: حدود 16 سال است که در زمینه هنر توبافی فعالیت دارم و اکنون آموزشگاهی برای آموزش توبافی در روستای خراشاد برپا کرده ام و زنان این روستا در این آموزشگاه آموزش می بینند و مشغول به کار هستند.

 

وی با بیان اینکه قدمت توبافی به زمان های بسیار دور در استان بر می گردد، افزود: متاسفانه این هنر گران بها به مرور با حضور دستگاه های نساجی در جامعه کمرنگ شده بود و مردم تمایلی برای بافت این محصولات نداشتند و از سال ۸۳ تصمیم گرفتیم تا نسبت به احیای این هنر در روستای خراشاد با کمک بانوان این روستا انجام بدهیم و توانستیم هنر تو بافی را نسل به نسل آموزش بدهیم.

 

این هنرمند خراسان جنوبی با اشاره به اینکه اینکه در سال ۹۵ روستای خراشاد به عنوان روستای ملی توبافی شناخته شد، ادامه داد: در سال ۹۷ نیز این روستا به عنوان اولین روستای توبافی کشور معرفی شد و هم اکنون روستای خراشاد ثبت جهانی شده است و حدود ۳۰۰ نفر در آموزشگاه توبافی این روستا عضو هستند.

 

ذاکریان با بیان اینکه در خصوص بیمه اعضای آموزشگاه توبافی روستای خراشاد با مشکلاتی مواجه هستیم، در ادامه گفت: به طور مثال بیمه یک نفر بعد از هشت سال قطع می شود و اعضای آموزشگاه نسبت به بیمه عشایری و روستایی تمایلی نشان نمی دهند.

 

وی در ادامه تاکید کرد: امیدواریم بیمه مشاغل خانگی و صنایع دستی دوباره احیا شود و اعضای این آموزشگاه پشتیبانی برای ادامه کار خود در حوزه توبافی داشته باشند.

 

ذاکریان با اشاره به اینکه در گذشته حضور در برخی از نمایشگاه ها برای ما هزینه بردار بود، افزود: اکنون با ثبت جهانی شدن روستای خراشاد این مشکل حل شده است و غرفه‌ای رایگان برای حضور در نمایشگاه ها در اختیار ما قرار داده می‌شود ولی در برخی از نمایشگاه ها با نبود سرویس ایاب و ذهاب و مکانی برای استراحت هنرمندان مواجه هستیم که امیدواریم این مشکل برطرف شود.

 

سطح آموزش ها ارتقا یابد

«محمدرضا رضازاده» هنرمند فردوسی که در رشته قلم زنی فعالیت دارد در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان گفت: از سال ۱۳۸۰ در این رشته فعالیت دارم و محصولات تولیدی خود را فقط در بازار تهران به فروش می رسانیم و میزان استقبال بسیار خوب است.

 

وی با بیان اینکه یکی از مشکلات ما در حوزه قلم زنی این است که نمی توانیم محصولات خود را صادر کنیم، گفت: میراث فرهنگی هیچ حمایتی از ما نداشته است و حدود ۱۰ سال از ادغام صنایع دستی با میراث فرهنگی می گذرد و در این مدت مدیریت بخش صنایع دستی به هم ریخته است و به بحث صادرات صنایع دستی در گذشته بهتر توجه می کردند و اکنون در این زمینه سطح پایین عمل می کنند.

 

 

هنرمند فردوسی با اشاره به اینکه در گذشته شرکت در نمایشگاه ها برای هنرمندان رایگان بود، افزود: اما اکنون اینگونه نیست و هنرمندان برای در اختیار گرفتن غرفه ها باید هزینه پرداخت کنند و امیدواریم مسئولان به این موضوع رسیدگی داشته باشند و بیشتر توجه کنند.

 

رضازاده با توجه به اینکه در زمینه آموزش صنایع دستی مسئولان بی‌کیفیت عمل می کنند، ادامه داد: مربیانی برای آموزش صنایع دستی آورده می شوند که خود تجربه خیلی زیادی در این عرصه ندارد و می طلبد که این مهم،‌ مورد توجه قرار گیرد.

 

وی با بیان اینکه آموزش رایگان صنایع دستی باید حذف شود، گفت؛ از نظر کسب درآمد رشته قلم زنی دارای درآمد بسیار بالا است و ظروف ممکن است بین یک تا ده میلیون قیمت داشته باشد و بسیاری از افراد از حضور در این رشته هراس دارند ولی باید برای این افراد بازگو شود که اگر این مقدار هزینه کنند بیش از آن در آینده کسب خواهند کرد اما این موضوعات برای افراد علاقمند بازگو نمی شود.

 

هنر آخرین اولویت مردم

«محمد رضا اطمینان» هنرمند فعال استان در رشته نگارگری نیز در گفتگو با خبرنگار شبستان اظهار داشت: متولد ۱۳۳۹ هستم و از ۱۲ سالگی که حدود ۵۰ سال است در رشته نگارگری فعالیت دارم؛ نگارگری یک هنر ایرانی محسوب می شود و نوع نگاه هنرمند ایرانی در این رشته با هنرمندان اروپایی کاملاً متفاوت است.

 

وی با بیان اینکه نگارگری ریشه در فرهنگ ایرانی دارد، افزود: این هنر زیبا و با ارزش دارای سابقه بسیار طولانی در کشور است و شیوه نگارگری و نوع نگاه آن بعد از اسلام نسبت به قبل از آن در دوره های هخامنشی، ساسانیان و غیره هیچ تفاوتی نداشته است.

 

هنرمند بیرجندی ادامه داد: در این شرایط اقتصادی که مردم برای تامین معیشت خود با مشکلات زیادی دسته و پنجه نرم می کنند، هنر در آخرین اولویت ها قرار دارد و کمتر کسی به آن توجه می کند.

 

اطمینان در ادامه بیان کرد: میراث فرهنگی حمایت های بسیار خوبی از ما داشته است و اگر مدیریت در این اداره بد بود با شرایط بسیار سختی روبرو می شدیم؛ در زمان های گذشته مشکلات بسیاری وجود داشت که امروز خوشبختانه برطرف شده است.

 

وی بیان کرد: بسیاری از مشتریان آثار هنری در کشورهای خارجی هستند که با توجه به شرایط اکنون فعلی نمی توانند نسبت به خرید این محصولات اقدام کنند و برطرف شدن این مشکل زمان می برد و امیدواریم شرایط اقتصادی کشور و رابطه با دیگر کشورها بهبود یابد.

 

 

میراث فرهنگی از عده ای خاص حمایت می کند

«سارا راغبی» مسئول کارگاه «دستان پرتوان» نیز در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان اظهار داشت: این کارگاه از سال ۸۴ با ۱۰ نفر عضو در زمینه تولید محصولات صنایع دستی آغاز به کار کرد و اشتغالی کاملاً غیر انتفاعی برای دختران کم توان ذهنی و جسمی در این کارگاه ایجاد کرده‌ایم.

 

وی با بیان اینکه همه عایدات فروش محصولات این کارگاه به دست خود اعضای کارگاه می‌رسد، گفت: در سال ۹۶ وارد صنعت اشتغال خانگی در خوسف شدیم و پارچه بافی را در این شهرستان احیا کردیم و اکنون ۴۲ نفر با سرمایه ما مشغول به پارچه بافی در خوسف هستند.

 

راغبی با اشاره به اینکه بیشترین مشکل ما در تولید صنایع دستی مربوط به موضوع تأمین مواد اولیه است، افزود: در هر مرتبه که مواد اولیه را تهیه می‌کنیم از دفعه قبل آن گرانتر است و فروشندگان راضی به فروش کلی مواد اولیه به ما نمی‌شوند و به خاطر این نگرانی‌ها ثبات قیمت در محصولات تولیدی خود نداریم.

 

وی با بیان اینکه دستگاه های اجرایی در مراسمات خود اقدام به تامین هدایایی می کنند، ادامه داد: این دستگاه ها می‌توانند از محصولات صنایع دستی تولید داخل استان به عنوان هدیه استفاده کنند اما متاسفانه مشاهده می کنیم که به سراغ محصولات استان های دیگر می روند و اگر این چرخش پول در استان ما برقرار شود تولید کنندگان نیز از آن بهره می برند و اگر به این موضوع توجه نشود قطعا به تولیدکنندگان استان ضربه می‌زنند.

 

راغبی اظهار کرد: میراث فرهنگی تاکنون هیچ حمایتی از ما نداشته است و از این اداره تقاضا کردیم که ما را در نمایشگاه های داخل و خارج از استان شرکت دهند و متاسفانه این اداره با یک عده خاصی کار می‌کند و کلیه حمایت‌ها برای این افراد در نظر گرفته می شود.

 

لزوم توجه هنرمندان استان به افزایش کیفیت و بسته بندی محصولات صنایع دستی

«حسن رمضانی» مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی هم در گفتگو با خبرنگار شبستان در خصوص صادرات محصولات صنایع دستی خراسان جنوبی اظهار داشت: نمایشگاه های سطح جهان را به هنرمندان در این راستا معرفی می کنیم و تسهیلات ارزان قیمتی را در اختیار هنرمندان برای حضور در این نمایشگاه ها می دهیم.

 

وی در ادامه بیان کرد: این کار را برای تعدادی از هنرمندان و صنعتگران استان انجام داده ایم تا بتوانند محصولات تولیدی خود را به عرضه و نمایش بگذارند و برای اولین بار خراسان جنوبی توانسته است در بیش از 4 نمایشگاه در خارج از کشور حضور داشته باشد و محصولات صنایع دستی خود را به جهانیان معرفی کند.

 

 

مدیرکل میراث فرهنگی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه برخی از هنرمندان بخش صنایع دستی استان در حوزه صادرات محصولات خود هیچ مشکلی ندارند، افزود: به این علت است که این افراد به دنبال بازاریابی و بسته بندی مناسب رفته اند و هنرمندان باید در زمینه کیفیت بخشی به تولیدات خود اقداماتی انجام بدهند.

 

 

رمضانی در خصوص ارائه غرفه رایگان در نمایشگاه ها به هنرمندان استان گفت: برخی غرفه ها به صورت رایگان در اختیار میراث فرهنگی قرار داده می شود و ما هم این غرفه ها را به صورت رایگان در اختیار هنرمندان قرار می دهیم؛ همه نمایشگاه ها رایگان نیستند و تا زمانی که هنرمند هزینه ای برای حضور در نمایشگاه ها ندهد قطعا به دنبال بازاریابی و افزایش کیفیت تولیدات خود نخواهد رفت.

 

 

وی به مشکلات رفاهی هنرمندان برای حضور در نمایشگاه ها هم اشاره کرد و افزود: اگر متولی برگزاری یک نمایشگاه میراث فرهنگی باشد قطعا تمام امکانات رفاهی اعم از سرویس ایاب و ذهاب و مکان برای استراحت هنرمندان در نظر گرفته و تامین می شود اما اگر متولی برگزاری یک نمایشگاه دستگاه های دیگر باشند هر امکاناتی که پیش بینی شده باشد را در اختیار هنرمندان قرار می دهیم.

 

 

مدیرکل میراث فرهنگی خراسان جنوبی بیان کرد: از نگاه میراث فرهنگی افرادی که تولیدات با کیفیت تری دارند و پیشکسوت تر هستند و تولیدات آن ها دارای بسته بندی مناسب است و حضور فعالی در رویدادهای فرهنگی دارند قطعا باید حمایت بیشتری شوند.

 

 

 

گزارش: زینب روحانی مقدم