وقتی «چاشو» در طراحی لباس زیبنده تر می شود

به گزارش خبرگزاری شبستان از رشت، پارچه چادرشب به عنوان یکی از منسوجات سنتی گیلان، سال‌هاست بی‌کاربرد شده بود. حالا یک طراح لباس این پارچه سنتی را - که در آستانه ثبت جهانی است- در لباس‌های مدرن بکار می‌برد.

امروز در رویدادی مهم با حضور مدیرکل آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی، پرونده جهانی روستای "قاسم آباد " در شرق استان گیلان به‌عنوان مرکز تولید چادرشب تقدیم "غادا هیجاوی" می‌شود.

اگرچه این رویداد، مهم‌ترین اتفاق در هفته جهانی صنایع‌دستی در گیلان است، ولی پارچه سنتی گیلان موسوم به "چاشو" کمتر همانند گذشته از ملزومات جهیزیه نوعروسان خریداری می‌شود. با اینکه در برخی از روستاهای شهرستان رودسر بانوان، از چاشو برای محکم نگه‌داشتن کمر موقع کار کردن در زمین شالیزار و یا پیچیدن رختخواب استفاده می‌کنند، اما با تولید منسوجات مصنوعی، استفاده از این پارچه الوان روستای قاسم آباد کمتر کاربرد دارد.

با این‌حال وقتی زهره زمانی رییس انجمن سینمای جوان انزلی، که برای حضور در داوری جشنواره بین المللی 2019، با لباسی برگرفته از چادر شب در «کازان روسیه» بر فرش قرمز جشنواره راه می‌رفت، زیبایی‌های نقوش این پارچه سنتی گیلان، موسوم به طرح« گل جهان» حاضران در جشنواره را به تحسین واداشت.

طراح این لباس، «هانیه دوستی» بود که چند سالی است با استفاده از پارچه چادرشب توانسته برای بانوان انواع لباس و کیف‌های شیکی تولید کند که در گیلان نظیر ندارد.

ثبت جهانی چاشو، بهانه‌ای شد تا با وی گفتگویی داشته باشیم. هانیه نخستین فردی است که اختصاصا از چادرشب در طراحی و دوخت‌های خود استفاده می‌کند. وی در معرفی خودش می‌گوید: سال 1382 مدرک کارشناسی طراحی لباس از دانشگاه تهران گرفتم. بعد از آن کار طراحی لباس را شروع کردم و مدتی در صداو سیمای گیلان طراحی لباس بودم.

 

وی با اشاره به علاقه و تحقیقش در مورد پارچه‌های سنتی و به‌ویژه چادرشب می‌افزاید: مدت‌ها بود که دنبال پارچه چادرشب بودم تا بتوانم بصورت تکه‌ای روی لباس استفاده کنم ولی آن زمان چادرشب‌ها را در ابعاد بزرگ می‌بافتند. چندسال اخیر است که چادرشب به‌صورت نواری و تکه‌ای هم تولید می‌شود. ایده استفاده از چادرشب در ذهنم بود تا اینکه سه سال پیش بطور اتفاقی با «آسیه صادقی» بافنده چادرشب در قاسم آباد آشنا شدم و توانستم پارچه‌های چادرشب مورد نیاز برای خلق ایده‌هایم را تهیه کنم. کم کم توانستم لباس‌هایی تولید کنم که بخشی از زمینه کار با استفاده از چادرشب بود.

-تفاوت کار شما با بقیه دوزندگان و طراحان در چیست و آیا از دیگر نمادهای بافته‌های سنتی گیلان نظیر  گلیم‌های تالش یا شال‌بافی و جوراب‌بافی ماسوله هم استفاده کرده اید؟
فعلا تمرکز من بر چادرشب است. نه اینکه نخواهم از دیگر بافته‌های سنتی گیلان استفاده کنم، بلکه پارچه‌های قاسم آباد هم در طرح و هم در رنگ بسیار متنوع بوده و دنیای وسیعی دارد. هم پارچه های چهارخانه و هم راه راه.

- در مورد رشتی دوزی چطور؟
در فکر استفاده از نقوش رشتی‌دوزی هستم ولی هنوز به مرحله اجرا نرسیده است. زیرا نقوش رشتی دوزی برخلاف چادرشب، پیچ و شکن دارد، مثل تذهیب است. اما نقوش چادرشب زاویه دارد، بیشتر اشکال هندسی است. در کار طراحی و دوخت باید بنحوی لباس را طراحی کرد که نظم و تعادل در کار حفظ شود. البته من کمتر از حالت تقارن استفاده می‌کنم ولی نباید استفاده از تکه‌های چادرشب بنحوی باشد که گویی یک وصله نافرم به زمینه کار کپی شده من در طراحی‌هایم حتی به شخصیت و تناسب اندام فرد هم  فکر کرده و سعی می‌کنم تناسب و تعادل را رعایت کنم. اگر از گلدوزی هم در کار استفاده می‌کنم، سعی دارم برگرفته از طرح‌های چادرشب باشد.

-در مورد نقوش و نمادهای پارچه چادر شب بیشتر توضیح دهید.
مسلما بافندگان چادرشب اطلاعات دقیق‌تری در مورد سمبل‌های نقوش دارند.  اما آنچه من دیده‌ام و گاها سفارش داده‌ام،  نماد «سرو» است که سمبل ایستادگی است. مرسوم‌ترین و متدوال‌ترین طرح در چادرشب، «گل قالی» است که بصورت مربع‌های تکرار شونده بافته می‌شود. البته بافنده با جابجایی رنگ و سایز به کارش تنوع می‌دهد. نماد «بز» خیلی در کار استفاده می‌شود. طرح های «قورباغه» ، «شانه» و «تبرزین» هم هست.
یکی دیگر از طرح‌های رایج، «ماه اُریب» است. طرح زیگزاگی تکرار شونده در یک شکل هندسی مربع یا مستطیل. این طرح استعاره از سایه ماه در آب است که موج‌دار دیده می‌شود.

- آثار شما در نمایشگاه طراحان لباس زمستان گذشته صاحب مقام شد؟
بله. من تاکنون در چهار نمایشگاه در گیلان و یک نمایشگاه صنایع دستی در تهران شرکت کردم. در نمایشگاه مد و لباس ایرانی اسلامی گیلان که بهمن سال گذشته برگزار شد، سه اثر مزون دوستی از میان 190 طرح ارسالی برگزیده شد.

 

- دوست دارید پایان گفتگو را با چه جملاتی به پایان برسانید؟
اینکه این حرفه اگر با عشق و علاقه باشد، انتها ندارد. هربار که می‌روم و یک طرح جدید و یا بافت جدید از چادر شب می‌بینم، یک ایده جدید به ذهنم می‌رسد. مثلا فکر نکنم تاکنون کسی بوسیله چادر شب کیف‌های لوکس دوخته باشد. البته کیف‌های دوخت سنتی با چادر شب هست ولی کیفی که برای مراسم‌های رسمی و خاص استفاده شود، نبوده. این طرح‌های جدید بویژه در ایام نوروز خریداران خاصی داشت و یا برخی از نوعروسان می‌خواستند از همین کیف داشته باشند.
افرادی که بدون علاقه وارد این حرفه می‌شوند،  لذت نمی‌برند، صرفا یک کار کپی‌برداری می‌شود و به لحاظ رنگ، ترکیب طرح‌ها و دوخت جذابیت لازم را نداشته و برای دوزنده هم خسته‌کننده می‌شود.