سازی که روی چوب کوک شد

خبرگزاری شبستان_ خراسان شمالی؛ صنایع دستی ایران، اصیل ترین، مردمی ترین و کاربردی ترین هنر سرزمین ما به شمار می آید و همچنین صنایع دستی به عنوان کاربردی ترین هنر و نیز تولیدی فرهنگی معرفی شده که توانسته به بهترین شکل ممکن فرهنگ اصیل ایرانی را در جهان منعکس کند. مهم ترین صنایع دستی ایران را انواع زیر اندازهای سنتی از جمله گلیم، زیلو، گبه و قالی، نساجی سنتی پارچه های دست بافت، رنگ و رنگرزی، رودوزی های سنتی، چاپ های سنتی، هنرهای مرتبط با چوب خراطی چوب، کنده کاری چوب، منبت کاری، مشبک کاری، نازک کاری چوب، معرق روی چوب، هنرهای مرتبط با فلز دواتگری، حکاکی، قلمزنی، ملیله کاری، مینا کاری، سفال و سرامیک سفالینه های لعابدار و بدون لعاب، شیشه گری و هنرهای مرتبط با شیشه شیشه های دست ساز و طراحی سنتی و نگارگری همچون طراحی نقوش سنتی، نگارگری، تذهیب، تشعیر، نقاشی قهوه خانه ای، نقاشی گل و مرغ، نقاشی پشت شیشه تشکیل می دهند.

امروز به مناسبت 20 خرداد روز «صنایع دستی» به سراغ «سمانه سعادتمند» یکی از فعالان این حوزه رفته ایم که حدود 18 سال از عمر خود را صرف یادگیری و همچنین ارائه آموزش هنر منبت، معرق و درودگری کرده و طی برگزاری پنج نمایشگاه انفرادی در مرکز خراسان شمالی و یک نمایشگاه کشوری در تهران، این روزها به برپایی نمایشگاهی خارج از مرزهای جغرافیایی می اندیشد.

این بانوی هنرمند در خصوص فعالیت هنری خود می گوید: سال 80 بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه تصمیم گرفتم یک دوره آموزشی ساخت دوتار را در فنی و حرفه ای سپری کنم ولی متاسفانه چون ظرفیت کلاس به حد نصاب نرسید، دوره تشکیل نشد.

وی بیان می کند: در آن زمان فقط عشق به ساختن ساز داشتم ولی به پیشنهاد یکی از دوستان برای حضور در دوره آموزشی معرق موافقت کردم و در کلاس آموزشی استاد وضیعی که نخستین بانوی فعال حوزه کار با چوب بود، حضور یافتم و جزو نخستین شاگردهای ایشان بودم.

سعادتمند در پاسخ به این سوال که «علاقه شما برای کار با چوب به چه زمان برمی گردد؟» می گوید: حس خوب من به چوب ارثیه پدری است؛ چرا که پدر من در زمانی که من کوچک بودم برای ما میز و صندلی می ساخت و من با تکه های باقی مانده چوب برای خودم جرثقیل و تفنگ درست می کردم و از همان زمان حس خوبی به چوب داشتم.

وی با بیان اینکه معرق تنها رشته ای است که هنرمند با حیطه وسیعی از چوب ها آشنا می شود چراکه هیچ رشته ای مثل معرق تا این اندازه تنوع چوب ندارد و این رشته برای چوب شناسی بسیار حائز اهمیت است، اظهار می کند: از آنجایی که معرق کمی ریخت و پاش داشت و با توجه به اینکه دوست داشتم برای لحظات بیکاری و تنهایی کاری انجام دهم که ریخت و پاش کمتری در خانه داشته باشد، سراغ هنر منبت رفتم.

این بانوی هنرمند به جریان سفر خود به استان گیلان برای آموزش هنر منبت زیر نظر استاد ظرافت کار اشاره می کند و می گوید: از آنجایی که ما در استان استاد منبت کار نداشتیم، تعدادی از کارهای هنری خود را به استاد ظرافتکار نشان دادم که ایشان بسیار استقبال کردند و طی همین سفر چند روزه به صورت حرفه ای با این هنر آشنا شدم.

وی آموزش زیر نظر یک استاد کار ماهر و حرفه ای را مهم و ضروری دانست و ادامه داد: اگر این آموزش ها در کنار تمرین و تجربه و ممارست، توامان شود، قطعا نتیجه بهتری حاصل می شود چراکه تکرار و تمرین، یک فن و مهارت است.

البته کار بانو سعادتمند به همین جا ختم نمی شود و حس یادگیری، همچنان در ایشان جریان پیدا می کند تا جایی که تصمیم می گیرد برای سهولت در کار و نتیجه بخش بودن بهتر کار معرق، به سراغ نجاری برود و استعداد خود را در این زمینه هم آزمایش کند که پس از گذراندن یک دوره یک ساله در کنار یکی از آشنایان، علاوه بر آشنایی با ابزار نجاری به طور حرفه ای این هنر را هم فرا می گیرد.

وی همچنین به حضور در کلاس آموزشی «ساخت سنتور» اشاره می کند و با ابراز رضایت کامل از حضور در کنار استاد «حدید محمدی» بیان می کند: سال 94 بود که تصمیم گرفتم ساخت سنتور را آغاز کنم و با توجه به اینکه با مراحل کار نجاری آشنایی داشتم، ساخت ساز را در کنار استاد محمدی آغاز کردم و نخستین سنتور را با کمک ایشان ساختم.

این بانوی هنرمند با اشاره به اینکه نخستین سنتور ساخته خود را برای دخترم «ستاره» کنار گذاشته ام تا به او هدیه دهم، از ساخت 10 سنتور دیگر خبر می دهد که هشت مورد آن به فروش رسیده است.

سمانه از دوست داشتن های خود می گوید و اینکه چقدر می خواهد «ستاره» هم به این هنر علاقه داشته باشد که البته دارد ولی از آنجایی که همسر سمانه «حمید بهمنیار» یکی از عکاسان حرفه ای است و در حوزه نقاشی هم دستی بر آتش دارد، علاقه مندی ستاره در این حوزه بیشتر نمایان شده است.

وی در پاسخ به این سوال که تفاوت ساخت سنتور و ساز با سایر صنایع چوبی چیست، می گوید: آنچه در ساخت ساز از جمله سنتور و دوتار مهم است بحث صدا گرفتن از چوب است؛ و گرنه شاید هر نجاری بتواند با ابعاد و اندازه مشخص، ساز بسازد ولی صدا گرفتن از چوب یک مهارت می خواهد و این مهم، کار را کمی سخت می کند.

هنرمند فعال استان ما که همچنان در حال فراگیری هنرهای مختلف است، در حال حاضر ساخت دوتار را آغاز کرده و از آنجایی که دوست دارد نمایشگاه های متفاوتی در استان ها برگزار کند، به تجربه برپایی پنج نمایشگاه استانی و یک نمایشگاه کشوری در تهران اشاره می کند و حضور اساتید مختلف این حوزه در نمایشگاه و ارائه پیشنهادات و انتقادات آنان را نقطه عطفی در کار خود تعریف می کند که باعث شده به فکر برپایی نمایشگاه در خارج از مرزهای جغرافیایی باشد.

سعادتمند که اردیبهشت ماه سال 97 موفق به کسب مجوز از سوی فرهنگ و ارشاد اسلامی برای راه اندازی کارگاه آموزشی خود شد، در حال حاضر هشت کارآموز ثابت دارد و تلاش می کند هرآنچه را که طی این 18 سال فعالیت هنری آموخته، در اختیار آنان قرار دهد که قطعاً این کارآموزان در کنار سایر کارآموزانی که از آموزش های «سعادتمند» در دوره های خصوصی و یا کلاس های آموزشی خانه فرهنگ شهرداری بجنورد بهره مند شده اند، می توانند راه این هنرمند را ادامه دهند.