خبرگزاری شبستان، گروه مهدویت و غدیر: بیست و هشتمین شماره از فصلنامه علمی ترویجی «پژوهش‌های مهدوی»، به صاحب‌امتیازی موسسه آینده روشن (پژوهشکده مهدویت) و سردبیری نصرت‌الله آیتی به زیور طبع آراسته شد.
در این شماره از فصلنامه علمی ـ ترویجی «پژوهش‌های مهدوی»، مقالاتی با عناوین «بازنمایی ترفندهای عالم گریزی از سوی مدعیان مهدویت در ایران معاصر»، نوشته سیدمسعود پورسیدآقایی و محمد غلامی؛ «كاوشی در مقوله تحریف، بسترها و شیوه‌های ایجاد در جریان‌های انحرافی مهدویت» تالیف محمد شهبازیان و مهدی زارع؛ «واكاوی عوامل و پیامدهای فاصله بین مردم و عالمان دین به عنوان چالش مهم عصر غیبت» نوشته محمدمهدی حائری‌پور؛ «بررسی فرقه‌گرایی امامیه پس از شهادت امام عسكری(ع)» به قلم فرشته كوشكی و مجید احمدی‌كچایی؛ «چالش‌های جامعه شناختی فرهنگ مهدویت فراروی آینده نظام تمدن اسلامی» تالیف علی یزدانی احمدآبادی و «مهدویت‌ستیزی با رویكرد نمادگرایانه و پاسخ علمای اهل سنت به آن» نوشته حسین الهی‌نژاد و سیدحامد شاهرخی منتشر شده است.
همچنین مقالات «آسیب‌شناسی كنترل جمعیت در جامعه منتظر» نوشته سیدمسعود پورسیدآقایی و حمزه ترابی؛ «واكاوی ادعای مهدویت از سوی فرقه حروفیه در دوره تیموریان» به قلم خدیجه علیزاده‌دیل و زینب كریمی؛ «واكاوی درون دینی از راهكارهای تقویت فرهنگ مهدویت در برابر چالش‌های اعتقادی ـ فرهنگی عصر حاضر» تالیف اصغر طهماسبی‌بلداجی؛ «غفلت از مبانی صلح جهانی مهدوی و راهكارهای رهایی از آن» به قلم حسن دین‌پناه؛ «نقد و بررسی چالش عدم امكان یكسان‌سازی فرهنگی در جامعه عصر ظهور؛ «محمدآقا مروجی و «هواپرستان، چالشی در برابر امام زمان(عج)» تألیف سیدعابدین بزرگی از دیگر مقالات منتشر شده در این شماره هستند.
بازنمایی ترفندهای عالم‌گریزی از سوی مدعیان مهدویت در ایران معاصر
در چکیده مقاله «بازنمایی ترفندهای عالم‌گریزی از سوی مدعیان مهدویت در ایران معاصر» آمده است: «علماء، متخصص و پاسبانان معارف دینی می‌باشند. لذا اهل بیت(ع) مردم را در امور دینی به آنها ارجاع می‌دادند. این امر، در دوران غیبت، ضرورتی دو چندان یافته است. از این رو، مخالفان و مدعیان مهدوی، وجود فقهاء را برای خود مانعی بزرگ می‌بینند و در جهت تخریب چهره و جایگاه آنان با استفاده از ترفندهای گوناگون می‌كوشند. شناسایی این ترفندها به شناخت، نحوه برخورد و ایجاد مصونیت در برابر آنان، كمك شایانی می‌كند. این نوشتار، با رویكرد حدیث‌پژوهانه، به بررسی روایات مورد استناد مدعیان می‌پردازد. همچنین از لحاظ تاریخی و روانشناسی در پی چرایی عالم‌گریزی در ایران معاصر از سوی مدعیان است. این شگردها را می‌توان به عناوین تقلیل جایگاه علماء با حدیث‌سازی در قالب جعل و سوء برداشت از آیات و روایات، نفی تقلید و جایگاه علم دینی، عالم نمایی و مشروعیت‌بخشی كاذب به مدعی، برجسته‌سازی نقاط ضعف برخی علماء و اطرافیان و ترور شخصیتی آنان، تفكیك كرد».
كاوشی در مقوله تحریف، بسترها و شیوه‌های ایجاد در جریان‌های انحرافی مهدویت
نویسنده مقاله «كاوشی در مقوله تحریف، بسترها و شیوه‌های ایجاد در جریان های انحرافی مهدویت» در طلیعه نوشتار خود آورده است: «آموزه موعودباوری از مفاهیم جذاب و مورد اتفاق تمام فرق اسلامی بوده و شیعیان با توجه به مقوله انتظار، مشتاقانه به دنبال ظهور موعود پایانی هستند. به همین جهت جریان‌های انحرافی از این اشتیاق سوءاستفاده كرده و در میان شیعیان دام آموزه‌های انحرافی خود را گسترده و با بهره‌گیری از منابع قدما و معاصرین ادعای خود را مستند به تعدادی از روایت‌های مهدوی نموده‌اند. مهم‌ترین شگرد مدعیان در انتقال پیام، بهره‌گیری از «تحریف» در روایات است و متاسفانه از این رهگذر تعدادی از مشتاقان به مهدویت و حتی برخی از طلاب حوزه علمیه قم و نجف را با خود همراه کرده‌اند. در این نوشتار بر آنیم تا با روش توصیفی ـ تحلیلی به مقوله تحریف پرداخته و پس از بررسی مفاهیم كلیدی، به عوامل بسترساز و شیوه‌ای ایجاد تحریف اشاره نمائیم. نتایج حاصله از این مطالعه این است كه مدعیان دروغین با افزودن یا حذف كلمه و جمله‌ای در روایت، تغییر در تقدیم و تاخیر كلمات، ترجمه غلط، مصداق‌گیری بی مورد و راه‌های دیگر انحراف خود را مستند به روایات نموده و از عوامل بسترسازی همانند جهل در میان عوام و خواص، دوری از فقها و ترویج فراحس‌گرایی استفاده کرده‌اند».
واكاوی عوامل و پیامدهای فاصله بین مردم و عالمان دین به عنوان چالش مهم عصر غیبت
در چکیده مقاله «واكاوی عوامل و پیامدهای فاصله بین مردم و عالمان دین به عنوان چالش مهم عصر غیبت» می‌خوانیم: «از مهم‌ترین و اساسی‌ترین وظایف دوران غیبت امام زمان(عج) رجوع به عالمان دین و پیروی از ایشان است زیرا اینان در غیبت امام، جانشینان او در میان امت هستند كه امام خود به تقلید و فرمان‌پذیری ایشان دستور داده است و علما را مرجع دینی مردم، قرار داده است. از آسیب‌های دوره غیبت، فاصله بین عالمان و مردم است؛ به این معنا كه مردم در امر دین و فراگیری معارف دینی به عالم ربانی رجوع نكنند كه موجب فساد و تباهی در دین و دنیای آنها می‌شود. وحدت و انسجام ایشان را به تفرق و تشتت می‌كشاند و راه را برای نفوذ و سلطه بیگانگان باز می‌گذارد و فرهنگ و اخلاق و عقاید مردم و به ویژه جوانان در خطر قرار می‌گیرد. هم عالمان و هم نهادهای اجتماعی فرهنگی و هم خود مردم وظیفه دارند از فاصله افتادن بین مردم و علمای ربانی جلوگیری كنند و فاصله ایجاد شده را برطرف كنند».
بررسی فرقه‌گرایی امامیه پس از شهادت امام عسكری(ع)
نویسنده مقاله «بررسی فرقه‌گرایی امامیه پس از شهادت امام عسكری(ع)» در چکیده نوشتار خود آورده است» «این پژوهه به بررسی فرقه‌های امامیه بعد از شهادت امام حسن عسكری(ع) تا آغاز غیبت كبری می‌پردازد. موقعیت سیاسی و سخت‌گیری‌های خلفای عباسی برای امامان شیعه به ویژه در فاصله رحلت یك امام و جانشینی امام بعدی مشكلاتی را برای جامعه شیعی ایجاد می‌كرد. عده‌ای از شیعیان به دلیل اینكه در شناخت امام بعدی دچار تردید می‌شدند، تا مدتی سرگردان بودند و چه بسا به سمت مدعیان غیر واقی متمایل می‌شدند. گاهی این گروه‌ها به اندازه‌ا‌ی از بدنه اندیشه شیعی فاصله می‌گرفتند كه به شكل فرقه یا انشعابی جدا می‌شدند. این مشكل بعد از امام عسكری(ع) به دلیل پنهانی بودن تولد فرزند ایشان بیشتر نمود یافت. علاوه بر این كه دوران غیبت نیز آغاز شد. در كتب فرق و مذاهب از فرقه‌هایی در این دوران یاد شده است. به نظر می‌رسد نتوان به بسیاری از آنان نام فرقه نهاد. زیرا علاوه بر این كه این افراد دارای پیروان زیادی نبودند، در تحولات تاریخی هم از آنان یادی نشده است. تا جایی می‌توان گفت آنان وجود خارجی نداشتند و یا اگر داشتند در مدت كوتاهی از بین رفتند و تنها در كتب فرق و مذاهب نام آنان آمده است».
چالش‌های جامعه‌شناختی فرهنگ مهدویت فراروی آینده نظام تمدن اسلامی
در چکیده مقاله «چالش‌های جامعه‌شناختی فرهنگ مهدویت فراروی آینده نظام تمدن اسلامی» می‌خوانیم: «مهدویت، به عنوان عقیده و آرمان بسیاری از مسلمانان، قرن‌ها است كه توسط بزرگان و عالمان، تبلیغ و هدایت شده است. رویكرد جدی این اندیشه، زمینه‌سازی جهت تحقق جامعه عبودیت محور به رهبری انسانی معصوم است كه مدیریت آینده جهان و انسان را با توجه به احاطه نسبت به جهان و هستی در دست گیرد. طولانی شدن غیبت و تنوع در برداشت از آن، محل چالش‌ها، آراء و نظرات گوناگون و گاه متعارض با یكدیگر شده و با گذشت زمانی نزدیك به دوازده قرن، در سطوح مختلف جامعه بر ابهام بیشتر این آموزه افزوده شود. این گستره زمانی و فهم متنوع موضوعی، نه تنها باعث درك متفاوتی نسبت به این آموزه را پدید آورده، بلكه موجب تنش در لایه‌های مختلف فرهنگی جامعه اسلامی ـ كه مدعی جهانی بودن آموزه‌های اسلامی است ـ نیز شده است.
این مقاله با نگاه كل‌نگر و روش تحلیلی به كمك استقراء و استناد به داده‌های فرهنگی ـ اجتماعی تلاش دارد تا با توجه به بعد اجتماعی فرهنگ به این سوال پاسخ دهد كه چه چالش‌هایی جهت تحقق فرهنگ مهدوی در سطوح مختلف اجتماعی وجود دارد. نبود مرامنامه، ضعف در ظرفیت‌سنجی، تجمیع نشدن توانمندی‌ها، ضعف در كارآمدی و بحران در هم‌گرایی و هم‌افزایی اجتماعی مهم‌ترین عوامل ركود و افول در حوزه فرهنگ مهدویت هستند كه زمینه را برای ناامیدی اجتماعی در نجات‌بخشی این آموزه فراهم كرده‌اند».
مهدویت‌ستیزی با رویكرد نمادگرایانه و پاسخ علمای اهل سنت به آن
نویسنده مقاله «مهدویت‌ستیزی با رویكرد نمادگرایانه و پاسخ علمای اهل سنت به آن» در طلیعه نوشتار خود آورده است: «باورداشت مهدویت از جمله باورهای مهم و اصیل اسلامی بوده و مورد قبول همه گروه‌های اسلامی به طور عام و مورد اذعان قاطبه علماء و اندیشمندان اسلامی به طور خاص است. در كنار اعتقادورزی فراگیر مسلمانان و علمای اسلامی نسبت به اندیشه مهدویت، معدود افرادی با وصف اندیشمندی در اهل سنت به انكار، استبعاد و تردید این اندیشه با رویكردهای مختلفی پرداخته و اصیل بودن و اسلامی بودن آن را زیر سوال برده‌اند. نظیر؛ حدیث‌شناختی، دین‌شناختی، مذهب‌شناختی، نمادشناختی، كاركردشناختی، جامعه شناختی، روانشناختی كه با رویكرد نمادگرایی، مهدویت و آموزه‌های مهم آن را نمادین و سمبلیك جلوه داده و اتهام غیرشناختاری و غیرحقیقی بودن را متوجه آن کرده‌اند.
در پاسخ به اتهامات مرددین، منكرین و مخالفین مهدویت در اهل سنت، قاطبه علمای اهل سنت حركت و تلاش مضاعفی به خرج داده و با ارائه دلایل و براهین عقلی و نقلی به وحیانی بودن اندیشه مهدویت نظر داده‌اند و با استناد به احادیث نبوی كه توسط صحابه و تابعین در منابع دست اول حدیثی نظیر صحاح، مسانید، سنن، جوامع و اطراف آمده به توجیه اسلامی بودن آن همت گماشته‌اند. بی‌شك در كنار همه این مكتوبات و منقولات معتبر، اذعان علما و اندیشمندان اسلامی به صحیح بودن، متواتر بودن و مستفیض بودن روایات مهدویت از یك طرف و اجماعی، اعتقادی و ایمانی بودن باورداشت مهدویت از طرف دیگر دلیل قوی و مستند محكمی است كه اتهامات و ایرادات مخالفین مهدویت بی پایه و بی اعتبار است».
یادآور می‌شود، علاقه‌مندان برای دریافت اصل مقالات می‌توانند به نشانی اینترنتی http://www.magiran.com/magtoc.asp?mgID=۶۴۵۸&Number=۲۸&Appendix=۰ مراجعه کنند.
نظر شما