به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، آیت‌الله «محمد تقی مصباح یزدی» شب گذشته (سه شنبه ۲۴اردیبهشت) در ادامه جلسات درس اخلاق که در دفتر مقام معظم رهبری برگزار شد گفت: اخلاق از دیدگاه اسلامی تفاوت هایی با دیگر مکاتب دارد آنچه که در مکاتب اخلاقی مورد توجه است منافعی است که در رفتارهای اخلاقی عاید انسان می‌شود و متقابلا آنچه که موجب ضرر در زندگی فرد می شود. مهمترین اختلاف بین نظام اخلاقی اسلام و دیگر نظام های اخلاقی بحث اهداف است ، درمکاتب اخلاقی اعم از فلسفی، اجتماعی و کلامی آنچه که مورد نظرشان است این است که با رعایت اصول اخلاقی زندگی آرام و مرفهی داشته باشند.
رئیس موسسه امام خمینی(ره) ادامه داد: اما هدف اسلام از اخلاق بسیار فراتر است و هدف قرب الهی است یعنی با اخلاق خوب به خدا نزدیک شویم که یک مقام عالی است.البته هدف برخی مکاتب از رعایت اخلاق اجتماعی را می توان به عنوان اهداف متوسط پذیرفت.
آیت الله مصباح یزدی افزود: فرق دوم روشهای رعایت اخلاق است. بسیاری از افراد دیگران را به رعایت اخلاق دعوت می کنند. اما خودشان عمل نمی کنند چه باید کرد که بعد از دانستن اخلاق اسلامی در عمل هم رعایت شود؟
وی ادامه داد: بحث تربیت اخلاقی در مکاتب مختلف از خانواده شروع می‌شود افراد در محیط خانواده سعی می‌کنند از اخلاق خوب تمجید کنند و افراد با اخلاق را ستایش کنند و انگیزه ای ایجاد کنند تا فرزند اخلاق را رعایت کند. مثلا با خرید هدیه فرزند خود را تشویق می کنند و به او تلقین می‌کنند و اگر کار زشتی کد تنبیه متناسب با کار بد آنها در نظر می گیرند .
آیت الله مصباح یزدی تصریح کرد:اما فرزند وقتی بزرگتر شده و وارد اجتماع می شود نیازهای روحی پیدا می کند مثلاً احترام در جامعه و برایش این احترام ارزشمند شده و دوست دارد دیگران هم او را دوست داشته باشند، کم کم به او می باورانند که اگر چنین باشی دیگران تو را دوست خواهند داشت و او را به حساب خواهند آورد این عوامل اجتماعی است که مکاتب سعی می‌کنند از آن در تربیت اخلاقی استفاده کنند تا اینکه برای فرد ملکه شود.
رئیس موسسه امام خمینی(ره) ادامه داد: اگر روشهای تربیتی را در مکاتب مختلف بررسی کنیم در می یابیم که عمده مسائل تربیتی آنها تشویق و توبیخ است اما وقتی هدف اصلی قرب به خدا باشد، دیگر با این تشویق ها و راه های ساده و کودکانه تحقق پیدا نمی‌کند.
وی تصریح کرد: اما در اخلاق اسلامی در سایه رعایت ارزش‌های اخلاقی روح انسان تکامل می یابد و به قرب خدامی رسد و نتیجه آن، نعمتها و پاداش‌های الهی است. تربیت نشویقی و تبیهی در اسلام فقط زمینه را آماده می کند اما اصل اخلاق اسلامی با زندگی ابدی انسان ارتباط پیدا می کند.
آیت الله مصباح یزدی افزود: اشاراتی داریم که مراتب بالاتری هم وجود دارد اما بسیاری از ما حتی بعد از بیست سال تحصیل دینی آن را نمی فهمیم. در نظام های اخلاقی برای تربیت اخلاقی روی مسائل بعد از مرگ و قرب به خدا تکیه نشده و همه وسایل تشویقی آنها در نهایت «مورد احترام مردم بودن است».
آیت الله مصباح یزدی ادامه داد: در بین نویسندگان و دانشمندانی که در اخلاق اسلامی کار کرده اند چنین زمینه ای را می‌توان مشاهده کرد که می‌گویند آنچه عقلا مدح می‌کنند و آنچه عقلا مزمت می کنند.
وی ادامه داد: اما چه چیزی بالاتر از اینکه خدایی که ارزش و قدرتش بی نهایت است انسان را دوست داشته باشد پس باید ببینیم خدا چه چیزی را دوست دارد و چه چیزی را دوست ندارد و ما همان گونه عمل کنیم.
آیت الله مصباح یزدی افزود: مجموعه آموزه های اخلاقی اسلام به سه دسته تقسیم می شود اخلاق الهی شامل آن چه مستقیماً با خدا در ارتباط است از جمله حب خدا، ایمان به خدا، معرفت خدا و غیره. دوم اخلاق فردی است که باعث ساختن شخصیت فرد می‌شود و آثار و برکاتی دارد و سوم اخلاق اجتماعی است که شامل چیزهایی می شود که در ارتباط با دیگران است. در اخلاق اجتماعی از نگاه اسلام زندگی و اخلاق اجتماعی پشتوانه‌ای برای تحقق حقوق انسانی. نظام اخلاقی انسانی در درون اشخاص عامل و انگیزه ای ایجاد می‌کند که حقوق دیگران را رعایت کند.
وی با بیان اینکه یکی از عوامل تشویق، یاد کردن از دیگران و بزرگان و گذشتگان است تصریح کرد: امروز نام بزرگان را روی خیابان می گذارند و با برای آنها مجسمه می سازند، خدا هم از گذشتگان یاد می‌کند و احترام می‌کند و در قرآن حتی پیامبر اسلام را تابع حضرت ابراهیم عنوان می کند. یاد کردن از دیگران باعث تشویق می شود.
آیت الله مصباح تصریح کرد: انسان برای هر کاری گرایش درونی می خواهد.پس چگونه می شود که یک انسان، انسان دیگری را به قتل می‌رساند آیا خداچنین گرایشی در انسان قرار داده است؟ خیر.حسد یکی از رذایل است که باعث قتل و غارت و جنگ می شود. قرآن می فرماید: اگر خدا می‌خواست عالم را طوری قرار می‌داد که اسباب قتل پیدا نشود اما آنچه اصالتا مورد اراده خداست کمال و رشد و لیاقتی است که برای دریافت عالی ترین رحمت ها در انسان پیدا می شود اما وقتی این لیاقت پیدا می شود که انگیزه‌ای برای سقوط هم وجود داشته باشد تا انسان قدرت انتخاب داشته باشد.
وی در پایان تصریح کرد: اولین ارزشی که از نظر اخلاق اسلامی در زندگی اجتماعی مطرح می شود، حفظ حیات انسان هاست. اما برای حفظ حیات انسان ها و فراهم شدن امکان زندگی برای انسان های بعدی، سلب حیات هم مطرح می شود و این سلب حیات برای کسانی است که حق حیات را از زندگی دیگران سلب می کنند و از بین بردن آنها و سلب حیات از چنین فردی عین عدالت است.
نظر شما