خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: «معنای زندگی» در سومین برنامه سری جدید خود، پنجشنبه 19 اردیبهشت، با اجرا و کارشناسی سید محمد تقی موحد ابطحی، میزبان «مصطفی تقوی»، عضو هیئت علمی گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف بود تا به موضوع «چیستی تکنولوژی و نسبت آن با معنای زندگی» بپردازند.
در ابتدای برنامه تقوی تعاریفی از تکنولوژی ارائه داد و بیان کرد: برخی تکنولوژی را ابزار تعریف کرده اند و برخی آن را نوعی فعالیت انسانی و یا به کار گیری ابزار تعریف کرده اند. بعضی دیگر تکنولوژی را نوعی سیستم اجتماعی فنی تعریف کرده اند. با الهام از اندیشه هایدگر می توان تکنولوژی را نوعی چهارچوب شناختی هنجاری تعریف کرد. یکی از تعاریف مهم که به فهم عمومی نیز نزدیک است ، ابزار انگاریدن تکنولوژی است. ابزار به معنای امری مصنوعی، چون امر طبیعی هم ممکن است ابزار قرار بگیرد. یکی از فعالیت های انسانی انتقال تکنولوژی است و اگر تکنولوژی را ابزار بیانگاریم، این تعریف در این مقام کارگر نخواهد بود چون دیده شده خیلی اوقات دستگاهی از جامعه ای به جامعه ای دیگر منتقل شده ولی آن کارآمدی را نداشته است برای اینکه ما کاربر یا تعمیرکار آن تکنولوژی را نداشته ایم. به همین دلیل عده ای تکنولوژی را به کار گیری ابزار می دانند.
تکنولوژی نسبت به ارزش ها خنثی نیست
وی در تعریف ابزارانگاری گفت: ابزار انگاری یعنی تکنولوژی یک امر خنثی نسبت به ارزش ها است. ما می توانیم تکنولوژی را ابزار بیانگاریم، در عین حال ابزار انگار نباشیم. تکنولوژی به عنوان ابزار ما را بر سر دو راهی های اخلاقی قرار می دهد که قبلا وجود نداشته اند بنابراین تکنولوژی نسبت به ارزشها خنثی نیست.
تقوی در تعریف دیگری از تکنولوژی اظهار کرد: برخی، با توجه به ظهور تکنولوژی هایی که کاربران و اپراتورهای متعدد دارد مثل سیستم حمل و نقل، ترجیح می دهند تکنولوژی را نوعی سیستم اجتماعی فرهنگی ببینند. اگر بخواهیم نگرشی تمدنی داشته باشیم، بهتر است به این تعریف روی بیاوریم.
وی در توضیح گرانش تکنولوژی بیان کرد: وقتی که یک سیستم اجتماعی تکنیکی رواج پیدا می کند، وقتی که تکنولوژی در جامعه نفوذ پیدا می کند، به این سادگی نمی توانیم تغییرش دهیم. در واقع تغییر دادنش گاهی مستلزم انقلاب های بزرگ و وسیع است.
ناکارآمدی آشکار، دلیل واکنش منفی به بحث تکنولوژی دینی
چرا وقتی بحث تکنولوژی دینی را عده ای در داخل کشور مطرح کردند، به شدت با آن مخالفت شد؟
تقوی پاسخ داد: در جامعه ما متاسفانه مقداری سیاست زدگی وجود دارد و اجازه مطرح شدن آزادانه ی بعضی بحث ها را نمی دهد. کسانی که صاحب ایده هستند گاهی خودشان را سانسور می کنند چون حوصله دردسر ندارند. مسئله مهم دیگر ناکارامدی های آشکار است. در کشور ما درصد قابل توجهی از مردم علایق دینی دارند ولی وقتی ناکارامدی ها و دروغ را می بینند طبیعی است وقتی می گویند می خواهیم تکنولوژی دینی بسازیم، حتی دینداران عکس العمل منفی نشان بدهند.
وجود تکنولوژی دینی به لحاظ فنی ممکن است
آیا تکنولوژی دینی ممکن است؟
باید بپذیریم که به نظر می رسد یک سری قوای علی وجود دارند که ربطی به سلایق و علایق و هنجارها و ارزش هایی که ما در وجود خود می پروریم و در جامعه ترویج شان می دهیم، ندارد. مثل اینکه چاقو خاصیت برندگی دارد و این ربطی به گبر یا مسلمان بودن من ندارد. اما اینکه من از دل طبیعت چه چیزی را بیرون بکشم، این به هنجارهای من ربط دارد. پس به لحاظ فلسفی این امکان وجود دارد.
برنامه «معنای زندگی» به تهیه کنندگی محسن کرمی، محصولی از گروه فرهنگ و اندیشه شبکه 4 سیما است که در ایام ماه مبارک رمضان هر روز ساعت 19 راهی آنتن شبکه 4 سیما می شود.
نظر شما