اردیبهشتی متفاوت در بهشت ناشناخته زیرکوه

خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ طبق برنامه ساعت 6 صبح جلوی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی جمع می‌شوم و پس از دقایقی کوتاه تور رسانه ای بازدید از عرصه‌های منابع طبیعی شهرستان زیرکوه آغاز می شود.

 

به محض ورود به جاده اصلی، طبیعت بهاری و بیابان‌های سرسبز نمایان می شود و این ما را که سال‌هاست از درد خشکسالی و عطش این سرزمین برای تَر کردن لبی از آب می‌نویسیم، به وجد می‌آورد. ساعت حدود 9:20 دقیقه صبح است که به منطقه ای در محدوده شهرستان زیرکوه می‌رسیم که به عنوان ذخیره گاه ژنتیکی دیودال شناخته می شود. ‌دیودال رقیمی گیاه اندمیک (بومی) و منحصر به فرد این منطقه است. این گونه گیاهی در مقابل خشکی هوا مقاوم و شن دوست است و به طور متراکم بر روی تپه های ماسه ای رشد می کند.

 

 

«دیودال» گونه گیاهی منحصر به فرد که جلوی شن های روان می ایستد

«رسول شوری»، کارشناس مسئول جنگ و مرتع منابع طبیعی شهرستان زیرکوه با اشاره به اینکه گیاه دیودال در اردیبهشت ماه گل می دهد و برگ‌های آن پس از سپری کردن مرحله دانه بندی، رشد خود را در اوایل تابستان کامل می کند، می‌گوید: در 2 هزار و 500 هکتار از اراضی این منطقه گیاه دیودال وجود دارد که 100 هکتار آن حدود 15 سال است که به عنوان نمونه حفاظت می شود.

 

وی می‌افزاید: به منظور حفاظت از این گونه جنگلی نادر و جلوگیری از انقراض آن بخشی از این منطقه به عنوان ذخیرگاه ژنتیکی استان و کشور به ثبت رسیده است.

 

 

شوری با بیان اینکه از بذر گیاه دیودال برای خزانه گیری در نهالستان استفاده می کنیم و تاکنون به شهرستان بشرویه انتقال نهال این گونه گیاهی را داشته‌ایم، ادامه می‌دهد: سطح تراکم این گونه گیاهی در منطقه نسبت به گذشته افزایش یافته است و مهمترین قابلیت دیودال جلوگیری از  حرکت شن های روان است.

 

پس از گشتی کوتاه در طبیعت سرسبز منطقه و مزه کردن زَردَک شنی به  مسیر سفر خود ادامه می‌دهیم. نیم ساعت بعد در کنار قنات آبی که در مسیر راهمان است، توقف می کنیم و پس از  صرف صبحانه‌ای دلچسب و چای آتشی در دامن طبیعت دلپذیر به سمت سد خاکی داشگران حرکت می کنیم.

 

 

ساعت از 11 ظهر گذشته است که به سد داشگران در نزدیکی روستای اردکول و در فاصله 18 کیلومتری  از جنوب حاجی آباد مرکز شهرستان زیرکوه می‌رسیم. بارندگی‌های نیمه دوم فروردین ماه حدود 20 درصدی از ظرفیت 300 هزار متر مکعبی این سد خاکی را آبگیری کرده است.

 

ذخیره سازی 2.5 میلیون مترمکعب آب در سدهای شهرستان زیرکوه

دره زیبا و کوه‌های اطراف این سد یکی از غنی ترین مناطق از لحاظ پوشش گونه های گیاهی بادامشک، انجیر و درختان بنه است. «علی رجبی»، رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری زیرکوه در این خصوص می‌گوید: بالغ بر 2 هزار هکتار مساحت ذخیرگاه جنگلی این منطقه است که نسبت به غنی سازی پوشش گیاهی آن با بذرکاری و نهال کاری اقدام شده است.

 

وی با بیان اینکه در سال 76 در پروژه بین المللی احیای منابع جنوب خراسان مشهور به آهنگران در این منطقه سدی برای مهار روان آب احداث شده که 300 هزار متر مکعب ظرفیت ذخیره سازی روان آب دارد، می افزاید: در شهرستان زیرکوه 120 سازه خاکی و گاویونی با ظرفیت ذخیره‌سازی بیش از 3 میلیون مترمکعب آب وجود دارد که عملیات ذخیره سازی و جلوگیری از روان آب را انجام می‌دهند که در جریان بارندگی های خوب امسال حدود 2 میلیون و 500 مترمکعب آب در سازه‌های آبخیزداری شهرستان ذخیره شده است.

 

 

رجبی ادامه می دهد: در سال گذشته 8 سازه آبخیزداری با اعتبار یک میلیارد و 600 میلیون تومان از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی در مناطق مختلف شهرستان زیرکوه احداث شده است.

 

طبیعت زیبا و جاده‌های پرپیچ و خم که دل کوه‌ها را شکافته آنقدر زیباست که دیدن آن برای هر گردشگری می‌تواند جذاب باشد. به علت شور و نشاط همکاران و هوای فوق العاده و مناظر زیبای مسیر در خود خستگی احساس نمی‌‌کنیم.

 

زیبایی خیره کننده ی گیاه ریواس در دشت آهنگران زیرکوه

بوته‌های زیبای ریواس رنگی دیگر به دشت بخشیده‌اند و به طرز خیره کننده ای، نگاه را جلب می کند. در هر لحظه از حرکت تصویر تازه ای در جاده نقش می بندد آن قدر که شاید چندین بار دلم می‌خواست ماشین توقف کند و به تماشای ذره ذره این زیبایی‌ها بپردازم.

 

در نهایت ساعت 12:30 دقیقه ظهر به محل پروژه احیای منابع طبیعی به مساحت 350 هکتار در نزدیکی پاسگاه آهنگران بخش مرکزی می رسیم. اینجا یکی از محل هایی است که می توان دقایقی را با گل های پولکی قرمز و برگ های پهن چتری گیاه «ریواس» گذراند.

 

 

ريواس از گياهان بوته ای دارويی است. زمان گلدهی که اوایل اردیبهشت تا اواسط این ماه است کاملاً به رنگ قرمز در می آید و آنچنان صحنه ی زیبایی را ایجاد می کند که هر بیننده ای را مجذوب خود می کند. در فصل بهار با شکفتن گل ریواس در دشتی بزرگ، این منطقه را به فضایی زیبا و ویژه‌ای تبدیل کرده است. از ساقه ریواس در تهیه خورش استفاده می‌شود، اما اگر به رویش گل برسد در رنگرزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

این دشت یکی از مناطقی به شمار می رود که همچون نگینی سرخ می درخشد و جلوه بسیار زیبایی از طبیعت به نمایش می گذارد و با چشم انداز رویایی خود توجه رهگذران را به سوی خود جلب می کند.

 

 

با دل کندن از این دشت زیبا به سمت تپه های ماسه ای کویر همت آباد حرکت می کنیم. این منطقه یکی از غنی ترین و فعالترین اکوسیستم بیابانی از نظر پوشش و تنوع گیاهی و جانوری در ایران است. کویر همت آباد نعمت مهمی برای مردم شهرستان زیرکوه به شمار می رود.

 

کویر همت آباد؛ مامن جانوران نایاب کویری و فعالترین اکوسیستم بیابانی کشور

قدم به وادی آن که می گذاریم شن های گرم شده با تابش آفتاب پاهایمان را در آغوش می‌گیرند و لذتی فراموش نشدنی را به ما هدیه می کنند. باد که می وزد هر بار این شن های سبک وزن جابه جا می شوند و تصویری تازه می سازند. گاه بر روی هم قرار می گیرند و تپه هایی بلند را شکل می دهند تا بر بالای آنها قرار بگیریم و عظمتی بی پایان را درک کنیم. عظمتی که در کلام نمی‌گنجد...

 

کویر همت آباد یکی از جلوه های خاص طبیعت شهرستان زیرکوه است که آرام و بی صدا در گوشه ای از جهان خود را گسترانده و در سکوتی پرمعنا زیبایی ها و دیدنی‌هایش را پنهان ساخته است.

 

 

این منطقه زیستگاه مناسبی برای زمستان گذرانی پرندگان و وجود پرندگان زیبای بسیاری به ویژه زاغ بور، هوبره، عقاب طلایی، کبک، تیهو و جانورانی از قبیل گربه شنی، روباه شنی، کفتار، گرگ، تشی، خرگوش و ... است. پیش از ورود کویرنوردان به این منطقه کسی تصور نمی کرد که برخی گونه های نادر جانوری مانند گربه شنی هنوز در این منطقه وجود داشته باشند، اما اکنون که زیست این جانور در این منطقه ثابت شده، سازمان محیط زیست نیز برای حفاظت از آن برنامه ریزی می کند.

 

چشم نوازی  بهشت دره تجنود در قلب کویر

پس از گذراندن لحظاتی شیرین در کویر همت آباد به سمت مقصد دیگرمان به راه می افتیم. در همسایگی کویر سوزان و تفتیده همت‌آباد زیرکوه و در فاصله کمتر از پنج کیلومتر به دره ای سرسبز و زیبا می رسیم که یکی از معجزات خداوند در زمین در آن به وقوع پیوسته است، دره‌ای چشم نواز و آرامش بخش با رودخانه‌ای جاری و درختانی عظیم که به بهشت گردشگران در استان خراسان جنوبی شهرت یافته است.

 

 

دره «تجنود» در فاصله 70 کیلومتری جنوب شرق مرکز شهرستان زیرکوه و در مجاورت روستای قدیمی تجنود قرار دارد، وقتی پای در دره تجنود می‌گذاریم در دو سوی دره باغ‌هایی سرسبز به چشم می‌خورد. آب روان در رودخانه، سرشار از انرژی و زندگی است. زمزمه آب و نغمه پرندگان نوازشگر روح و جان انسان را جلا می‏‌دهد و دشت شقایق تجنود همچون نگینی در دل کویر می درخشد.

 

 

دیدن این بهشت زیبا در دل کویر از خیلی چیزها دورمان می کند و لحظات فراموش نشدنی را به ما هدیه می دهد. خستگی‌های مان را به جان می خرد و با طبیعتی کم نظیر ما را در آغوش می گیرد. اینجا در بهشت دره تجنود آرامش برایمان قابل لمس تر می شود.

 

 

پس از گفتگوی صمیمانه با فرماندار زیرکوه و مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی درباره پتانسیل‌ها و اقلیم و پوشش گیاهی متفاوت این شهرستان و صرف ناهار در فضای دلنشین و بهاری دره تجنود در ساعت 17:30 بعداظهر به سمت بیرجند باز می گردیم. زیبایی‌های بی‌نظیر و طبیعت بکر شهرستان زیرکوه و جمع دوستانی یک دل و یک رنگ خاطره ای شیرین و فراموش نشدنی از این سفر یک روزه برایمان رقم زد.

 

مناظر زیبا و سرسبز در قلب کویری بکر و آرامش‌بخش صحنه های است که دیدگان را محو تماشای خود می کند، این مکان‌های زیبا در شهرستان زیرکوه با جاذبه های طبیعی خود می تواند سالانه گردشگران زیادی را در آغوش خود بپذیرد.

 

 

گزارش: زهرا مهرور