آوینی آن چه مرئی است را بی ارزش می کند

به گزارش خبرنگار سینمایی خبرگزاری شبستان، نشست نمایش نسخه ترمیم شده فیلم «این است فتح الفتوح» و نقد سینمای سیدمرتضی آوینی شب گذشته 20 فروردین ماه در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

«این است فتح الفتوح» آخرین قسمت از مجموعه مستند حقیقت است که پیش از مجموعه روایت فتح و تا سال 60 فیلمبرداری شده است. موسسه روایت فتح در حال ترمیم نسخه های آرشیوی باقی مانده از این مجموعه مستند است.

پس از نمایش فیلم خانم «انیس دوویکتور» مورخ سینما درباره این مستند سخن گفت. او در ابتدا از مریم امینی همسر شهید آوینی، مصطفی دالایی یکی از فیلمبرداران مستندهای آوینی و حسین معززی نیا کارگردان فیلم «روایت راوی» به خاطر آشنایی با آثار سیدمرتضی آوینی تشکر کرد.

دوویکتور ادامه داد: تلاش می کنم توضیح دهم که چگونه با وجود این که ایرانی نیستم و در جنگ نبوده ام، با آثار شهید آوینی ارتباط برقرار کردم. من مورخ سینما هستم و به طور خاص به فیلم هایی درباره جنگ -از جنگ جهانی اول به بعد- می پردازم.

وی افزود: هنوز همه آثار آوینی را بررسی نکرده ام به همین خاطر هنوز دنیایی ناشناخته پیش روی من است. اما می کوشم توضیح دهم چگونه فیلم های آوینی اسنادی برای شناخت جنگ تحمیلی هستند و این که چرا مجموعه حقیقت از منظر روش شناختی اهمیت دارد.

این مورخ سینما درباره ساختار مستندسازی شهید آوینی گفت: آوینی در فیلم هایش و به خصوص این اپیزود ساختاری برای فیلمسازی اش ابداع کرده است. در این ساختار بیننده در صفحه سینما خود آوینی را می بیند که می نویسد و کار می کند. این رویکرد که خاص سینمای اوست در ابتدا یک شکاف ایجاد می کند  که با کلیشه های فیلم های پروپاگاندا در زمان جنگ ها همخوانی ندارد. از سوی دیگر او می کوشد آن چه نادیدنی است را نمایش دهد که رویکردی مدرن است و تنها مدیوم سینما از پس آن برمی آید.

دوویکتور افزود: زمان مندی ویژگی دیگر سینمای اوست که این هم در تصاد با قاعده فیلم های پروپاگاندا است که برای تلویزیون ساخته می شود. این ویژگی در فیلم های جنگی که تاکنون دیده ام کمتر مشاهده شده است.

وی با تاکید بر این که اگر در جزیره ای تنها باشم و بخواهم تنها یک فیلم انتخاب کنم «این است فتح الفتوح» را برمی گزینم، گفت: «سلوک نگاه» چیزی است است که اوینی به فیلم هایش وارد می کند. او در واقع معنای اصلی جنگ را بسیار بالاتر و وسیع تر از آن چه دارد اتفاق می افتد، مطرح می کند و بدیهیات ذهنی مخاطب را برهم می ریزد.این نکته ای بسیار بدیع در سینمای جنگ است در حالی که فیلم های جنگی معمولا چنان نمی کنند.

این مورخ سینما اضافه کرد: او از مخاطب می خواهد ورای اتفاقات ظاهری را ببیند. بنابراین آوینی برای من نقش یک واسطه و هاتف را بازی می کند. او آن چه مرئی است را بی ارزش می کند. به همین خاطر می شود از کار او به عنوان یک تاویل سینمایی سخن گفت.