مسجد جامع قزوین یا مسجد جامع عتیق یا مسجد جامع کبیر از بزرگ‌ترین مساجد ایران و کهن‌ترین مسجد جامع ایران است. بنای نخست آن روی آتشکده‌ای از دوران ساسانیان ساخته شده‌است که در بخش ایوان جنوبی بوده‌است. این مسجد به سبک چهار ایوانی است و در شهر قزوین قرار دارد. این بنا به فرمان هارون‌الرشید و به سال ۱۹۲ هجری ساخته شده‌است. در یورش مغولان به قزوین و از آن جا که مهم‌ترین مسجد شهر بوده، بخشی از آن (و از جمله ایوان جنوبی) تخریب گشته ولی در دوره‌های پسین ترمیم شده است.
آثار معماری چند دوره در این بنا مشاهده می‌گردد و قدیمی‌ترین بخش آن متعلق به سدهٔ دوم اسلامی است. ایوان‌های این مسجد در دوره صفوی بازسازی شده است اما ایوان شرقی آن در دوره قاجار مرمت شده است.
ساخت مقصوره خمارتاشی در ضلع جنوبی مسجد به دستور امیر خمار تاش ابن عبداله عمادی؛ وزیر سلطان ملکشاه سلجوقی به سال ۵۰۰ هجری قمری انجام شد. کتیبه‌هایی به ۵ ردیف نیز به خط کوفی گلدار، نسخ و ثلث در این مکان دیده می‌شود.
اطلاعات معماری
مسجد جامع عتیق که بی شک یکی از مقدس‌ترین مکان‌های شهر قزوین به‌شمار می‌رود، با مساحت حدود ۳۵۰۰ متر مربع از چهار در ورودی و صحن تشکیل و برای هر کدام یک ایوان بزرگ ساخت شده است. صحن‌ها به همراه گنبد و مناره‌ها از نمونه‌های بسیار زیبای معماری اسلامی و سنتی ایران به شمار می‌روند.
سبک معماری این مسجد مربوط به دوره سلجوقی و صفوی بوده و به باقی بناهای ساخته شده در این دوران‌ها تشابه زیادی دارد.
این مسجد در قرن هفتم درهای متعدد داشته است که در کتاب «التدوین فی اخبار قزوین» تألیف عبدالکریم رافعی از آنها یاد شده‌است. در حال حاضر مسجد جامع قزوین دو ورودی دارد. ورودی اصلی در مشرق و ورودی فرعی در شمال غرب ساختمان قرار گرفته‌است. ورودی اصلی سردری باشکوه دارد که سازنده آن شناخته نیست، اما بر اساس کتیبه‌های موجود در سال ۱۱۹۱ قمری توسط فردی به نام «محمدصادق» از اهالی قزوین مرمت شده‌است و بار دیگر نیز در سال ۱۲۵۱ قمری توسط علی‌نقی میرزا ؛ پسر فتحعلی‌شاه که در آن هنگام فرمانروای قزوین بود، مرمت شد. آخرین بار نیز در سال ۱۳۵۳ قمری، حاج مهدی معمار قزوینی سردر و هشتی آن را تغییراتی داده و با آجرتراش بازسازی نموده‌است.
از ویژگی های ممتاز این مسجد علاوه بر داشتن هشت شبستان بزرگ در چهار طرف حیاط، یك شبستان زیرزمینی در ضلع جنوب غربی مسجد است كه بنای آن توسط سعدالسلطنه در روزگار قاجار پایان یافته است.
موزه سنگ و سفال
در اردیبهشت سال ۱۳۹۲ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین ضمن مرمت مناره غربی مسجد جامع موزه سنگ و سفال را در شبستان غربی این مسجد تاریخی افتتاح کرد.
در این موزه انواع سفالینه‌ها، سنگ نگاره‌ها، ارسی، کاشی و انواع گچ بری‌ها در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته‌است.
نگهداری از ابنیه تاریخی به ویژه مساجد تاریخی کمک بسیاری به ترویج فرهنگ اسلامی ایرانی می کند.
منابع:
ـ ویکی پدیا
ـ تبیان
نظر شما