فلسفه تشبیه امام عصر(عج) به بهار/سنت هایی که زمستان غیبت را تمام می کند

خبرگزاری شبستان، گروه مهدویت و غدیر: در روایات و زیارات از وجود مقدس امام زمان(عج) به «رَبِيعِ الْأَنَامِ؛ بهار مردمان» تعبیر شده است، تعبیری که در عین کوتاهی و سادگی، معنایی ژرف دارد، از این رو، به مناسبت فرا رسیدن بهار طبیعت و به منظور بررسی وجوه بهار بودنِ وجود مقدس امام عصر(عج) و دولت کریمه ایشان، با حجت الاسلام والمسلمین «مصطفی پرهیزگار»، کارشناس مرکز تخصصی مهدویت گفت وگویی داشته ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود:

چرا از وجود مقدس امام عصر(عج) به بهار تعبیر شده و بهار حقیقی با ظهور و دولت ایشان حلول می کند؟

با توجه به ویژگی های ذکرشده برای بهار و اینکه در روایات، بهار واقعی و فراگیر با همه ویژگی هایش بر امام زمان(عج) تطبیق شده «رَبِيعِ الْأَنَامِ وَ نَضْرَةِ الْأَيَّام»، وجود مقدس امام زمان(عج) هم بهار است در جسم و جان و هم آورنده بهار.

اما درباره کیفیت این بهار باید توجه داشت، وقتی ویژگی های جسمانی و رفتارهای فردی حضرت(عج) را در روایات مرور می کنیم، درمی یابیم حضرت حجت(عج) از نظر ظاهر طراوت و سرزندگی داشته و در اوج جوانی و زیبایی قرار دارند؛ چنان که به تصریح روایات ایشان با وجود گذشت زمان و اعصار در جسم پرقدرت و باطراوات هستند، چهره ای گندمگون و خالی سیاه بر گونه راست و موهای پر و تاب دار، ابروهای کشیده، چشمانی درشت و سیاه و بانفوذ و بینی کشیده، دندان های براق، شانه های پهن و قوی و نهاتیاً اندامی متناسب با هیبتی عظیم دارند.

سخن شان دلنشین و فریادشان باشکوه و باهیبت است. و در رفتار فردی و اجتماعی جلوه گر صفات الهی هستند چنان که در عدالت، صداقت، صفا و مهر و در طاعت و بندگی خدا و خدمت به خلق در اوج قرار دارند.

بین این ویژگی های جسمی و شخصیتی رفتاری حضرت بقیه الله الاعظم(عج) با بهار چه شباهت هایی وجود دارد؟

امام زمان(عج آورنده بهار پاینده و فراگیر است، در توضیح این ویژگی باید گفت بهارهای طبیعت که هزاران سال تکرار شده، معمولا زودگذر است لذا در تعبیر برای جوان درگذشته می گویند بهار عمرش کوتاه بود.

علاوه بر این، بهار در بسیاری از سرزمین ها خود را نشان نمی دهد و مظاهر آن کمرنگ است اما امام زمان(عج) که در ذات بهار است، بهاری فراگیر را برای عالمیان به ارمغان می آورند چنان که از نظر طبیعی در عصر ظهور باران فراوان، شکوفه ها و بادها و گل ها و گیاهان و سرسبزی طبیعت را فرا می گیرد.

چه مصادیق قرآنی برای این وجه بهار بودنِ وجود نازنین امام عصر(عج) وجود دارد؟

امام زمان(عج) بهار پاینده ای را به همراه می آورند که ویژگی هایش در آیات و روایات تصریح شده؛ نخست باران های فراوان در عصر ظهور که منشاء حیات است چنان که خداوند در آیه 30 سوره مبارکه انبیاء می فرماید: «وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ» و سوره مبارکه ملک آیه پایانی می فرماید: «يَأْتِيكُمْ بِمَاءٍ مَعِينٍ».

واژگان مَاءِ و مَاءٍ مَعِينٍ به وجود امام زمان(عج) تشبیه شده است چنان که در زیارت روز جمعه صاحب الزمان(عج) می خوانیم: «السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَیْنَ اللَّهِ فِی خَلْقِهِ».

 البته در روایات از همه ائمه علیهم السلام به آب گوارا تعبیر شده است.

از نظر رفتارهای انسانی و تحقق فضایل معنوی و اخلاقی، دولت کریمه و شخص امام عصر(عج) بهار با چه کیفیتی را برای عالمیان به ارمغان می آورند؟

در بهار طبیعت همگرایی و ظاهراً صفا و یکرنگی برقرار است که این همدلی ها در صورت انجام برای خدا می تواند ما را به ظهور وصل کند.

علاوه بر این، برای استقبال از بهار کارهایی از قبیل نو شدن ها، نظافت ها و .. را انجام می دهیم. لذا اگر همانطور که منتظر استقبال از بهار طبیعت هستیم منتظر بهار وجود امام عصر(عج) هم باشیم بسیاری از فضایل اخلاقی در جامعه از قالب حرف و شعار خارج شده و جنبه عمل به خود می گیرد.

چگونه؟

بنابر روایات، در عصر ظهور صفا و یکرنگی، وحدت و دستگیری و همزیستی مسالمت آمیز رخ می دهد اگر همین یک الهام را از ظهور داشته باشیم، بسیاری از مشکلات ما حل می شود.

چنان که امام عسکری(ع) در قنوت عرضه می دارند: خدایا! پیامبرت را با ظهور فرزندش شادمان کن و انس و الفت به آنها عنایت کن و وحدت و اجتماع به آنها ببخش.

در دعای افتتاح نیز از خدا می خواهیم پراکندگی ما را به وسیله امام زمان(عج) به وحدت تبدیل کند.

یا آنکه در بهار طبیعت بازار دید و بازدیدها و صله ارحام گرم می شود و این سنتی نوروزی با ریشه های دینی است چراکه قرآن در چهار جا قاطعان رحم را لعنت کرده است.

اما امام معصوم(ع) می فرمایند: این سفارش ها برای صله رحم ظاهری است اما نهایت پیوند و ارتباط، پیوند با امام هر زمان است.

راه بهره مندی از این بهار در زمستان تاریک و سرد غیبت چیست؟

برای بهره وری از بهار واقعی و معنوی باید به سمت او برویم؛ خدای متعال در سوره مبارکه حدید، آیه 17 می فرماید: «اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ؛ بدانيد كه خدا زمين را پس از مرگش زنده مى‏ گرداند به راستى آيات [خود] را براى شما روشن گردانيده‏ ايم باشد كه بينديشيد».

امام باقر(ع) در شرح این آیه شریفه فرمودند: موت زمین یعنی کفر اهل زمین و حیات زمین یعنی زنده شدن آن بوسیله عدل امام زمان(عج).

در دعای ندبه می خوانیم: کجاست آن کسی که زمین و اهل اش را زنده می کند.

بنابر این، در عصر غیبت باید برای بهره وری از بهار حقیقی به سمت بهار رفت و خواسته هایش را در نظر گرفت و دعوت امام زمان(عج) را اجابت کرد.

عمل به کدام خواسته ما را از بهار وجود امام زمان(عج) بهره مند می کند؟

خداوند در سوره مبارکه انفال آیه 24 می فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ».

در روایات این آیه اینطور تفسیر شده که اجابت خدا و دعوت رسول یعنی پذیرش ولایت امیرالمومنین(ع) و اولاد معصوم شان علیهم السلام.

لذا گام نخست در رفتن به سوی بهار واقعی، پذیرش این ولایت دوازده گانه است نه کم و نه بیش؛ گام دوم توجه به وظایف فردی و اجتماعی خود است چنان که آیه شریفه می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ»؛ با خودسازی، دیگرسازی است که می توان محله، شهر و کشور و فراتر از آن دنیا را ساخت.

چه سنت ها و آدابی ما را به بهار ظهور و وجود امام مهدی(عج) نزدیک می کند؟

در سوره مبارکه اعراف آیه 96 خداوند می فرماید: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکات مِنَ السَّماءِ وَ الأَرْضِ».

و در سوره مبارکه جن، آیه 16 بر پایداری و استقامت بویژه بر صراط مستقیم که بر ولایت 14 معصوم(ع) است تاکید می شود: «وَأَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقًا».

امام باقر(ع) فرمودند: مقصود از استقامت و پایداری بر ولایت امیرالمومنین(ع) تا امام دوازدهم(عج) است.

در سوره مبارکه نوح آیه 10 نیز بر توبه به عنوان گام برداشتن به سمت بهار حقیقی تاکید می شود: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً» اینجا است که برکات آسمان و زمین بر ما نازل می شود.

پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: «امت من در زمان مهدی(عج) از نعمت های سرشاری بهره می برند که هیچ کسی قبل از آن از اینگونه نعمت ها برخوردار نبوده است، آسمان باران های پی در پی و بی ضرر خود را نازل می کند و هیچ زمینی باقی نمی ماند مگر ثمرات خود را عرضه می کند».

مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب از تعبیر آمادگی برای درک خورشید ولایت عظمی سخن گفته اند، این آمادگی چگونه ایجاد می شود؟

در گام محکم و استوار به سوی بهار واقعی بنابر توصیفات زمان ظهور درمی یابیم که باید تلاش و جدیتِ نه فقط بایسته بلکه شایسته ای در کارهای فرهنگی داشته باشیم.

امام باقر(ع) از ظهور و بهار حقیقی چنین وصف کرده اند: «وقتی قائم ما ظهور کند خدای تبارک و تعالی دست رحمت او را بر سر بندگان قرار می دهد و عقل های آنها را کامل می کند».

پیامبر(ص) می فرمایند: «خدا به وسیله مهدی(عج) امت من رهایی خواهند یافت و قلب هایشان از عبادت پر و عدالت او فراگیر و دروغ و دورویی و خیانت و کینه توزی برچیده می شود و سختی ها از بین خواهد رفت»

اگر به وظایف فردی و اجتماعی خود با توجه به ایمان به خدا و ایمان به ولایت چهارده معصوم(ع) عمل کنیم، حتی در زمان غیبت امام زمان(عج)، قدری از بهار واقعی و حقیقی برخوردار خواهیم شد.