ارزآوری «برق» برای اقتصاد ایران/برنامه ریزی برای افزایش صادرات به کشورهای همسایه

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، 40 سال پیش حدود 7هزار مگاوات برق ظرفیت نصب شده داشتیم یعنی 11 و نیم برابر شده است که امروز به بیش از 80 هزار مگاوات رسیده است و این نشاندهنده آن است که در صنعت برق پس از انقلاب بسیار خوب عمل کردیم. اینها گفته های وزیر نیرو در برنامه گفتگوی ویژه خبری 14 بهمن ماه بود.

«رضا اردکانیان» ادامه داده بود که «مشترکان برق طی این سال ها از 3 میلیون و 400 هزار به 360 میلیون مشترک رسیده است. شهرها و همه روستاهای 10 خانوار به بالا از نعمت برق برخوردارند. شرکت های سازنده تجهیزات برق در 4 دهه اخیر از 65 شرکت به 875 شرکت رسیده است. صنعت برق یکی از عرصه های اشتغالزایی در کشور است. در حال حاضر شرکت های پیمانکاری و مهندسین مشاور صنعت برق کشورمان در بخش خصوصی بالغ بر 3 هزار و 450 شرکت است که 40 هزار میلیارد تومان به آن ها بدهکاریم. حدود 700 مگاوات ظرفیت نصب شده داریم که تا پایان سال به 800 مگاوات می رسد و سعی می کنیم تعهدمان در رسیدن به 4 هزار مگاوات را تا پایان دولت دوازدهم عملی کنیم.»

وی درباره مبادلات ایران و سایر کشورها در حوزه انرژی اینگونه توضیح داده بود: «با همه کشورهایی که مرز زمینی داریم امکان تبادل انرژی را فراهم کردیم و با پاکستان، افغانستان، ترکمنستان،آذربایجان، ارمنستان،ترکیه و عراق، بیش از سه هزارمگاوات امکان تبادل انرژی داریم. به دنبال آن هستیم تا به عنوان هاب انرژی در منطقه ظاهر شویم و برق منبع ارز آور برای کشورمان باشد.»

با اقداماتی که برای توسعه ظرفیت های تولید نیروگاه های کشور صورت گرفته است بر طبق آمارهاي بانک مرکزي ميزان توليد برق در سال 1395 به 289196 ميليون کيلووات ساعت رسيده است که اين مقدار بيش از 14 برابر ميزان توليد برق در سال 1357 است. در نمودار داده هاي خروجي بانک مرکزي در تمام سال هاي بعد از انقلاب حجم توليد برق رو با بالا بوده است و شيب مثبتي را در این سال ها داشته است.

در حال حاضر تولید برق کشور در بخش های مختلف نیروگاههای گازی، بخاری، سیکل ترکیبی، برق آبی، اتمی، تولید پراکنده، خودتأمین ها، تجدیدپذیرها و دیزلی صورت می گیرد. مجموع ظرفیت اسمی تولید برق ایران در پایان سال 96 با افزایش ظرفیت در بخش های مختلف در طول سال گذشته به 78 هزار و 484 مگاوات رسیده بود که این رقم با افزایش 242 مگاواتی در 2 ماهه نخست سال جاری به 78 هزار و 726 مگاوات رسید. در دو ماه نخست سال جاری شاهد بهره برداری از نخستین واحد نیروگاه سیکل ترکیبی جهرم به ظرفیت 160 مگاوات و همچنین بهره برداری از نیروگاه های DG و CHP (تولیدپراکنده) به مجموع ظرفیت 82 مگاوات در نقاط مختلف کشور بودیم که در مجموع افزایش 242 مگاواتی را در ظرفیت اسمی تولید برق کشور به دنبال داشت.

این آمارها در کنار صحبت های وزیر نیرو نشاندهنده ظرفیت بالای ایران در صادرات برق و این نوع از انرژی به سایر کشورها است تا جایی که اردکانیان به تازگی نیز در گفتگویی که با باشگاه خبرنگاران جوان داشت بر این نکته اشاره کرده است که «افزایش ظرفیت نیروگاه های تولید برق، آسایش و توسعه را به همراه خواهد داشت و فروش انرژی در بازار‌های منطقه‌ای منجر به تولید ثروت برای کشور می شود.»

بنابراین گزارش، عراق، سوریه، روسیه و ترکیه از جمله کشورهایی هستند که خواهان انرژی برق ایران هستند و در این زمینه تاکنون مقامات این کشورها دیدارها و رایزنی های فراوانی با مقامات کشورمان داشته اند. در همین رابطه رایزن بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در عراق گفته است: «در کنار صادرات مستقیم برق ایران به عراق پیش بینی می شود در سال ۲۰۱۹ ظرفیتی معادل حداقل ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار صادرات تجهیزات، ادوات و قطعات برقی به عراق از کالاهای با کیفیت ایرانی قابل تامین باشد. شبکه های انتقال و توزیع عراق نیازمند اصلاح، تعمیر و بازسازی است و از این حیث انجام همکاری های فنی و انتقال فناوری راهی موثر در تقویت تعاملات دو کشور خواهد بود.»

 ایرنا به نقل از «ناصر بهزاد» در این باره نوشته است: «با توجه به نیاز عراق به روزانه ۲۲ هزار مگاوات و عدم تامین کامل تقاضای موجود به نظر می رسد انجام سرمایه گذاری های زیرساختی و مشارکت با عراق در ایجاد نیروگاه های کوچک مقیاس و توسعه طرح های خورشیدی برای افزایش همکاری ها لازمست.»

این در حالی است که حالا در ادامه مبادلات تجاری ایران در حوزه انرژی بنا به گفته عضو انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر شاهد صادرات خدمات 1200 نیروی متخصص برقی به عراق، عمان و لبنان هستیم. فارس به نقل از «بهزاد علی‌محمدی» نوشته است: «بهترین اتفاق افزایش قیمت خرید از سوی وزارت نیرو است که وعده آن برای سال 98 داده شده است. برنامه‌های ما صادرات نیروی متخصص به کشورهای مختلف است که تاکنون درخواست‌هایی از عراق، لبنان و عمان برای صادرات 1200 نیروی انسانی بوده است.»

یادآور می شود: ایران بلافاصه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی درگیر جنگ 8 ساله و تحریم های اقتصادی و سیاسی شد و بیشتر تأسيسات صنعت برق هدف دشمن قرار گرفت به طوري که پس از پايان جنگ حدود 2200 مگاوات از ظرفيت نيروگاهي، خطوط و پست ها آسيب ديد. در سال 1389 پس از گذشت 32 سال از انقلاب اسلامي ، قدرت نصب شده 7/8 برابر، توليد برق 4/13 برابر، طول خطوط انتقال و فوق توزيع 3/8 برابر، ظرفيت پست هاي انتقال  و فوق توزيع 4/10برابر، مصرف برق 0/13 برابر، تعداد مشترکان 6/7 برابر، طول خطوط فشار متوسط و ضعيف 7/9 برابر و تعداد روستاهاي برقدار شده 2/12 برابر شده بود.

شبکه سراسري برق ايران هم اکنون با اتصال به شبکه هاي برق رساني کشورهاي همجوار در مبادلات انرژي الکتريکي فرامرزي نيز فعال است به علاوه ساخت تجهيزات و امکانات مورد نياز صنعت برق سرلوحه کاري دست اندرکاران و  متخصصين صنعت برق قراردارد و حتي به کشورهاي ديگر تجهيزات برقي و خدمات مهندسي صادر مي شود از این رو می توان گفت که انقلاب اسلامی ایران سرآغازی برای جهش در صنعت برق رسانی به نقاط مختلف کشور شده به گونه ای که در حال حاضر کمتر منطقه ای در کشور هنوز از نعمت برق و روشنایی بی بهره است. در سال های اخیر تلاش مسئولان برای هدایت امکانات به تمامی نقاط کشور مثمر ثمر بوده به گونه ای که اکنون کمتر منطقه ای حتی در دورافتاده ترین نقطه کشور از نعمت برق و آب برخوردار است. یکی از افتخارات دولت یازدهم و دوازدهم پروژه های برق رسانی آن به روستاها و نقاط محروم است

وزارت نیرو در دولت یازدهم در راستای توسعه عدالت اجتماعی و محرومیت‌زدایی از مناطق محروم برق‌رسانی به تمامی روستاهای بالای ۱۰ خانوار کشور را در دستور کار قرار داد و تا پایان دولت توانست به بیش از ۲۱۵۰ روستای کشور برق‌رسانی کند. در این دولت در طرح‌های برق‌رسانی به این روستاها، ۲ هزار و ۷۵۰ میلیارد ریال هزینه شده و در جریان این طرح‌ها، یک هزار و ۷۶۳ کیلومتر شبکه فشار متوسط و ۳۴۱ کیلومتر شبکه فشار ضعیف و همچنین ۷۹۰ دستگاه ترانسفرماتور نصب شد.

پایگاه اطلاع رسانی دولت گزارش داده است که «از ابتدای سال ۹۶ تا انتهای آن ۲۰۰ روستا با جمعیت ۳۵۶۲ خانوار به جمع خانوده برق پیوستند که برای برق‌رسانی این روستاها ۳۱۸ کیلومتر شبکه فشار متوسط، ۱۱۷ کیلومتر شبکه فشار ضعیف و ۲۲۸ ترانسفورماتور با ظرفیت ۹ مگاولت آمپر نصب شده است. از بین ۲۰۰ روستا ۷ روستا از طریق انرژی خورشیدی برق‌رسانی شده است که با این برق رسانی، ۵۵ خانوار از نعمت برق برخوردار شدند و برای این روستاها هزینه ای بالغ بر ۶۸۶ میلیون تومان صرف شد.»

بر اساس این گزارش از ابتدای سال جاری تا هفته دولت نیز تعداد ۵۳ روستا با ۶۳۷ خانوار با صرف هزینه ای بالغ بر ۹۷ میلیارد ریال از نعمت برق برخوردار شدند که جهت برق رسانی به آنها ۱۳۱ کیلومتر شبکه احداث و تعداد ۸۴ دستگاه ترانسفورماتور با ظرفیت ۲۸۰۰ کیلوولت آمپر نصب شده است به این ترتیب، از ابتدای انقلاب تاکنون تعداد کل روستاهای برق دار شده ۵۷ هزار و ۸۳ روستا با ۴ میلیون و ۴۹۷ هزار خانوار است که از این تعداد ۲۲۹ روستا با ۲۵۳۶ خانوار با صرف هزینه‌ای بالغ بر ۳۱۵ میلیارد ریال از طریق سامانه‌های انرژی تجدیدپذیر در نقاط صعب العبور و دور افتاده برق دار شده اند.»

بخش برق کشور به عنوان صنعتی زیربنایی در طی چهار دهه اخیر توانسته است با توسعه طرح‎های خود در زمینه‌های مختلف، نقش مهمی را در توسعه اقتصادی و آبادانی کشور ایفا کند. نگاهی به فعالیت‌های این صنعت در زمینه احداث شبکه‌های برق (انتقال، فوق‌توزیع و توزیع) در کشور حکایت از آن دارد که طول شبکه‌های یاد شده در سال ۵۷ و همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی به حدود ۸۱ هزار کیلومترمدار می‌رسید که این رقم در ابتدای دولت یازدهم به حدود ۸۱۲ هزار کیلومترمدار و هم اکنون از مرز ۹۲۳ هزارکیلومتر مدار گذشته است تا برق به دورترین نقاط مصرف برسد و مشترکان از نعمت آن برخوردار شوند.

بر این اساس در مدت زمان فعالیت دولت تدبیر و امید بیش از ۱۱۰ هزار کیلومتر مدار به طول شبکه‌های برق کشور افزوده شده است و طبق برآورد صورت گرفته شبکه‌های برق (انتقال، فوق‌توزیع و توزیع) کشور نسبت به ابتدای انقلاب ۱۱.۳ برابر افزایش پیدا کرده است. بنابراین برق در ایران بدون در نظر گرفتن نیروگاه‌ها و پست‌های برق، در بیش از ۹۲۳ هزار کیلومتر کابل جریان دارد که این حجم شبکه برق احداث شده حدود ۱۵۴ برابر طول مرزهای زمینی ایران با کشورهای همسایه و ۷۴ برابر قطر کره زمین است.

طول شبکه‌های انتقال و فوق توزیع کشور در ابتدای انقلاب ۱۳ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مدار بوده است که تا ابتدای‌ دی‌ماه سال جاری با احداث خطوط جدید این رقم به بیش از ۱۲۵ هزار کیلومتر مدار رسیده است و در حال حاضر نیز طول خطوط جدید انتقال و فوق توزیع که با پیشرفت ۸۵ درصدی در حال ساخت و تکمیل شدن هستند به سه هزار و ۳۲۴ کیلومترمدار رسیده است. همچنین طول شبکه‌های توزیع برق کشور نیز از ۶۸ هزار کیلومتر ابتدای انقلاب به حدود ۷۹۸ هزار کیلومتر تا ابتدای فصل زمستان سال جاری رسیده است./