به گزارش خبرنگار مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، مقام معظم رهبری در آستانه شروع چهل و یکمین بهار انقلاب اسلامی، در پیام مهمی ضمن تشریح آنچه که طی این چهار دهه بر ملت انقلابی ایران رفت، توصیه‌های مهمی برای شروع گام دوم انقلاب داشته اند و در خصوص فضای معنوی جامعه و نقش مساجد فرمودند:«مساجد و فضاهای دینی رونقی بی‌سابقه گرفت و صف نوبت برای اعتکاف از هزاران جوان و استاد و دانشجو و زن و مرد و صف نوبت برای اردوهای جهادی و جهادسازندگی و بسیج سازندگی از هزاران جوان داوطلب و فداکار آکنده شد.
در راستای تبیین وظیفه مساجد در مرحله دوم انقلاب اسلامی گفت و گویی با «محمدعلی موظف رستمی»، «نویسنده، محقق و پژوهشگر در حوزه مسجد»، انجام دادیم که بخش دوم آن را در ادامه می خوانید:
بسیاری از نیروهای نخبه و با استعداد از بچه های مسجد هستند، متولیان مساجد این نیروها را چگونه می توانند در مساجد حفظ و نگهداری کنند؟
ظرفيت و توانمندي بالاي مساجد در تربيت صحيح و هدفمند اهالي و مخاطبانش امري به وضوح مشخص و انکار نشدنی است. زمينه‌هاي كشف و رشد استعدادهاي نوجوان و جوان با به‌کارگیری آنها در فعاليت‌هاي متنوع مرتبط با حوزه فعاليت‌هاي مساجد امکان پذیر است، اين موضوع با نهادينه‌سازي اين روند رشد و تقويت استعدادها تا مراحل دانشگاهي و حتي زمان پذيرش مشاغل باید صورت گیرد.
يكي از رموز موفقيت پرورش نيروي مستعد انساني در مساجد اين است كه مساجد علاوه بر فراهم‌سازي زمينه‌هاي مشاركتي آنها در فعاليت‌هاي اجرايي، به برنامه آموزش‌هاي غیررسمی كه مساجد در كنار آموزش رسمي وزارت آموزش و پرورش، به آنها ارائه می‌دهند، توجه کنند و اين امر موجب آموزش و يادگيري مضاعف و گسترده و فراگيرتر شده است؛ به همين دليل است كه مسجدي‌ها اطلاعات و آگاهي هايشان همواره افزون‌تر از غير مسجدي‌ها است.
امروز اگر نگاهي به اصالت و گذشته نخبگان و اشخاص موفق در آفرينش آثار در حوزه‌هاي مختلف علمي، فرهنگي و صنعتي داشته باشيم، به افراد زيادي برخورد خواهيم كرد كه حضوري فعال (در دوران نوجواني و جواني) در مسجد داشته و پرورش‌یافته اين مكان مقدس هستند.
مساجد در ترزیق روحیه امید به افراد جامعه چقدر تاثیرگذار هستند؟
يكي از نكات مهمي كه هموار در تعليم و آموزش مفاهيم ديني توسط متوليان مسجد به اهالي آن ارائه مي‌شود، تزریق و نهادینه‌سازی فضاي اميد به آينده است كه ريشه و اصل اين مهم در موضوع انتظار فرج و نگاه امیدبخش به رهايي مستضعفان مظلوم از ظلم و ستم استكبار و ظالمان هست. همچنان که در آيۀ 5 از سورۀ قصص اين نويد به مؤمنان از سوي خداوند متعال داده‌شده است: «وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَي الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّه وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِينَ»؛ ما می‌خواهیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم. موضوع انتظار و اميد در ميان مسلمانان به‌ویژه تشيع از جایگاه ويژه‌اي برخوردار است؛ به‌خصوص بيان اين نكته مهم ضروري است كه يكي از مکان‌های اصلي ترويج تفكر اميد و انتظار مساجد هستند.
ذكر مكرر و روزانه دعاي فرج در مساجد امري روشن در این زمینه است از طرفی مساجد در نهادینه‌سازی فرهنگ انتظار و اميد در ميان اهالي مساجد و در میان تمام سطوح و لايه‌هاي جامعه نقش مهمی دارند و همواره نگرش و نگاه خوش‌بینانه‌ای را در فضاي جامعه اسلامي رونق و گسترش خواهد داد.
دين اسلام از دو بال علم و معرفت برخوردار بود؛ به همین دلیل رسول گرامي اسلام (ص) بيش از همه نظامات اجتماعى جديد و قديم و همۀ اديان و شرايع، مسلمانان را به فراگيرى علم و دانش تشويق و ترغيب کرده و براى پىريزى فرهنگ و تمدنى قوى، تحصيل علم را بر هر زن و مرد مسلمان واجب كرده است. در اين ميان محل پايه‌گذاري و پرواز اين دو عنصر از آغاز تابه‌حال مساجد بوده است. اين روند پس از پيروزي انقلاب اسلامي هم شكلي فزون‌تر و نیز ابعادي گسترده‌تر به خود گرفته است و طرح مباحث معرفتي و علمي در قالب آموزش‌هايي براي عموم ارائه شده است.
تأسيس صدها كتابخانه شبستاني و باز و عمومي در سطح مساجد و ورود ده‌ها هزار كتاب و محتواي علمي در زمينه‌هاي مختلف مرتبط، تشكيل هزاران حلقه علمي به خصوص با شركت نوجوانان و جوانان، بناي ده‌ها سالن مطالعه، اجراي چندين پروژه مطالعاتی و پژوهشي با همكاري نخبگان و انديشمندان فعال مسجدي و تشكيل بيش از 24 هزار كانون فرهنگي و هنري در جوار مساجد با عضوبيت بيش از 2 ميليون نوجوان و جوان و ... همگي نشان از جهاد علمي فراگير در گستره مساجد كشور در طول چهار دهه از انقلاب اسلامي دارد.
از ميان كاركردهاى متنوع مساجد، كاركرد عبادي (معنوي) و اخلاقي از اصلی‌ترین آنها محسوب مي‌شود؛ چراکه نقش مساجد به‌عنوان جايگاهي عبادي و محلى براى پرستش و سجده و كرنش در مقابل پروردگار بزرگ است؛ بنابراين اصولاً ساختار معنوى و محتوايى كاركردهاى مسجد به‌گونه‌ای است كه نهايتاً به بارورى اخلاقى و روحى و اخلاص و طهارت نفس انسانى مى انجامد. يكي از ويژگي‌هاي مساجد بعد از انقلاب اسلامي، احيای مجدد بسياري از كاركردهاي فراموش‌شده بود كه كاركرد اخلاقي و معنوي يكي از آنها هست. طي گذشت چهل سال از انقلاب بسياري از واژه‌هاي اخلاقي و معنوي چه در دوران انقلاب و چه در دوران دفاع مقدس تقویت‌شده و به منصه ظهور رسيده است كه دلايل و ريشه مفاهيمي همچون ايثار، ازخودگذشتگی، ايمان و اخلاق‌مداری و ارزش‌مداری غالباً در فضاي مساجد است.
در حوزه اقتصادی مساجد در چهل سال اول انقلاب چگونه نقششان را ایفا کرده اند؟
مهم‌ترین تأثیر مسجد در حوزه اقتصادي كه از عمق اثربخشي بالایی برخوردار است بيشتر از طريق موعظه و نصيحت و نيز بيان احكام خریدوفروش و انجام كارهاى اقتصادى صورت مى گيرد و نيز تأكيد فراوان حضرت رسول اكرم (ص) و ائمه (ع) مبنى بر رعايت انصاف و عدالت در انجام معاملات و نيز انجام دادن كار اقتصادى فقط با هدف رضايت خداوند و رفع حوائج و نياز مسلمانان و نه در نظر گرفتن انگيزه مادى و سودجويانه بوده است که همه این‌ها زمينه هايى در جهت ايجاد رقابت سالم و تأثير در روند معاملات و كارهاى اقتصادى هستند.
در كنار اين رويكرد نرم‌افزاري و معنويت افزاي مساجد، شاهد اقدامات عملي در بحث اقتصاد مقاومتي و عملياتي شدن كارهاي جهادي هستیم كه بخش عمده آن با محور اقتصاد خرد و محلي است که توسط نوجوانان و جوانان بسيجي كه پايگاه اصلي آنها در مساجد بوده شکل گرفته و هدف آنان تقويت اقتصاد كشور و كاهش فقر بوده است.
در بحث عدالت اجتماعی مساجد عملکرد مساجد چگونه باید باشد؟
توجه به موضوع عدالت در فضاي مسجد آن‌قدر مهم است كه در احكام اسلامي يكي از شرايط اصلي امام جماعت را برخورداري از عدالت مي‌دانند. همين امر مهم خود زمينه‌اي براي بسط نگاه عدالت محور در ديگر فعاليت‌ها و برنامه‌هاي مساجد است. پرداختن به مسئله عدالت يكي از معيارها و موضوعات مهم در ميان آموزه‌هاي ديني است كه عمدتاً در فضاي مسجد توسط مبلغان و واعظان طرح و بحث مي‌شود.
در طول چهل سال بعد از انقلاب با توجه به حاكميت نگاه ديني، به موضوع عدالت مساجد نگاه ویژه تری داشته اند و در واقع طرح اولیه موضوع عدالت در ميان جامعه در مساجد مطرح شد،زیرا که به هر میزان عدالت در جامعه بسط و گسترش يابد پديده زشت فساد نيز روند كاهشی خواهد داشت. همواره جريان عدالت و مبارزه با فساد از محيط و دايره مسجد به ديگر سطوح و لايه‌هاي جامعه نفوذ و گسترش مي‌يابد.
بنابراین در تمام اين چهل سال همواره اين شعار از سوي راهپيمايي‌هاي هدایت‌شده از مساجد كشور در مناسبت‌های مختلف مكرر يادآوري شده است كه دلیلی بر پايايي و مانايي اين شعار كه برخاسته از آرمان‌هاي اصيل انقلاب و نيز به جهت هم‌راستایی با منويات بنیان‌گذار جمهوري اسلامي ايران حضرت امام خميني (ره) است.
ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی یکی از موضوعاتی است که بر تعمیق آن در جامعه تاکید شده است، مساجد چگونه می توانند نقششان را در این زمینه ایفا کنند؟
انتخاب مسجد به‌عنوان بستر و پایگاه ارائه‌کننده و مروج و بسط دهنده سبک زندگی برگرفته از آموزه‌ها و مفاهیم اسلامی انکار ناپذیر است؛ چراکه هم‌زمانی تأسیس مسجد و تشکیل جامعه اسلامی با هجرت آن حضرت در مدینه، همواره نشان از نقش بی‌بدیل آن در نهادینه‌سازی و تعمیق بخشی رفتارهای دینی برای تازه‌مسلمانان مهاجر و انصار و نیز تشریح سبک نوین زندگی و حیات اسلامی و همچنین تغییر رفتارها و شیوه زندگی جاهلیت و غیردینی است.
در طول گذشت چهار دهه از انقلاب شکوهمند اسلامی، مساجد علاوه بر اینکه نقش خود را به‌عنوان یک‌نهاد موفق اجتماعی در طول حیات ارزشمند خویش به‌خوبی ایفا کرده اند، به‌صورت فردی نیز زمینه تمسک و بهره‌مندی از رفتارهای اجتماعی، شخصی و خانوادگی و همچنین بهره‌مندی از سبک و سیاق زندگی معنوی و اسلامی در این امور را از طریق مبلغان، روحانیان و عالمان وارسته دینی در قالب سخنرانی، وعظ و خطابه در منابر مساجد فراهم کرده‌اند که یکی از عناصر و اجزای مهم مساجد در انتقال پیام‌ها محسوب می‌شوند.
علاوه بر آن، عمده محتوای متون و منابعی که توسط آنان بهره‌برداری می‌شد آیات، احادیث و روایات برگرفته از سخنان گهربار پیشوایان، بزرگان و عالمان دینی است و بسیاری از این مباحث به امور مربوط به سبک و شیوه زندگی یک فرد مسلمان و چگونگی برگزیدن رفتار مناسب و شایسته برای زندگی در یک جامعه اسلامی است که در فضای مساجد انجام می‌گرفت.
نظر شما