به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، بازار کالاهای پایه در بخش های مختلف صنعتی، پتروشیمی و کشاورزی در کشورمان همواره با محدودیت ها و دشواری های ساختاری مواجه بود و بخش عمده ای از این مشکلات مربوط به عدم استفاده از ابزارهای نوین اقتصادی و ساختار نامناسب و ناکارآمدی بازار است که با وجود تلاش هایی که از سوی دولت در دهه های اخیر برای اصلاح ساختار صورت گرفته اما همچنان شاهد عدم بازدهی در این بخش بوده ایم تا جایی که با وجود هزینه های فراوانی که از سوی دولت برای تنظیم بازار و تعیین قیمت نهاده ها و محصولات انجام شد اما اما در بخش تولید و توزیع و مصرف کنندگان همواره با مشکلات فراوانی وجود داشت.
نوسانات کاذب قیمت محصولات ناشی از ارتباط نامشخص و نامناسب میان عرضه و تقاضا، عدم امکان مدیریت ریسک و محافظت از نوسانات آتی قیمت، فقدان یک نظام قیمت گذاری شفاف بر پایه تعادل میان عرضه و تقاضا و نیاز بازار و نبود یک سیستم اجرایی و ناظر بر حسن انجام تعهدات طرفین معامله از جمله این مشکلات بود.
از دیگر مشکلاتی که در این زمینه ایجاد شده بود می توان به فقدان یک سیستم جمع آوری، پردازش و تحلیل اطلاعات و آمار تولید، واردات، صادرات و مصرف در جهت اطلاع رسانی به بازار و تصمیم گیری مطلوب، عدم هماهنگی میان بخش های تولیدی و بازرگانی در زمینه واردات، صادرات و بازار مصرف اشاره کرد به همین دلیل نیاز به ایجاد بازاری متشکل و سازمان یافته برای تقابل آزاد عرضه و تقاضا و دستیابی به اثرات مثبت این مهم در اقتصاد تولید و مصرف، دولت و مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا بستر قانونی لازم برای تاسیس و راه اندازی بورسهای کالایی را فراهم کنند و در این راستا با تصویب بند (ج) ماده (95)قانون برنامه سوم و بند (الف) قانون برنامه چهارم، شورای عالی بورس موظف به تشکیل و گسترش بورسهای کالایی در ایران شد.
به دنبال آن سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریور ماه سال82 به عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس از آن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریور ماه سال 83 شروع به فعالیت کرد.
با تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 24 آذر ماه 1384 و بر طبق ماده 57 این قانون و تبصره آن که مقرر شد اموال و دارایی های سازمان کارگزاران بورس های موجود اعم از منقول و غیر منقول، وجوه نقد، سپرده های بانکی و اوراق بهادار، حقوق و تعهدات و سایر دارایی ها پس از کسر بدهی ها و همچنین وجوه ذخیره گسترش «بورس» در کمیته ای مرکب از رئیس «سازمان» نماینده منتخب کارگزاران بورس مربوط و نماینده شورا احصاء و حسب ضرورت و نیاز بین شرکت سهامی بورس مربوط و سازمان به ترتیب به عنوان سرمایه و منابع مالی در اختیار تسهیم می شود. تصمیمات این کمیته پس از تصویب وزیر امور اقتصاد و دارایی لازم الاجرا می باشد.
تبصره -سوابق کارکنان «سازمان کارگزاران» هر بورس به موجب مقررات قانون کار بازخرید می گردد، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران و سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی منحل شد و طی مراحل قانونی جهت تصفیه این سازمان ها آغاز شد.
شرکت بورس کالای ایران به موجب ماده 58 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران که مقرر داشته «دولت اقدامات لازم را برای فعال کردن بورس های کالایی و تطبیق آن با این قانون و ارائه راهکارهای قانونی مورد نیاز را به عمل خواهد آورد» به عنوان یک شرکت جدید و کاملا مستقل از سازمان های کارگزاران بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی، پس از پذیره نویسی در 4 گروه سهامداری و برگزاری مجمع عمومی از ابتدای مهرماه سال 1386 فعالیت خود را آغاز کرد. بدین ترتیب ، هم اکنون بورس کالای ایران با تجربه ای بیش از 10 سال به داد و ستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده های نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه، سلف، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه از جمله قراردادهای آتی مشغول است.
مجامع عمومی، هیات مدیره، مدیرعامل و بازرس/حسابرس از ارکان شرکت بورس کالای ایران (سهامی عام) هستند. شرکت توسط هیات مدیره ای غیر موظف مرکب از هفت شخص که توسط مجمع عمومی عادی با توجه به اساسنامه، قانون تجارت و مقررات برای مدت دو سال انتخاب می شوند، اداره می شود.
بورس کالای ایران با ایجاد بازار شفاف جهت تسهیل معاملات و کشف نرخ قیمت کالاهای اساسی و مواد اولیه واسطه ای بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا، ضمن تضمین تعهدات طرفین معامله، ابزارهای تامین مالی و مدیریت ریسک را در اختیار فعالان بازار قرار می دهد. بورس کالای ایران در افق چشم انداز، مرجع قیمت گذاری کالاهای اساسی و مواد اولیه واسطه ای در منطقه و یکی از گزینه های اولویت دار تولیدکنندگان برای تامین مالی و پوشش ریسک تجاری است که بر این اساس در سال بورس کالا با ارزش معاملات ۱۵۲۴هزار میلیارد ریالی طی ۱۰ ماهه سال جاری، سهم ۴۱ درصدی را از کل ارزش معاملات بازار سرمایه به خود اختصاص داده و جایگاه نخست را در میان سایر بورس های فعال در کشور کسب کرده است.
بورس کالا در راستای اهداف ترسیم شده و ماموریت های خود راه اندازی صندوق های کالایی محصولات کشاورزی از صندوق زعفران، راه اندازی قراردادهای آتی و اختیار معامله صندوق های کالایی و راه اندازی معاملات حق امتیاز، راه اندازی معاملات اوراق خرید دین به عنوان یک ابزار تامین مالی جدید، فراهم کردن انجام معاملات تقاضا محور (مبتنی بر مناقصه)، ایجاد امکان تسویه چند مرحله ای در معاملات بازار فیزیکی را به عنوان ۶ راهبرد اصلی در سال ۹۸ دنبال می کند.
یادآور می شود: طی دوره ۱۱ ماهه سال جاری ارزش معاملات بورس کالا از ۱۶۵۷ هزار میلیارد ریال عبور کرد تا رکورد جدیدی در ارزش معاملات بورس کالا از زمان راه اندازی تاکنون به ثبت برسد که از این رقم، ارزش معاملات بازار فیزیکی به ۷۷۳ هزار میلیارد ریال رسیده و ارزش معاملات اوراق بهادار مبتنی بر کالا نیز به بیش از ۸۸۴ هزار میلیارد ریال افزایش یافته است.
بررسی آمار معاملات بورس کالا در بازارهای مختلف طی دوره ۱۱ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۶ نشان می دهد که ارزش کل معاملات از حدود ۱۰۳۵ هزار میلیارد ریال در سال ۹۶ به ۱۶۵۷ هزار میلیارد ریال در دوره ۱۱ ماه امسال رسیده و ۶۰ درصد افزایش داشته است. بازار فیزیکی بورس کالا نیز با رشد ۷۳ درصدی در ارزش معاملات خود رو به رو شده و به رقم ۷۷۳ هزار و ۱۳۰ میلیارد ریال افزایش یافته است.
همچنین در بازار قراردادهای مشتقه بورس کالا نیز در حالی ۱۴ میلیون و ۶۰۷ هزار قرارداد آتی و آپشن منعقد شده که این تعداد نسبت به دوره مشابه سال قبل از نظر حجم و ارزش معاملات به ترتیب با ۲۸۳ درصد و ۴۱ درصد رشد رو به رو شده که قراردادهای آتی بیشترین تاثیر را در افزایش حجم و ارزش معاملات داشته است./
نظر شما