به گزارش خبرگزاری شبستان از بوشهر، کتاب «انّ مع الصبر نصراً» خاطرات خود گفته حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از دوره مبارزه علیه رژیم پهلوی است که به زبان عربی و به قلم محمدعلی آذرشب، گردآوری و تدوین شده و همزمان با چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی در بیروت رونمایی شد.
دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای این اثر را منتشر کرده و ترجمه فارسی آنها به زودی منتشر خواهد شد.
به بهانه انتشار این کتاب، با محمدعلی آذرشب، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و نویسنده و پژوهشگر بوشهری در حوزه ادبیات عرب، به گفت‌وگو نشسته‌ایم که مشروح آن در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.
شبستان: آقای آذرشب، چطور شد که خاطرات مقام معظم رهبری را گردآوری کردید؛ آن هم به زبان عربی و این کار از چه زمانی آغاز شد؟
۲۰ سال پیش حضرت آقا جلساتی درباره زبان، ادبیات عرب و جهان عرب‌شناسی داشتند و به زبان عربی صحبت می‌کردند. علاقه مقام معظم رهبری به زبان عربی از دو موضوع نشئت می‌گیرد، یکی مربوط به فقاهت است؛ چرا که ایشان معتقد هستند که فقیه باید با عمق زبان عربی، زیباشناسی و زیباگرایی این زبان آشنا باشد. یعنی نه فقط ظاهر کلمات و معنای آنها را بداند، بلکه باید بتواند ذوق ادبی پیدا کرده و متون قرآن و حدیث را به خوبی بشناسد و در این زمینه بسیار علاقه‌مند به شعر، ادبیات و آخرین پیشرفت‌های ادبی در زبان عربی است. دلیل دیگر این است که ایشان فردی تمدن‌گرا هستند و در این زمینه دغدغه جدی دارند. چرا که پیوند ادبیات عرب با ادبیات فارسی در حرکت تمدن اسلامی نقش مهمی داشته است. همچنین معظم‌له در زمینه ادبیات فارسی ناقدی برجسته هستند و این دغدغه‌مندی که در ادبیات فارسی دارد، در ادبیات عرب نیز همین طور است. یعنی وقتی یک متن عربی را می‌خواند با اعماق آن آشناست و نه تنها می‌خواند، بلکه آن را می‌چشد و آن را ناقد می‌تواند درک کند.
در میان جلسات، گاهی آقا خاطراتی را به زبان عربی بیان می‌کردند و به همین دلیل از ایشان خواسته شد که به صورت منظم و متسلسل این خاطرات را بیان کنند. ایشان فوراً قبول کردند و بیان خاطرات را شروع کردند، اما با یک روش خاصی به ارائه خاطرات پرداختند، به گونه‌ای که می‌خواهند پیامی را برسانند. یعنی خاطراتی پیام‌دار از مسائل اجتماعی، فکری، فرهنگی، علمی و سیاسی بیان کنند. همچنین در این خاطرات روش برخوردشان با دیگران و کسانی که همفکر یا مخالف فکر ایشان بودند نیز آمده است؛ بنابراین تمام خاطراتی که بیان شده، پیام‌دار و هدفمند است؛ از این رو برای همه جوانان هم سن و سال آقا در آن دوران، پیام‌هایی در زمینه‌های گوناگون برای حرکت فکری، علمی، فرهنگی، سیاسی و ... دارد.
شبستان: این خاطرات تا چه اندازه می‌تواند برای جوانان امروز درس‌آموز و الگو باشد؟
فعالیت‌های ایشان در زمینه فکری، فرهنگی و علمی در اوج خودش بوده و همچنین در زمینه فعالیت‌های سیاسی و مبارزاتی نیز به همین صورت بوده است. معمولاً اجتماع این دو کمتر اتفاق می‌افتد، اما در وجود ایشان و در خاطراتشان این پیام وجود دارد که نباید هیچ وقت کار سیاسی و مبارزاتی از کار فکری، فرهنگی و علمی جدا شود. همچنین یکی از پیام‌های مهم در خاطرات معظم‌له ساده‌زیستی، بی‌آلایشی، قناعت و زهد در زندگی انسانی است که می‌خواهد در صحنه مبارزه و رهبری جامعه نیز حرکت کند؛ بنابراین باید این زهد را داشته باشد و در تمام مراحل زندگی‌اش متجلی باشد و این موضوع در خانواده به ویژه همسر گرامی‌شان وجود داشته و همان طور که اعلام کردند همسرشان در زهد و قناعت و توجه به مسائل کوچک دنیا جلوتر و پیشتر از حضرت آقا بودند.
شبستان: به نظر می‌رسد این کتاب در جهان عرب بسیار مورد توجه و استقبال قرار گرفته است. دلیل این موضوع را در چه می‌دانید؟ آنها چه شناختی به رهبری دارند؟
آنها دنبال این هستند که چگونه افراد معمم و عالم دینی توانسته‌اند رهبری جامعه را عهده‌دار شوند و این مسئله مهمی است و در جهان عرب سابقه نداشته که شخص معمم و مجتهدی در علوم اسلامی آن قدر در علوم اسلامی پیشرفت کند که به درجه رهبری برسد. این برای آنها مهم است که این افراد چه مراحلی را طی کرده‌اند و چه تجربه‌هایی را در زندگی دیده‌اند و چه تجربه‌هایی را می‌توانند ارائه دهند. این تجربه‌ها بی‌نظیر است که یک رهبر دینی بتواند زمام امور جامعه را به سوی تکامل سوق دهد و در قرون اخیر وجود نداشته است. انگار که شخصیت پیغمبر و امیرالمؤمنین(ع) در قرن بیستم از نو وارد جامعه اسلامی شده‌اند؛ بنابراین این موضوع برای مسلمانان و غیرمسلمانان جهان حائز اهمیت است که این‌ها چه مراحلی را پشت سر گذاشته‌اند و توانسته‌اند در سطحی بالا از علوم دینی و اصالت بوده و به روز هم باشند و بتوانند رهبری جامعه را برعهده بگیرند.
شبستان: این کتاب مخاطب خاصی دارد؟
خیر، مخاطب آن عام است، اما حضرت آقا فرمودند که برای توجه جوانان مایل هستند که این کتاب برای جوانان به نحو احسن مورد استفاده قرار گیرد و در این راستا حضرت آقا به جوانان جهان عرب توجه ویژه‌ای دارند. چون آنها در شرایطی قرار دارند که کمتر امید به مسئولان خود دارند، در حالی که خودشان می‌توانند جامعه خود را بسازند.
شبستان: خاطرات سیر منظم تاریخی دارد یا موضوعی است؟
خیر، خاطرات به صورت تاریخی منظم و متسلسل بیان شده است.
شبستان: خاطره‌ای از مقام معظم رهبری دارید که هنگام بیان خاطرات، حالشان تغییر کند و منقلب شوند؟
در بیان برخی خاطرات حالشان تغییر می‌یافت. خاطرات سنگینی که به زحمت می‌توانستند آنها را بیان کنند. به ویژه شکنجه‌هایی که خودشان می‌دیدند و از آن بالاتر شکنجه‌هایی که شاگردانش در زندان‌ها می‌دیدند و ناله‌ها، آه و گریه و زاری آنها را می‌شنیدند و بازگویی این خاطرات، ایشان را بسیار ناراحت و منقلب می‌کرد، اما یکی از مسائل زیبایی که در خاطرات ایشان وجود دارد، این است که چگونه یک معمم وقتی وارد جامعه می‌شود و مشکلات جامعه را به دوش می‌گیرد و به آنها کمک می‌کند، مردم دورش حلقه می‌زدند، به ویژه در سیل زاهدان که خودشان حضور داشتند و همین ارتباط با مردم زاهدان، به دلیل همان خدمت‌گزاری که در زاهدان داشتند، همچنان ادامه دارد.
سخن آخر
حال خیلی خاصی دارم و نمی‌توانم آن را بیان کنم، اما باید بگویم که در این کتاب، حضرت آقا مطالب را نه در مقام رهبر انقلاب، بلکه در جایگاه فردی که وارد صحنه‌های مختلف فکری، فرهنگی، علمی و سیاسی شده و توانسته همه این‌ها را در خود جمع کند، به بیان خاطرات پرداخته‌اند.
گفتگو از: سمیه قربانی، خبرنگار خبرگزاری شبستان
نظر شما