فضای مجازی؛ دنیایی که کاربران را محسور خود ساخته

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری شبستان، فضای مجازی، دنیای پیچیده هزارتویی است که کاربران را محسور خود ساخته است. هر چه امکانات اپلیکیشن های شبکه های مجازی بیشتر و دسترسی به آن آسان تر، برای مخاطبان و کاربران فضای مجازی جذاب تر است. در این میان اینستاگرام به عنوان یکی از شبکه های اجتماعی پرطرفدار، توانسته است در میان اقشار مختلف جامعه جای خود را باز کند و خیل عظیمی از ایرانیان در سنین مختلف و با موقعیت های اجتماعی و اقتصادی متفاوت در این اپلیکیشن حضور دارند و افکار و داشته های خود را با دیگران به اشتراک می گذارند.

به اشتراک گذاشتن زندگی روزانه، احوالات و اتفاقات و رویدادهای خصوصی،‌ شغلی، تحصیلی و ... با استفاده از عکس و فیلم در اینستاگرام باعث شده است تا این اپلیکیشن مقبولیت بیشتری در میان کاربران پیدا کند.

اینستاگرام که متعلق به شرکت گوگل است ابتدا برای جامعه هدف عکاسان طراحی و ایجاد شد براین اساس تصویر پایه است اما بعد از مدتی به دلیل قابلیت هایی که داشت در میان مخاطبان عام نیز مقبولیت پیدا کرد. اینستاگرام نه تنها نقش مستقیمی بر روی تغییر حالات روحی کاربر بازی می کند بلکه به عنوان یکی از تأثیر گذارترین شبکه های اجتماعی برای تغییر در سبک زندگی افراد نیز شناخته می شود.

کاربران در اینستاگرام به صرف به اشتراک گذاشتن عکس و فیلم حضور ندارند بلکه سعی می کنند در بهترین حالت و وضعیت از زندگی روزمره خود تصویری تهیه کرده و با دیگرانی که نمی شناسندشان به اشتراک بگذارند و به نوعی سبک زندگی خود را در این فضای مجازی ارائه کنند.

در این میان کاربرانی هستند که با ترفندهای خاصی شهرت کسب کرده اند و به واسطه حجم بالای دنبال کننده هایشان، شاخ های اینستاگرامی نامیده می شوند. شاخ شدن در اینستاگرام خرج زیادی ندارد و نیازی نیست حتما کار مهمی انجام بدهی یا اختراعی داشته باشی بلکه می توان با گفتن یک جمله ساده و یا ساخت کلیپ و عکس خود را جزو شاخ های اینستاگرام کرد.

در این میان هر چه تعداد فالوورهای شاخ های اینستاگرام بیشتر باشد، درآمد بالاتری هم نصیب فرد می شود. البته کاربران فضای مجازی به ویژه اینستاگرام می توانند افرادی را که به عنوان شاخ های ایرانی معرفی کنند و بشناسانند که کار مفیدی انجام داده باشند بنابراین باید مراقب باشیم با فالوو کردن و لایک کردن و کامنت گذاشتن، افراد را بیهوده معروف و مشهور نکنیم.

شاخ های اینستاگرام به چند دسته تقسیم می شوند که مهم ترین آنها کمدین ها، لاکچری ها و شاخ های خارج از قواعد می باشند. شاخ های خارج از قواعد بیشترین تاثیر منفی را بر روی سبک زندگی کاربران دارند چراکه به هر عملی دست می زنند و هنجارشکنی های زیادی انجام می دهند تا بتوانند تعداد بیشتری فالوور کسب کنند و درآمد بیشتری برای خود به دست آورند و در کنار آن سبک زندگی نامتعارف و نازیبای خود را به خورد کاربران اینستاگرام بدهند. کاربرانی که بیشتر آنها را طیف سنی نوجوانان و جوانان تشکیل می دهد و قشر موثر در آینده کشور محسوب می شوند.

«فاطمه صفویه» در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری شبستان درباره روند تغییر سبک زندگی افراد جامعه در مواجهه با شبکه های اجتماعی گفت: دسترسی راحت، نصب روی گوشی تلفن همراه و امکان به اشتراک گذاری عکس و مطلب در کمترین زمان باعث شده است تا اینستاگرام در میان کاربران فضای مجازی از محبوبیت برخوردار باشد.

 کارشناس و پژوهشگر فناوری اطلاعات و ارتباطات افزود: دسترسی راحت به اینستاگرام باعث شده است تا افرادی که به دلیل مشغله کاری، فرصت زیادی برای استفاده از شبکه های اجتماعی ندارند،‌ این قابلیت فراهم شده که در زمان کم، تصاویر فعالیت های روزمره شان را با دیگران به اشتراک بگذارند و از طرفی کاربران خودشان صاحب صفحه اینستاگرامی خود هستند.

وی با بیان اینکه ارائه تصاویری از نوع پوشش و لباس، غذا خوردن، تفریحات و هر آنچه که در طراحی «سبک زندگی» موثر است، زمینه تجمل گرایی را فراهم می کند، خاطرنشان کرد: ارائه تصویری از زندگی روزمره کاربران باعث شده است تا انتظارات مردم از سبک زندگی خود و آنچه که در زندگی به آن دسترسی دارند افزایش یابد.

پژوهشگر فناوری اطلاعات و ارتباطات با اشاره به ترویج مصرف گرایی و مدگرایی به ویژه در بین نوجوانان و جوانان توسط اینستاگرام، گفت: نسل جوان به دلیل زمان زیادی که صرف حضور در فضای مجازی می کنند، بیشترین تاثیرپذیری را از سبک زندگی در اینستاگرام می پذیرند.

صفویه با بیان اینکه کاربران اینستاگرام یک نوع زندگی مجازی برای خود در این شبکه اجتماعی تعریف می کنند، خاطرنشان کرد: غرق شدن در سبک و سیاق زندگی مجازی و تحت تاثیر انواع اطلاعات، تصاویر و محتوای غربی، هنجارشکنانه و نامتعارف قرار گرفتن باعث می شود تا نسل جوان از زندگی واقعی فاصله بگیرد.

پژوهشگر فضای مجازی با اشاره به تاثیر شبکه های اجتماعی بر روی سبک زندگی خانواده های ایرانی، گفت: سبک زندگی غربی از دریچه اینستاگرام  ترویج می شود.

وی با اشاره به جذابیت ها و سرگرمی های موجود در فضای مجازی به ویژه شبکه اجتماعی اینستاگرام، گفت: کاربران فعال در فضای مجازی باید مراقب باشند تا تحت تاثیر تغییرات خزنده و نامحسوسی که به واسطه برنامه ها و القائات فضای مجازی ایجاد می شود، قرار نگیرند.

 کارشناس و پژوهشگر فناوری اطلاعات و ارتباطات تصریح کرد: سرگردانی و رها شدگی در شبکه های اجتماعی، بی هدفی، حضور کنترل نشده، ترویج مدهای نامتعارف و رفتارهای هنجارشکن از جمله آسیب ها و تهدیدات اینستاگرام است که می تواند در بلند مدت به تغییر روش و منش زندگی خانواده ها و تغییر سلیقه افراد جامعه منتهی شود.

«مهناز قدیری» نیز درباره رفتارهای هیجانی و نامتعارف کاربران اینستاگرام به خبرنگار اجتماعی خبرگزاری شبستان گفت: انسان ها همواره به دنبال رسیدن به ایده آل های خود هستند و اینستاگرام با توجه به امکاناتی که دارد زمینه ای فراهم کرده است که افراد تصویری از «خود ایده آل» و در قالب عکس، فیلم، STORY و LIVE به اشتراک بگذارند.

کارشناس علوم اجتماعی و رفتار شناس افزود: تا این جای کار مشکلی وجود ندارد اما مساله اصلی زمانی آغاز می شود که فاصله بین «خود واقعی» و «خود ایده آل» در فضای مجازی زیاد می شود و افراد را دچار هیجانات منفی زیادی می کند و در برخی موارد حتی به افسردگی و انزوا نیز منجر خواهد شد.

وی تاکید کرد: همه ما می خواهیم به خود ایده آل برسیم تا در جامعه مورد تایید باشیم و اینستاگرام این امکان را در اختیار افراد قرار می دهد تا بدون محدودیت و ممیزی تصویری از خود ایده آل در فضای مجازی ارائه دهند و دیگران در قالب فالور آنها را تایید کنند و در واقع به نوعی می خواهند مورد توجه و تایید قرار بگیرند و در این مسیر بعضا دیده می شود که به رفتارهای نامتعارف و ساختارشکانه نیز دست می زنند.

«محمدجواد فروتن» نیز درخصوص شاخ های اینستاگرامی به خبرنگار خبرگزاری شبستان گفت: جلب محبت، ترس از فراموش شدن، توجه و تایید دیگران از جمله عواملی است که می تواند در حضور و فعالیت کاربران فضای مجازی موثر باشد به طوریکه بخش عمده ای از وقت خود را در شبانه روز به حضور در فضای مجازی اختصاص می دهند.

جامعه شناس افزود: برخی افراد دچار فوبیای اجتماعی که نیم توانند در فضای واقعی و در اجتماع با افراد دیگر ارتباط برقرار کنند به فضای مجازی روی می آورند و در مسیر فعالیت و حضور در اینستاگرام گاه آنقدر رفتارهای غیرمتعارف از خود بروز می دهند که به دلیل نامتعارف بودن بیش از اندازه مورد توجه قرار می گیرند.

در اینستاگرام کسانی را می‌بینیم یا می‌شناسیم که رفتارهای نامتعارفی نشان می‌دهند. ژست‌های عجیب می‌گیرند و کپشن‌های عجیب‌تر می‌نویسند که چندان منطقی به نظر نمی‌رسند. به هر حال، این روزها رفتارهای عجیب در فضای مجازی آنقدر زیاد شده است که این سوال را ایجاد می کند که چه عواملی باعث بروز رفتارهای نامتعارف در فضای مجازی می شود؟