به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، طبق تعریف سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، اقتصاد دانش بنیان اقتصادی است که بر اساس تولید و توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات شکل گرفته و سرمایه گذاری در دانش و صنایع دانش پایه مورد توجه خاص قرار می گیرد.
اقتصاد دانش بنیان از پایه های سیاست های اقتصاد مقاومتی است و نقش مهمی در ایجاد اشتغال پایدار دارد که با برنامه ریزی و تلاش در استفاده از دانش و خلاقیت نخبگان و فراهم آوردن محیطی مناسب برای نوآوری می تواند راهگشای بسیاری از مسائل جامعه شود. سطح بالایی از سرمایه گذاری در اقتصاد دانش بنیان به ابداع و نوآوری اختصاص دارد و فناوری های کسب شده با شدت بالایی مصرف می شوند و نیروی کار از تحصیلات عالی برخوردار است.
اقتصاد دانش بنیان در کشورمان با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری و سیاست های کلان اقتصادی به عنوان یکی از پایه های سیاست های اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است. مقام معظم رهبری ارتقای جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید، صادرات محصول ها و دستیابی به رتبه نخست اقتصاد دانش بنیان در منطقه را یکی از هدف های اقتصاد مقاومتی برشمرده اند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی 22 مهر 1394 در دیدار شرکت‌کنندگان در نهمین همایش ملی «نخبگان فردا» بیان کردند: «نخبه‌های جوان می توانند در اقتصاد دانش‌بنیان که درواقع ستون اصلی اقتصاد مقاومتی است، نقش ایفا کنند. بنشینید طراحی کنید، منتظر نمانید که دیگران طراحی کنند. شما جوان های نخبه در یکی از اجتماعات خودتان موضوع را همین قرار بدهید: چگونگی نقش‌آفرینی نخبگان جوان در اقتصاد مقاومتی یا اقتصاد دانش‌بنیان. گروه‌هایی به‌وجود بیایند، گروه‌هایی تقسیم بشوند، کار کنند، فکر کنند، مطالعه کنند، با دست پُر در این اجتماع شرکت کنند، راه بدهند، آن‌وقت بنیاد نخبگان از این طرحی که از درون خود نخبگان بیرون آمده، حمایت کند، پشتیبانی کند. به نظر من یک تحول به‌وجود می‌آید؛ هم در زمینه فکر کردن و اندیشیدن و کار کردن، هم در زمینه واقعیّت، روی زمین؛ در زمینه اقتصاد [هم] قطعاً تحول به‌وجود می‌آید».
رهبر معظم انقلاب همچنین بارها با اشاره به این که قدرت علمی و فناوری، منشأ قدرت سیاسی، نظامی، فرهنگی و اقتصادی است، پیشرفت اقتصاد دانش‌بنیان را مقدم بر تمام کارهای اساسی برای پیشرفت کشور دانسته اند. ایشان درباره لزوم پرداختن به علم و فناوری در ارتباط با اقتصاد دانش بنیان در سخنان خود فرموده اند: «اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش‌بنیان است یعنی از پیشرفت های علمی استفاده می کند، به پیشرفت های علمی تکیه می کند، اقتصاد را بر محور علم قرار می دهد؛ اما معنای آن این نیست که این اقتصاد منحصر به دانشمندان است و فقط دانشمندان می توانند نقش ایفا کنند در اقتصاد مقاومتی؛ تجربه‌های صاحبان صنعت، تجربه‌ها و مهارت های کارگرانی که دارای تجربه و مهارتند می تواند اثر بگذارد و می تواند در این اقتصاد نقش ایفا کند. اینکه گفته می شود دانش‌محور، معنای آن این نیست که عناصر با تجربه صنعتگر یا کشاورز که در طول سال های متمادی کارهای بزرگی را بر اساس تجربه انجام داده‌اند، اینها نقش ایفا نکنند؛ نخیر، نقش بسیار مهمی هم به عهده اینها است. اینکه ما روی علم و فنّاوری تکیه می کنیم، فقط به خاطر این نیست که می خواهیم نِصاب علمی خودمان را بالا ببریم؛ پیشرفت علم و فنّاوری به پیشرفت اقتصاد کمک می کند؛ بنگاه‌هایی که دانش‌بنیان هستند می توانند به اقتصاد ملّی کمک کنند.»
سخنان آیت الله خامنه ای در ارتباط با علم و فناوری نشان می دهد که ایشان اقتصاد دانش بنیان بر محور علم را متکی بر تجربه و تخصص می دانند و هدف از آن را پیشرفت اقتصاد ملی قلمداد می کنند. پیرو این تاکیدات سیاست های کلان کشور در مسیر بهره بیشتر از اقتصد دانش بنیان در بخش های مختلف کشور تدوین شد و در پنج سال اخیر در زمینه اقتصاد دانش بنیان از رتبه 25 به 16 جهان صعود کردیم.
ایرنا در این زمینه به نقل از «علیرضا دلیری»، معاون جذب سرمایه‌گذاری معاونت علمی ریاست جمهوری نوشته است: «اکنون ایران از نظر اقتصاد دانش بنیان رتبه نخست منطقه را دارد. چهار هزار شرکت با فناوری متوسط و بالا (مدیوم و های تک) در کشور فعالیت می کنند. این شرکت ها 300 هزار شغل ایجاد کرده و تاکنون 6 هزار میلیارد تومان فروش داشته اند.»
معاون جذب سرمایه گذاری معاونت علمی ریاست جمهوری اضافه کرده است: «70 درصد از این شرکت ها را استارتاپ ها تشکیل می دهند.»
این گزارش می افزاید: پایان خرداد 93 دستور مهم رئیس جمهوری برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به اعضای هیأت دولت ابلاغ شد. در این دستور از همه دستگاه‌های اجرایی خواسته شده است نسبت به انعقاد قرارداد با شرکت‌های دانش بنیان یا سفارش تولید محصولات مورد نیاز به این شرکت ها اقدام کنند. حمایت و توسعه فعالیت شرکت‌های دانش بنیان و رفع بخشی از مشکل اشتغال فارغ التحصیلان مراکز آموزش عالی از جمله دلایل رئیس جمهوری برای ابلاغ این دستور بوده است.
در همین زمینه دولت تدبیر در راستای حمایت از شرکت های دانش بنیان اقدام های قابل توجهی داشته است به عنوان نمونه تعداد شرکت های تایید صلاحیت شده در مرداد ۱۳۹۲حدود ۴۰، سال ۱۳۹۳ حدود ۶۰۰، سال ۱۳۹۴ بالغ بر 1500، سال ۱۳۹۵معادل 2500 و 3350 شرکت در سال ۱۳۹۶ بوده است./
نظر شما