خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: به مناسبت فرا رسیدن سالروز شهادت حضرت صدیقه کبری(س) و به منظور بررسی محتوای غنی و ژرف اسامی و القاب ایشان و آثار کاربست این معانی در سبک زندگی با حجت الاسلام «عبدالکریم پاک نیا»، استاده حوزه، پژوهشگر و مولف سیره اهل بیت علیهم السلام و صاحب آثار متعدد درباره ائمه(ع) به گفت وگو پرداخته ایم که مشروح آن تقدیم حضورتان می شود:
با توجه به اینکه نام ها و القاب حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها هر یک دنیایی از معانی را در خود نهفته دارد، توضیح دهید توجه به این اسامی و القابی از نظر تاثیر بر سبک زندگی های ما چه برکاتی دارد؟
در القاب و نام های حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها آموزه های بسیار نهفته است، نخست نام گذاری زیبا برای دختران ما و لذا می توان از القاب ایشان برای نسل آینده استفاده کرد که اگر چنین شود علاوه بر آثار تربیتی برای خودِ فرد، نسبت به اطرافیان هم وظایفی را ایجاد می کند برای مثال در روایت است که امام صادق(ع) نسبت به نام «فاطمه» حساس بودند (یعنی نام در ارتباط با شخصیت نسبتی مهم دارد)؛ نقل است یکی از یاران امام صادق(ع) محضر ایشان رسید و گفت خدا دختری به ما عطا کرده است و می خواهیم نام او را «فاطمه» بگذاریم.
امام صادق(ع) فرمودند: «اگر نام او را فاطمه نهادی باید احترامش کنی، به او بد نگویی، لعنش نکنی و او را نزنی»؛ یعنی اگر می خواهیم برای شخصی نامی انتخاب می کنیم باید احترام نام را هم نگاه داریم.
این نام ها و معانی عمیق و غنی آن از نظر فرهنگسازی برخی رفتارها چه تاثیری دارد؟
برگزیدن نام ها و القاب یگانه بانوی عالم(س) برای فرزندان به ما در دفاع از فرهنگ اسلامی کمک می کند.
برای مثال نام «فاطمه» پیام ها و معانی متعددی دارد مثل دوری شیعیان ایشان از آتش؛ روایت است امام صادق(ع) از شخصی پرسیدند: «می دانی معنای نام فاطمه چیست؟» سپس ادامه دادند: «فاطمه یعنی دور شده از شرّ و بدی» یا در روایت دیگری است که چون حضرت زهرا(س) از بدی ها بریده شده، او را فاطمه گفته اند و نیز معنای نیکی و خیر محض هم می دهد.
این القاب و اسامی با این معنای بهترین گزینه برای نامگذاری فرزندان مان هستند که با وجود آنها نباید سراغ نام های بی محتوای دیگران برویم.
کاربست معنایِ کدام یک از دیگر القاب حضرت زهرا(س) می تواند به اصلاح سبک زندگی های ما کمک کند؟
یکی از القاب حضرت زهرا(س)، «انسیه» است یعنی زنی که خصلت های خوب انسانی در او جلوه گر است یا «بتول» به معنای دور از هر گونه آلودگی است و کسی که به این القاب نامگذاری شود می تواند از این معانی درس بگیرد.
حبیبه از دیگر القاب حضرت فاطمه(س) به معنای دوست داشتنی و محبوب است ... هر یک از این القاب پیامی ویژه دارد؛ برای مثال «راضیه» یعنی زن راضی به مقدرات الهی یا «راکعه» به معنای بانوی اهل تواضع مقابل خدا و «ریحانه» به معنای گل خوشبو و تعبیری ظریف برای جنس زن است.
از دیگر القاب ایشان «کوثر» است که معانی متعدد دارد ازجمله خیر کثیر، یعنی خداوند در مقابل شماتت ها حضرت زهرا(س) را به عنوان خیر کثیر عطا کرد.
«فخر رازی» معروف ترین مفسر اهل سنت در تفسیر معنای کوثر می گوید: نسل پیامبر(ص) از طریق حضرت زهرا(س) تداوم یافته است و این یعنی ایشان واسطه خیر برای پیامبر(ص) است.
فخر رازی ادامه داد: این سوره در ردُ کسانی نازل شده که پیامبر(ص) را به دلیل نداشتن فرزند مورد طعن و شماتت قرار دادند لذا معنای آیه این است که خداوند برای تو فرزندانی عطا می کند که در تاریخ جاویدان خواهند ماند
وی ادامه می دهد: اگر به تاریخ پرفراز و نشیب اسلام بنگریم، می بینیم فرزندان بسیاری از نسل پیامبر(ص) و نسل فاطمه(س) به شهادت رسیده اند اما جهان هنوز شاهد افزایش فرزندان از نسل حضرت زهرا(س) است.
امروزه می توان این الگو را در نظر داشت که اگر می خواهیم نام زیبای کوثر را بر فرزندان مان بگذاریم تلاش کنیم نسل تدام بخش سبک زندگی اهل بیتی برای شان باشد وگرنه اگر این نام را انتخاب کنیم اما مسیرمان خلاف مسیر اهل بیت(ع) باشد، نتیجه بخش نخواهد بود.
چقدر وجود مقدس حضرت زهرا(س) تجلی این اسماء و القاب بوده اند؟
درباره شخصیت حضرت زهرا(س) همانطور که از القاب و ویژگی های ایشان پیدا است، ارزش های متعالی بسیار داشته اند و آموزه های الگوبخش ایشان به عنوان اسوه بسیار است که مرور آنها تعالی بخش خواهد بود.
امام خمینی(ره) درباره ایشان می فرماید: «تمام ابعادی که برای زن متصوّر است و برای یک انسان متصوّر است در فاطمه زهرا سلام اللّه علیها جلوه کرده و بوده است. یک زن معمولی نبوده است، یک زن روحانی، یک زن ملکوتی، یک انسان به تمام معنا انسان، تمام نسخه انسانیّت، تمام حقیقت زن، تمام انسان، او زن معمولی نیست، او موجود ملکوتی است که در عالم به صورت انسان ظاهر شده است، بلکه موجود الهی جبروتی در صورت یک زن ظاهر شده است».
ویژگی های رفتاری اعم از قناعت، ساده زیستی، شکرگذاری و روابط حسنه با همسر ازجمله خصایصی است که سبک زندگی فاطمی را منحصربفرد کرده است چنان که سلمان فارسی علی رغم زهد بالای خود، از سادگی بی بی دو عالم(س) ابراز تعجب می کرد!
همچنین است تلاش ایشان برای استواری زندگی، پیشرفت مومنان و مسلمانان، خیرخواهی و آموزش برای بانوان عصر خود و ... .
در حوزه رفتارهای اجتماعی و ارتباط با دیگران سبک زندگی فاطمی دارای چه ویژگی ها و امتیازات درس آموزی است؟
یکی از ویژگی های حضرت زهرا(س) مهمان نوازی بود، نقل است روزی امیرالمومنین(ع) مهمانی با خود به منزل برد و پرسید آیا غذایی هست که این گرسنه را سیر کنیم؟ حضرت زهرا(س) فرمود: در منزل ما به اندازه غذای دختربچه طعام است که آن را ایثار می کنیم.
ایشان در تواضع و همدلی با همسر هم خصایصی ویژه داشتند که کانون خانواده را گرم می کرد و امروز و در بحبوحه مشکلات خانوادگی می تواند برای ما بسیار راهگشا باشد.
چنان که امام باقر(ع) می فرمایند: «امیرمومنان(ع) و حضرت زهرا(س) برای همدلی بیشتر در نظام خانواده به محضر پیامبر(ص) رفتند تا رهنمودی بگیرند؛ پیامبر(ص) کارهای خانه را به دخترشان و امور بیرون منزل را به امیرمومنان(ع) سپردند؛ حضرت زهرا(س) فرمودند: «خوشحال شدم؛ چرا که رسول خدا(ص) مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است بازداشتند».
این درس آموز است که زوج های جوان از بزرگترها پند گرفته و به جای دادگاه خانواده سراغ تجربه ها را بگیرند اما متاسفانه امروزه کمتر شاهد هستیم و بیشتر به درگیری ها تن می دهند.
اشاره به روابط گرم و مهربانانه حضرت زهرا(س) با امیرالمومنین(ع) داشتید، چه جلوه هایی از این روابط می تواند برای امروز هم راهگشا باشد؟
نقل است هنگامی که حضرت زهرا(س) بر اثر جراحت بیمار شدند عده ای برای عیادت ایشان آمدند، امیرمومنان(ع) به حضرت صدیقه(س) فرمود: برخی برای عیادت آمده اند، نظرتان چیست؟
ایشان با اینکه از مردم ناراحت بودند اما با تواضع گفتند: «علي جان! خانه، خانه توست و من همسر تو هستم، هر آنچه مي خواهي انجام بده».
توصیه می شود مخاطبان بیشتر با زندگی حضرت زهرا(س) آشنا شوند چراکه بهترین راه حل مشکلات خانواده ها تاسی به زندگانی حضرت زهرا(س) است؛ امید است رسانه ها بیشتر به این حوزه ها ورود کنند تا زندگانی حضرت(ع) که در روایات و اقوال به زیبایی مطرح شده، به نحوی اثرگذار در سبک زندگی ها راه یابد و نهادینه شود.
نظر شما