به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، عرضه نفت خام در بورس انرژی ایران در چارچوب تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی مبنی بر ایجاد تنوع در روشهای فروش نفت و استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی به‌منظور صادرات نفت‌خام در دستور کار قرار گرفته است.
تاکنون، شیوه فروش نفت در بورس انرژی 20 درصد ریالی و 80 درصد ارزی بوده، اما با توجه به درخواست ها و پیشنهادات مطرح شده قرار است از این پس امکان خرید به شکل 100 درصد ریالی نیز فراهم شود.
«سیدعلی حسینی»، مدیرعامل بورس انرژی درباره فروش نفت در بورس انرژی به ایرنا گفته بود: «برنامه شرکت ملی نفت ایران این بود که با یک بار عرضه، بازخورد را بررسی کند تا بر اساس آن برای تداوم عرضه تصمیم گیری شود. نهادهای مسئول نظارت دقیقی بر روند معاملات دارند؛ با این همه بر اساس قانون، اطلاعات همه خریداران در بورس محرمانه است و انتشار آنها جرم تلقی می شود، مگر آنکه یک خریدار خود به اقدام دست بزند. برای خرید نفت توسط شرکت های ایرانی و خارجی هیچ محدودیتی وجود ندارد و سامانه معاملات در صورت تقاضا، همه آنها را ثبت می کند.»
مرحله نخست عرضه نفت خام در بورس انرژی ششم آبان با حجم یک میلیون بشکه آغاز شد که هشت محموله 35 هزار بشکه‌ای (معادل 280 هزار بشکه) به فروش رسید. در مرحله نخست عرضه نفت خام در بورس انرژی سه کارگزاری، محموله های نفتی را به نرخ بشکه ای 74 دلار و 85 سنت خریدند. پس از آن بیستم آبان ماه مرحله دوم فروش نفت در بورس انرژی ساعت 14 و 30 دقیقه با عرضه 700 هزار بشکه نفت خام به نرخ 71 دلار و 59 سنت آغاز شد. در این مرحله 700 هزار بشکه نفت خام به نرخ بشکه ای 64 دلار و 97 سنت معامله شد.
حالا پس از پایان این دو مرحله اعلام شده است که سومین مرحله فروش نفت خام در بورس با عرضه یک میلیون بشکه نفت خام سبک ایران به نرخ بشکه ای52 دلار و 42 سنت در اول بهمن ماه انجام می شود. وزارت نفت پیش از این اعلام کرده بود که قرار است در سومین مرحله عرضه نفت خام، تغییرات ساختاری در نحوه عرضه نفت خام انجام شود.
وزارت نفت به نقل از «سعید خوشرو»، مدیر امور بینالملل شرکت ملی نفت ایران گزارش داده است: «اول بهمن 1397 یک میلیون بشکه نفت خام سبک در حجم35 هزار بشکه‌ای با قیمت پایه 52,42 دلار به ازای هر بشکه عرضه می شود.علاوه بر امکان تسویه حساب با ارزهای بینالمللی، امکان تسویه کامل با ارز ریال ایران با نرخ سنا از تفاوتهای عرضه این نوبت با دورههای قبل است. دوره تسویه حساب معاملات نیز در این دوره از 60 به 90 روز افزایش یافته است.»
به گفته خوشرو، «مجوزهای لازم از سران سه قوه برای عرضه سه میلیون بشکه نفت خام در بورس انرژی اخذ شده و در این مرحله، یک میلیون بشکه نفت خام سبک ایران برای عرضه در نظر گرفته شده و به تناسب فروش، نسبت به حجم عرضه در دورههای بعدی تصمیم گیری و اقدام می شود.»
مسئولان در همان ابتدای کار و با آغاز عرضه نفت در بورس انرژی از آن استقبال کردند و آن را راهی برای مقابله با تحریم ها عنوان کردند. «مسعود کرباسیان» که از 27 آبان ماه از سوی «بیژن زنگنه»، وزیر نفت به مدت ۲ سال به عنوان مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و معاون وزیر نفت منصوب شده است بر لزوم عرضه نفت در بورس تاکید کرده است.
وی این اقدام را اقدامی ارزندهای اعلام کرد که باید به طور جدی به آن توجه شود.
هرچند طرح عرضه نفت خام در بورس، بارها مطرح اما ناکام مانده اما این بار با تاکید «اسحاق جهانگیری»، معاون اول رییس جمهوری در میانه تیرماه امسال بر عرضه نفت خام در بورس به بخش خصوصی، بار دیگر توجهات به این طرح معطوف شد تا به مرحله عمل رسید. جهانگیری در این باره گفته بود: «نفت خام ایران در بورس داخلی عرضه می شود و بخش خصوصی می تواند به طور شفاف نفت بخرد و صادر کند. تلاش ما این خواهد بود که برای کاهش فروش نفت کاری کنیم که شعار آمریکا را به شکست بکشانیم و دولت در این زمینه برنامه ریزی کرده است.
در همین رابطه نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با شبستان عرضه نفت در بورس را اقدامی موثر عنوان کرده اند. «اسدالله قره خانی»، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درباره مزایایی این امر گفته است: «ما از گذشته هم بورس انرژی و نفت را داشتیم اما فعال نبود و یکی از ایراداتی که به وزارت نفت وارد است، همین است که ما نتوانستیم بورس نفت را ایجاد کنیم. ما ناگزیر شدیم به جای اینکه نفت را در بورس عرضه کنیم به عنوان کشوری که بالاترین تولید نفت را در منطقه دارد فقط آن را بفروشیم.»
وی گفته است: «عرضه نفت در بورس از ایجاد فساد جلوگیری می کند. باید مقداری رقابت را در بورس قوی تر و واقعی تر ببینیم و این فرصت را برای عده ای خاص قایل نشویم بلکه این فرصت را به کسانی که صلاحیت و توانمندی و عاملیت در این کار را دارند، بدهیم. بخش های خصوصی می توانند وارد بازار شوند همانگونه که در حال حاضر بخش فرآورده های نفتی ما در بورس عرضه می شود و مشکلی ندارد؛ نفت را نیز می توانیم وارد این چرخه کنیم و قطعا مشکلی ایجاد نمی کند.»
همچنین «بهروز نعمتی»، سخنگوی هیئت رییسه مجلس در مورد عرضه نفت خام در بورس به شرکت های خصوصی گفته است: «ما معتقدیم هر اقدامی که انجام می شود باید با دقت و با نظرات کارشناسی انجام شود البته این طرح ها باید با دقت و نظارت و قانونمندی انجام شود اینکه هر فردی بخواهد صادرات نفت خام ما را انجام دهد پذیرفتنی نیست چرا که ما معتقدیم اگر قرار است صادرات نفت انجام شود باید به صورت شفاف و قانونمند باشد یعنی باید سازوکار قانونی اش در نظر گرفته شود. اگر قانون شفاف باشد و به صورت روشن ارایه شود و بحث خرید و فروش دقیق مشخص باشد کسی نمی تواند از آن سوءاستفاده کند. ما معتقدیم ارایه نفت خام در تابلوی بورس قانونمند است و امکان سوءاستفاده از آن وجود ندارد.»
یادآور می شود: ایده راه اندازی بورس نفت نخستین بار در اواخر دهه ۱۳۷۰ و در چارچوب سیاست های برنامه سوم توسعه کشور مطرح شد. هیات وزیران در سال ۱۳۸۶ ایجاد بورس نفت را به وزارت اقتصاد تکلیف کرد و به این ترتیب وزیر وقت اقتصاد که همزمان دبیر شورای عالی بورس نیز بود، سازمان بورس را به واگذاری عرضه فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران موظف کرد.
با وجود همه چالش ها، در بیست و دوم تیرماه ۱۳۹۰ نفت خام با حضور معاون اول وقت رییس جمهوری روی تابلو معاملات بورس کالا رفت اما با شکست روبرو شد. نفت خام در این بازار در ۹ مرحله دیگر عرضه شد و فقط در یک مرحله به فروش رفت.
از هفدهم فروردین ۱۳۹۳ نیز شرکت ملی نفت ایران با عرضه ۲ هزار و ۹۲۰ بشکه نفت خام در بورس انرژی به قیمت هر واحد سه میلیون و ۶۰ هزار ریال، این طرح را دوباره آغاز کرد. این عرضه برای مدتی با فراز و نشیب بسیار ادامه یافت تا اینکه به علت کاهش استقبال خریداران به بن بست خورد و متوقف شد. با شکست عرضه نفت خام، مسئولان وقت سازمان بورس و اوراق بهادار به فکر ایجاد بستر جدیدی برای عرضه نفت خام در بورس انرژی افتادند./
نظر شما