چه کشورهایی و چرا دلار را دور زدند؟

خبرگزاری شبستان،گروه بین الملل: سال 2018 میلادی پر از اتفاقاتی بود که ناگزیر فضای ژئوپولیتیک جهانی را به دو  دسته تقسیم کرد:کسانی که هنوز هم حامی استفاده از دلار آمریکا به عنوان یک ابزار مالی جهانی و کسانی که به این اسکناس پشت سبز،پشت کرده اند.

تنش های جهانی ناشی از تحریم های اقتصادی و مناقشات تجاری که از سوی واشنگتن ایجاد شده ، کشورهای هدف را مجبور کرده است تا نگاهی به سیستم پرداخت جایگزین که در حال حاضر تحت تأثیر دلار آمریکا قرار دارد،بیندازند.

«راشاتودی» نگاه عمیق تری به پدیده تازه «حذف دلار» انداخته و به کشورهایی اشاره کرده است که اقداماتی را برای از بین بردن اتکای خود به این اسکناس پشت سبز انجام داده اند و به دلایلی که پشت تصمیم آنها قرار دارد،پرداخته اند.

چین

درگیری تجاری مداوم میان ایالات متحده و چین و همچنین تحریم ها علیه بزرگترین شرکای تجاری در چین باعث شده است که پکن اقداماتی را برای کاهش وابستگی به دلار به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهانی انجام دهد.

در طرح «قدرت نرم » پکن، دولت هیچ گونه اظهار نظری در مورد این مسئله نداشته است. با این حال، «بانک خلق چین» به طور مرتب سهم  این کشور از خزانه داری ایالات متحده را کاهش داده است. سهامدار شماره یک خارجی آمریکا ، سهم خود را به پایین ترین سطح از ماه می   2017 رسانده است.

علاوه بر این، چین به جای اینکه فورا دلار آمریکا را از بین ببرد، تلاش می کند که ارز خود یعنی «یوان» که به همراه دلار آمریکا، ین ژاپن،یورو و پوند انگلیس در سبد صندوق بین المللی پول قرار داشته است را بین المللی کند.

پکن اخیرا چندین قدم برای تقویت یوان، از جمله جمع آوری ذخایر طلا، راه اندازی قیمت های آتی نفت  بر اساس یوان و استفاده از این ارز در تجارت با شرکای بین المللی ،برداشته است.

چین به عنوان بخشی از برنامه بلندپروازانه «کمربند و جاده» خود، در حال برنامه ریزی برای راه اندازی تاسیساتی در کشورهای شرکت کننده با هدف گسترش استفاده از «یوان» است.

علاوه بر این، چین کشور به طور جدی و فعالانه برای توافقنامه «تجارت آزاد» به نام «همکاری جامع اقتصادی منطقه ای» (RCEP) که شامل کشورهای آسیای جنوب شرقی است،تلاش می کند.این پیمان تجاری به راحتی می تواند جایگزین مشارکت « Trans-Pacific » شود، معامله تجاری چندجانبه پیشنهادی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، بلافاصله پس از قدرت گیری ،آن را پاره کرد.

توافقنامه «همکاری جامع اقتصادی منطقه ای» شامل 16 کشور است که آن را امضا شده کرده اند و انتظار می رود که این معاهده بالقوه اتحادیه ای با مشارکت حدود 3.4 میلیارد نفر بر اساس اقتصاد 49.5 تریلیون دلاری باشد که تقریبا 40 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می دهد.

هند

کشور هند که ششمين اقتصاد بزرگ جهان را داراست،یکی از بزرگترين واردكنندگان کالا در جهان است. تعجب آور نیست که این کشور به طور مستقیم تحت تاثیر بسیاری از درگیری های ژئوپلیتیک جهانی قرار دارد و به طور قابل توجهی به خاطرتحریم های اعمال شده به شرکای تجاری اش تحت تاثیر قرار گرفته است.

در اوایل سال جاری، دهلی به طرف پرداخت هزینه های برای خریدسیستم های دفاع هوایی اس-400 روسیه با استفاده از «روبل» به خاطر تحریم های اقتصادی ایالات متحده علیه مسکو رفت.

هند همچنین پس از تحریم های واشنگتن علیه تهران مجبور به خرید نفت خام ایران با استفاده از «روپیه» شد.

در ماه دسامبر هم، هند و امارات متحده عربی یک توافق نامه مبادله ارز را برای افزایش تجارت و سرمایه گذاری بدون دخالت ارز سوم امضا کردند.

با در نظر گرفتن اینکه هند سومین کشور قدرتمند در خرید جهانی است اقداماتی از این دست از سوی این کشور می تواند به طور قابل ملاحظه ای از نقش دلار در تجارت جهانی بکاهد.

ترکیه

«رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه در اوایل سال گذشته میلادی اعلام کرد که قصد دارد، انحصار دلار آمریکا را از طریق سیاست جدیدی که هدف آن تجارت بدون دلار با شرکای بین المللی این کشور است،پایان بدهد.

رئیس جمهوری ترکیه اعلام کرد که آنکارا آماده انجام تجارت از طریق ارزهای ملی با چین، روسیه و اوکراین است. ترکیه همچنین در مورد جایگزینی احتمالی دلار آمریکا با ارزهای ملی در معاملات تجاری با ایران سخن گفت.

این اقدام نشات گرفته  از دلایل سیاسی و اقتصادی بود. روابط بین آنکارا و واشنگتن از زمان کودتای نظامی شکست خورده در این کشور برای از میان بردن دولت اردوغان در سال 2016 بدتر شده است. گزارش شده است که اردوغان مظنون به دخالت ایالات متحده در این کودتا است و واشنگتن را متهم به حمایت از  «فتح الله گولن» مهم ترین شخصیت اپوزیسیون که به گفته آنکارا،این کودتا را ترتیب داده بود،کرده است.

اقتصاد ترکیه پس از تحریم های اقتصادی واشنگتن علیه آنکارا  در پی دستگیری «اندرو برانسون»، کشیش آمریکایی به اتهام های تروریستی تروریسم دچار مشکل شد.

اردوغان بارها و بارها واشنگتن را به ایجاد ی جنگ جهانی تجاری،تلاش برای تنبیه ترکیه و منزوی کردن ایران،متهم کرد

تصمیم این عضو ناتو برای خرید سیستم های دفاع موشکی اس-400 روسی هم شعله های این آتش را شعله ور تر کرد.

علاوه بر این، ترکیه تلاش می کند تا دلار آمریکا را برای حمایت از پول ملی خود دور بزند.

 لیره تقریبا نیمی از ارزش خود را در برابر دلار در طول سال گذشته از دست داده است. سقوط  این ارز با افزایش تورم و افزایش قیمت کالاها و خدمات تشدید شد.

ایران

بازگشت پیروزمندانه ایران به عرصه تجارت جهانی مدت زیادی طول نکشید. «دونالد ترامپ» در مدت کوتاهی پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده تصمیم گرفت تا از توافق هسته ای 2015 که میان ایران و گروهی از کشورها از جمله انگلیس، آمریکا، فرانسه، آلمان، روسیه، چین و اتحادیه اروپا امضاء شده بود،خارج شود.

این کشور غنی از نفت، یک بار دیگر هدف تحریم های شدید واشنگتن قرار گرفت در حالی که دولت ترامپ همچنین تهدید کرده است،تنبیه  هایی را علیه هر کشوری که تحریم های ایران را نقض کند،اعمال می کند. این اقدامات تنبیهی، معاملات تجاری با جمهوری اسلامی را ممنوع کرده و صنعت نفت این کشور را تحت تاثیر قرار داده است.

تحریم ها تهران را مجبور به پیدا کردن جایگزینی به جای دلار برای هزینه های صادرات نفت خود کرد. ایران قرارداد نفتی بر اساس استفاده از رویپه با هند امضا کرد. ایران و عراق همچنین برای انجام معاملات تجاری با استفاده از دینار عراق برای وابستگی کمتر به دلار آمریکا با هم گفتگو کردند.

روسیه

«ولادیمیر پوتین»،رئیس جمهوری روسیه گفت که ایالات متحده «اشتباه استراتژیک  بزرگی» را با کاهش اعتماد به دلار انجام داد.

پوتین هرگز به دنبال محدود کردن معاملات با دلار یا ممنوعیت استفاده از پول آمریکا نبود.اما «آنتون سیلانوف» وزیر دارایی روسیه در اوایل سال جاری گفت که این کشور باید دارایی های خزانه داری ایالات متحده را به نفع دارایی های امن تر مانند روبل، یورو و فلزات گرانبها تخلیه کند.

این کشور تا کنون اقداماتی را برای حذف دلار از اقتصاد با توجه به افزایش بار تحریم های رو به افزایش واشنگتن علیه مسکو انجام داده است.

روسیه پس از اینکه ایالات متحده تهدید کرد که تحریم های شدیدتری که سیستم مالی روسیه را هدف قرار داده است، سیستم پرداخت ملی خود را جایگزین سوئیفت کرد.

مسکو توانسته است بخشی از اتکای خود به دلار را در صادرات خود از بین ببرد و قراردادهای مبادله ارز را با تعدادی از کشورها از جمله چین، هند و ایران امضا کرده است.

روسیه اخیرا پیشنهاد کرده است که از یورو به جای دلار آمریکا در تجارت با اتحادیه اروپا استفاده کند.