خبرگزاری شبستان: مذاکره ایران با طالبان چندی است که به سرخط اخبار بین المللی و سیاست خارجی تبدیل شده و روز گذشته نیز سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان از سفر هیاتی از طالبان به تهران خبر داد. به منظور تحلیل ابعاد مختلف تماس و گفت و گوهای تهران با طالبان «پیر محمد ملازهی» کارشناس و تحلیلگر مسائل شبه قاره در گفت و گو با خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری شبستان توضیحاتی ارایه کرد که در زیر می خوانید:
سوال: چرا ایران به گفت و گو و تماس با طالبان دست زده است؟
ایران تلاش می کند با انجام معادلات مختلف دولت مرکزی قدرتمندتر کند تا ضعف دولت این کشور به تجزیه قدرت در افغانستان نیانجامد زیرا اگر این مشکل ایجاد شود به شکل طبیعی به ضرر ایران است. تهران می تواند موجب قدرت بخشیدن به دولت مرکزی افغانستان شده و تجزیه این کشور جلوگیری کند. به همین دلیل است که تماس تهران با طالبان صورت می گیرد.
در سال های گذشته از طریق نمایندگی ایران در افغانستان تماس های کوتاهی برقرار می شد اما اخیرا این تماس ها جدی تر شده و با سفر جناب شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی به کابل این مذاکرات با صراحت بیشتری از گذشته بیان می شود وحتی هیاتی از طالبان نیز به ایران سفر داشته و با عراقچی دید ار کرده اند.
سوال: سخنگوی وزارت خارجه می گوید ایران تنها کشوری نیست که با طالبان مذاکره می کند و کشورهای زیادی در دنیا مانند چند کشور غربی به گفت و گو با این گروه می پردازند. این گفت و گوها به نظر شما از سوی چه کشورهایی صورت می گیرد؟
در مورد آینده افغانستان دو گروه در حال مذاکره با طالبان هستند که ایران جزو گروه دوم محسوب می شود. گروه اول حاضرین در مذاکرات ابوظبی، جده و قطر هستند که از طریق «زلمی خلیل زاد» فرستاده ویژه ایالات متحده به افغانستان هستند که حامیان فکری و تسلیحاتی طالبان به شمار می روند، افزود: گروه دوم هم متشکل از ایران، چین و روسیه است که در مسکو با گفت و گو با طالبان تلاش دارند که از تحولات افغانستان عقب نمانند.
گروه ایران، چین و روسیه می کوشند تا اگر تحولاتی در افغانستان رخ داد و طالبان صلح را پذیرفت مشکلی برای آن ها پیش نیاید. این کشورها می خواهند که حضور طالبان در صلح افغانستان ضرری برای منافع ملی و امنیتی آن ها ایجاد نکرده و منافع این کشورها را به خطر نیاندازد.
سوال: چرا این مذاکرات به صورت چند طرفه از سوی کشورهای مختلف انجام می شود؟
آمریکایی ها تلاش دارند که در مساله افغانستان ایران و روسیه را دور بزنند و حتی در مذاکراتشان با طالبان دولت افغانستان را نیز مشارکت نمی دهند و طالبان اعلام کرده که با نماینده دولت کابل مذاکره ای ندارد زیرا آن را به رسمیت نمی شناسد و فقط با آمریکا مذاکره می کند زیرا دشمن اصلی طالبان آمریکا عنوان شده است.
سوال: با توجه به اطلاعاتی که شما از بافت سیاسی افغانستان دارید فکر می کنید کدام گفت و گوها می تواند به نتیجه برسد؟
من فکر می کنم آنچه که در ابوظبی گذشت و در جده پیش می رود شرایط مساعدتری نسبت به مسکو دارد زیرا حامیان اصلی طالبان پاکستان امارات متحده عربی و عربستان هستند و اگر آمریکایی ها بتوانند هماهنگی بین این ها و طالبان ایجاد کنند این خط سریعتر پیش می رود و بر آینده افغانستان تاثیر بیشتری خواهد داشت.
البته این گفته به این معنی نیست که گفت و گوهای بقیه کشورها با طالبان نتیجه ندهد زیرا طالبان اگر می خواهد در آینده افغانستان نقشی داشته باشد نیازمند این است که با کشورهای همسایه کابل ارتباطات خوبی برقرار کند. همچنین رابطه مناسبی با کشورهای تاثیرگزاری چون چین و روسیه داشته باشد.
سوال: آیا آمریکا طرح مشخصی برای طالبان دارد؟
آمریکا یک طرح چند مرحله ای را پیش می برد زیرا در مرحله اول طالبان با دولت رسمی افغانستان مذاکره نمی کند و در حین مذاکره آمریکا ناچارا این طرح را داده که بخش هایی از افغانستان را به طالبان بدهد.
خلیل زاد به طالبان تاکید کرده که از طریق نظامی نمی تواند در افغانستان به قدرت برسد و نیازمند انجام مذاکرات سیاسی است تا بتواند قدرتی در این کشور پیدا کند به همین دلیل طالبان در مرحله اول به دنبال دست یافتن به بخش هایی مانند شرق و جنوب افغانستان است تا پس از آن مذاکرات سیاسی خود را کلید بزند.
در مرحله دوم زمانی که بخش هایی از افغانستان به طالبان برسد، این گروه ناچار به مذاکره با دولت رسمی کابل است و در نتیجه باید دولت این کشور را هم به رسمیت بشناسد. به اضافه اینکه طالبان برای حضور پررنگ در سیاست افغانستان نیازمند ایجاد ارتباط با کشورهای همسایه و تاثیرگزار بر این کشور مانند ایران، چین، روسیه، پاکستان، هند و کشورهای آسیای میانه است.
همچنین در مذاکرات سیاسی که طالبان در افغانستان برگزار خواهد کرد سه گروه دولت مرکزی، احزاب و گروه های قوی دیگر مانند تاجیک ها، ازبک ها و هزاره ها حضور خواهند داشت تا به نتیجه برای حاکمیت این کشور دست یابند.
اما در مرحله سوم آمریکا، چین و روسیه نیز به این مذاکرات وارد می شوند و بر آن نظارت و دخالت خواهند داشت.
سوال: یعنی طالبان قرار است وارد عرصه سیاسی در افغانستان شود؟
سال هاست که طالبان با نظامی گری و عملیات تروریستی نتوانسته به نتیجه برسد و آمریکا هم در طول زمان حضورش در افغانستان اقدامات نظامی و گفت و گوهای سیاسی را به صورت همزمان ادامه داد و در نتیجه متوجه شد که نظامی گری دیگر در افغانستان نتیجه ای به دنبال ندارد. به همین دلیل تصمیم گرفت که از طریق گفت و گوهای سیاسی منافع خود را دنبال کند و در همین رابطه نیز طالبان را به این زمین بازی دعوت کرده است.
اگر نظامی گری در افغانستان ادامه یابد بحرانی مانند بحران سوریه ایجاد می شود که در نهایت هم طرفین حاضر در این کشور ناچار به پذیرفتن راهکارهای سیاسی خواهند بود.
سوال: آمریکا و روسیه چگونه می توانند بر سر آینده افغانستان و گفت و گو با طالبان به نتیجه برسند؟
به منظور تعیین سرنوشت افغانستان قدرت های بزرگ بین المللی هم سر مساله افغانستان باید به نتیجه برسند تا صلح پایداری در این کشور ایجاد شود. آمریکا و روسیه هر کدام به دنبال منافع خود از افغانستان هستند و در نهایت هم می توانند در این خصوص با هم به توافقاتی دست یابند که تهدید کننده منافع هیچ کدامشان نباشد./
نظر شما