به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، به مجموعه پول شامل سپرده‌های دیداری بخش غیردولتی نزد بانک‌ها و اسکناس و مسکوک در دست اشخاص و شبه پول شامل سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار، سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و سپرده‌های متفرقه نقدینگی گفته می‌شود و در یک تعریف ساده، مجموع اسکناس و مسکوکات و منابع اعتبارات بانکی، مهم ترین اجزای تشکیل دهنده نقدینگی هستند.
به عبارت دیگر نقدینگی حجم پول نقد در خارج از سیستم بانکی است که قابلیت تورم زائی دارد بدین معنی که چنانچه حجم پول نقد بالا باشد قدرت خرید بالا رفته و باعث گران شدن کالا یا خدمات بیشتر از ارزش موجود شان می شود . حجم نقدینگی در یک اقتصاد باید متناسب با میزان تولید کالا و خدمات باشد در غیر این صورت بدون تردید باعث تورم با رکود در تولید می شود.
بنا به گفته «مسعود خوانساری»، رییس اتاق بازرگانی تهران روزانه حدود هزار میلیارد تومان به نقدینگی کشور اضافه می‌شود. وی این مطب را تیرماه سال جاری در همایش تجلیل از مدیران برتر صنعتی و معدنی استان کرمان گفته بود. همچنین «غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی»، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با اعلام این مطلب که روزانه هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی کشور اضافه می شود به خانه ملت گفته است: «حجم نقدینگی در سال ۹۰ حدود ۳ میلیون و ۵۴۳ هزار میلیارد ریال بوده که این میزان در شهریور ماه سال ۹۷ به حدود ۱۶ میلیون و ۷۲۴ هزار میلیارد ریال رسیده است.»
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با بیان اینکه نرخ رشد حجم نقدینگی کشور در سال ۹۷ حدود ۹/۳ درصد است، گفت: «نرخ تورم در سال ۹۰ حدود ۲۶/۴ درصد بوده که این میزان تا آبان ماه سال ۹۷ به ۱۵/۶ درصد رسیده است، همچنین رشد اقتصادی در سال ۹۰ حدود ۳/۲ درصد بوده که در بهار سال ۹۷ حدود ۱/۹ درصد رسید، از طرفی نرخ رشد اقتصادی بدون نفت در سال ۹۰ حدود ۳/۴ بوده که در بهار سال ۹۷ ۱/۷ رسیده است.»
تازه‌ترین آمار اقتصادی منتشره از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد که نقدینگی در مهر ماه با رشد نسبت به ماه قبل همراه شده است. نقدینگی مهر ماه امسال ۱۶۹۳ هزار میلیارد تومان شده است که نسبت به مهر ماه سال قبل ۲۰.۷ درصد رشد داشته است؛ نقدینگی در قیاس با اسفند ۹۶ نیز ۱۰.۷ درصد رشد داشته است این در حالی است که حجم نقدینگی در پایان شهریورماه سال جاری به هزار و ۶۷۲ هزار میلیارد تومان رسیده بود. نقدینگی شهریور ٩٧ نسبت به شهریور ٩٦ معادل ۲۰.۳ درصد رشد داشت.
در ادامه آمارهای رسمی درباره نقدینگی در کشور مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «مدیریت نقدینگی و مهار تورم» که به تازگی منتشر شده آورده است: « حجم نقدینگی از 5هزار و 63 هزارمیلیارد ریال در میانه سال ۱۳۹۲ به حدود 7 هزار و 170 هزار میلیارد ریال در پایان شهریورماه ۱۳۹۷ رسیده که بیش از ۳ برابر شده است. مشاهده کمیت و کیفیت رشد نقدینگی در سال‌های اخیر و نوسانات بازار ارز و افزایش قیمت‌ها در ماه‌های اخیر، اولویت مسئله مدیریت نقدینگی در اقتصاد با هدف کنترل تورم را آشکار می‌کند.»
براساس این گزارش «رشد نقدینگی در سال‌های پس از نیمه ۱۳۹۲ با سهم بالای شبه پول همراه بوده و متوسط نسبت پول به شبه پول طی دوره مذکور به حدود ۱۵ درصد رسیده است.»
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس با بررسی عوامل مختلف برای جلوگیری از شوک تورمی (تخلیه دفعی شکاف تورمی سال‌های اخیر)، در سه محور خلق نقدینگی جدید، کنترل نقدینگی موجود و کاهش حجم نقدینگی پیشنهادهایی را ارائه داده است.
این گزارش می افزاید: مدیریت نقدینگی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که سیستم بانک‌داری با آن روبرو است. دلیل اصلی این چالش این است که بیشتر منابع بانک‌ها از محل سپرده‌های کوتاه‌مدت تامین مالی می‌شود. علاوه بر این تسهیلات اعطایی بانک‌ها صرف سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی می‌شود که درجه نقدشوندگی نسبتاً پایینی دارند.
وظیفه اصلی بانک ایجاد توازن بین تعهدات کوتاه‌مدت مالی و سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت است. نگهداری مقادیر ناکافی نقدینگی بانک را با خطر عدم توانایی در ایفای تعهدات و در نتیجه ورشکستگی قرار می‌دهد. نگهداری مقادیر فراوان نقدینگی، نوع خاصی از تخصیص ناکارآمد منابع است که باعث کاهش نرخ سوددهی بانک به سپرده‌های مردم و در نتیجه از دست دادن بازار می‌شود.
مدیریت نقدینگی به معنی توانایی بانک برای ایفای تعهدات مالی خود در طول زمان است. مدیریت نقدینگی در سطوح مختلفی صورت می‌گیرد. اولین نوع مدیریت نقدینگی به صورت روزانه صورت پذیرفته و به صورت متناوب نقدینگی مورد نیاز در روزهای آتی پیش‌بینی می‌شود. دومین نوع مدیریت نقدینگی که مبتنی بر مدیریت جریان نقدینگی است، نقدینگی مورد نیاز را برای فواصل طولانی‌تر شش ماهه تا دو ساله پیش‌بینی می‌کند. سومین نوع مدیریت نقدینگی به بررسی نقدینگی مورد نیاز بانک در شرایط بحرانی می‌پردازد.
در همین راستا بانک مرکزی اقدامات و پیشنهاداتی را برای کنترل رشد نقدینگی در دستور کار قرار داده است. «عبدالناصر همتی»، رییس کل بانک مکزی در نشست شهریورماه خود با مدیران عامل بانک های کشور با یادآوری رهنمودهای رهبر معظم انقلاب در مورد کنترل و هدایت نقدینگی و جلسه اخیر شورای عالی هماهنگی اقتصادی در حضور سران قوا بر عزم نظام در کنترل نقدینگی و حمایت از سیاست های بانک مرکزی در این زمینه تاکید کرد.
در این جلسه بانک های کشور آمادگی خود را برای همراهی و کمک به بانک مرکزی در کنترل و مهار نقدینگی و نیز پشتیبانی از فعالان اقتصادی اعلام کردند و مقرر شد در کنترل بازار ارز نیز با سیاست های بانک مرکزی همراهی کنند.
پس از آن بود که در ماه های اخیر بانک مرکزی قوانین و سیاست های جدیدی را برای کنترل نقدینگی به بانک ها ابلاغ کرده است که «حمیدرضا غنی آبادی»، مدیرکل مقررات بانکی بانک مرکزی دوشنبه سوم دی ماه در بخش خبری 21 شبکه یک سیما درباره آنها گفته است: «سیاست‌های جدید موجب افزایش نقدینگی بانک‌ها و تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی می شود. اعمال محدودیت بر چک های تضمین شده، وجوه و پایانه های فروشگاهی از جمله سیاست های امسال بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی است.»
حالا باید منتظر بود تا نتیجه این سیاست ها را در جدیدترین آمارهای مراکز رسمی چون بانک مرکزی و مرکز آمار ایران از میزان نقدینگی در کشور دید که آیا این سیاست ها توانسته زمینه کنترل رشد فزاینده نقدینگی را فراهم آورد یا خیر./
نظر شما