به گزارش خبرنگار مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، مهندسی فرهنگی کشور، ایجاد هماهنگی و انسجام و هم‌جهت‌سازی دستگاههای کشور اعم از دولتی و غیردولتی و فرهنگی و سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در باب فرهنگ و ارزش های اسلامی است. ترسیم نقشه مهندسی فرهنگی کشور مأموریت خطیری است که بر عهده شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار دارد و از جمله نهادهای فرهنگی حائز اهمیت که نقش مهمي را در جامعه اسلامی ایفا می کند، مساجد هستند. خانه های خدا از زمان ظهور اسلام به عنوان نهاد محوري اين شريعت آسمانی يا محور اصلي جامعه اسلامي مطرح شده است. علت نامگذاري آن بدين جهت بوده که «در فرهنگ دينی نام مسجد ياد آور بندگی و کرنش در پيشگاه خداوند متعال است.
با مطالعه وضعیت فعلی مساجد کشور و بررسی سیستم حاکم بر آنها به این نتیجه خواهیم رسید که در حال حاضر بيش از 15 سازمان به صورت پراکنده و منفک از هم و بدون انسجام و هماهنگي در مسجد فعال هستند و به دليل فقدان برنامه هاي راهبردي مشخص و نيز تعدد مراكز تصميم گيري و شيوه هاي اجراييِ ناهماهنگِ غير فراگير و همچنين پراكندگي منابع مالي، امكانات موجب پایین آمدن میزان کارآیی و بهره وری اين نهاد شده اند،به همین جهت کارگروه مدیریت کلان دستگاههای فرهنگی به منظور هماهنگی و انسجام میان دستگاههای فرهنگی و ساماندهی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و با تأکید بر جایگاه محوری مساجد و با بررسی‌های کارشناسی گسترده با مشارکت کامل دستگاههای فرهنگی و بهره گيري از مطالعات اسنادی، سوابق پژوهش‌هاي میدانی انجام‌شده و مصاحبه با صاحبنظران و مدیران حوزه مسجد،با تالیف کتاب «ساماندهي جبهه فرهنگي انقلاب اسلامي؛ مسجد» نسبت به تبيين جایگاه، نقش و وظایف سازمانهای مرتبط با حوزه مساجد و الزامات ساماندهی فعالیتهای این حوزه اقدام کرده است.
در همین زمینه در گفت و گو با دبیر کارگروه مدیریت کلان دستگاههای فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی به ضرورت تالیف این کتاب،موضوعات و محورهای آن پرداختیم.
آقای ناظمی اردکانی اقداماتی که در کارگروه مدیریت کلان دستگاههای فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه اهتمام به ظرفیت مساجد چه برنامه ریزی و برنامه هایی در دستور کار قرار گرفته است؟
از جمله نهادهای فرهنگی حائز اهمیت که نقش مهمي در جامعه اسلامی ایفا می کنند، مساجد هستند، زیرا که مساجد، از زمان ظهور اسلام به عنوان نهاد محوري يا محور اصلي جامعه اسلامي مطرح شده است و علت نامگذاري آن به این دلیل است که در فرهنگ دينی نام مسجد يادآور بندگی و کرنش در پيشگاه خداوند متعال است.
علیرغم جایگاه مهم و برجسته مساجد در آموزه‌های دین و نیز در تحولات تاریخی جوامع اسلامی در عصر کنونی و با ظهور فناوری‌های گوناگون اطلاعاتی و ارتباطی و افزایش ضریب نفوذ این فناوری‌ها در عرصه‌های گوناگون زندگی اجتماعی، و نیز شکل‌گیری و گسترش نهادهای فرهنگی موازی و رقیب، تا حدودی جایگاه کانونی نهاد مسجد دستخوش تغییراتی شده است. امروز در ایران مساجد به‌عنوان اصلی‌ترین پایگاه نشر دین، از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست و عدم اهتمام به ظرفیت‌های مساجد برای پیشرفت جامعه و عدم بهره‌گیری اقشار جامعه از ظرفیت‌های ارتباطی و اجتماعی آن، به‌عنوان اصیل‌ترین شبکه ارتباطی و زمینه‌ساز پیوند و اعتماد اجتماعی، سبب تنزل جایگاه و اهمیت این نهاد دینی در جامعه و بروز آسیب‌ها و چالش‌هایی در این زمینه شده است.
با مطالعه وضعیت فعلی مساجد کشور و بررسی سیستم حاکم بر آنها به این نتیجه می رسیم که در حال حاضر بيش از 15 سازمان به صورت پراکنده و منفک از هم و بدون انسجام و هماهنگي در مساجد فعال هستند و به دليل فقدان برنامه هاي راهبردي مشخص و نيز تعدد مراكز تصميم گيري و شيوه هاي اجراييِ ناهماهنگِ غير فراگير و همچنين پراكندگي منابع مالي، امكانات و... موجب پایین آمدن میزان کارآیی و بهره وری اين نهاد شده اند.
عدم نگاه کلان و راهبردی در «مدیریت بر مساجد و مدیریت در مساجد» عاملی در عدم استفاده از ظرفیت های مساجد شده است و به جایگاه مساجد نیز خدشه وارد کرده، نظر شما در این زمینه چیست؟
عدم وجود نگاه کلان و راهبردی در امر مدیریت بر مساجد (مديريت راهبردي مساجد) و مدیریت در مساجد، نه تنها باعث از بین رفتن فرصت‌های موجود و عدم استفاده بهینه از ظرفیت‌های مسجد در ساماندهی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی شده، بلکه باعث وارد آمدن خدشه به جایگاه مساجد و وجهه حاکمیت اسلامی نیز شده است.
در عصری که رقبای مساجد، چه از نظر تعداد و چه از نظر برنامه‌هایشان، بیش از پیش متنوع‌تر و قوی‌تر می‌شوند، تبدیل شدن مساجد به عنوان گسترده ترین شبکه فراگیر اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران به کانون تحولات فکری فرهنگی هر محله، نیازمند تحول در شیوه های مدیریت و سیاستگذاری در سطح کلان در حوزه مساجد جهت بهره برداری بهتر و دقیق تر از این نهاد دینی و نيز برنامه‌ریزی و تلاش گسترده سازمان های مرتبط با مساجد است.
در راستای بهره گیری از کارکردهای مساجد و شناساندن این ظرفیت اخیرا کتابی توسط کارگروه مدیریت کلان دستگاههای فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی تحت عنوان تالیف کتاب«ساماندهي جبهه فرهنگي انقلاب اسلامي؛مسجد» تالیف شده است، این کتاب در زمینه جبران ضعف ها و کاستی های که در زمینه مسجد احساس می کند، چقدر مفید است؟
نظام اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی را جز بر محور مسجد نمی‌توان طراحی و مهندسی کرد، کارگروه مدیریت کلان دستگاههای فرهنگی در انجام مأموریت و وظیفه‌ای که در زمینه ایجاد هماهنگی و انسجام میان دستگاههای فرهنگی و ساماندهی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی بر عهده دارد و با تأکید بر جایگاه محوری مساجد و با بررسی‌های کارشناسی گسترده و با مشارکت کامل دستگاههای فرهنگی و بهره گيري از مطالعات اسنادی، سوابق پژوهش‌هاي میدانی انجام‌شده و مصاحبه با صاحبنظران و مدیران حوزه مسجد،با تبيين جایگاه، نقش و وظایف سازمانهای مرتبط با حوزه مساجد، اقدام به تهیه و تدوین این کتاب کرده است تا به الزاماتی که در این زمینه لازم است، پاسخ دهد.
محورها و فصل هایی این کتاب شامل چه بخش هایی است؟
مسجد،نهاد محوري در ساخت تمدن نوين اسلامي، مسجد در بیانات امام خمینی(ره) و آيت الله خامنه ای، مسجد و نقش و جايگاه آن در جامعه اسلامي،محوريت مسجد در شهرهاي اسلامي،مسجدطراز نظام اسلامی، رابطه حكومت و مسجد در نظام اسلامي، توصيف وضعیت موجود مساجد، تحليل وضعیت موجود مديريت كلان مساجد، مسجد در آينه قانون بخشی از سرفصل های ای کتاب است.
وزارتخانه ها و سازمان هاي مرتبط با حوزه مسجد، اهم قوانين و مقررات حوزه مسجد،تبيين اهميت و جايگاه مسجد در سياست هاي فرهنگي، مدیریت کلان مساجد از نگاه صاحب نظران،اطلس مساجد كشور،کارکردهای مسجد در رشد و تعالي خانواده، نقش راهبردي مسجد در مقابله با جنگ نرم از جمله سر فصل های این کتاب است که سعی شده به دغدغه های مورد نظر از این طریق پاسخ داده شود و مساجد به جایگاه واقعی خود دست یابند.
نظر شما