به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، راه آهن چابهار- زاهدان با هدف ایجاد کریدور ریلی شرق کشور، اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور به شبکه ریلی، کمک به توسعه سواحل مکران، اتصال کشورهای آسیای میانه و افغانستان به آبهای آزاد در دست احداث است که عامل ایجاد توسعه و رشد اقتصادی سیستان و بلوچستان و منطقه است.
طول مسیر اصلی راه آهن چابهار - زاهدان ٦١٠ کیلومتر است که از دروازه شرقی اسکله شهید بهشتی چابهار واقع در دریای عمان آغاز شده و با عبور از شهرهای نیکشهر، ایرانشهر و خاش در نهایت به زاهدان متصل می شود. اجرای این طرح یکی از برنامه های مهم به منظور تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی مورد تاکید رهبر معظم انقلاب است.
بنابراین گزارش، راه آهن چابهار – زاهدان بخشی از پروژه خط آهن چابهار – سرخس از است. این پروژه از 2 قطعه اصلی تشکیل شده است. قطعه اول از چابهار آغاز و تا زاهدان ادامه می‌یابد و قعطه دوم از زاهدان شروع و شهرهای زابل، بیرجند، گناباد و ایستگاه یونسیه در راه‌آهن بافق ـ مشهد را شامل می‌شود. این دو طرح کاملا جدا و مستقل هستند به طوری که قطعه اول سال 89 ردیف بودجه گرفت و قطعه دوم در سال 93 آغاز شد.
از سال 89 قطعه اول به صورت تفاهم‌نامه با قرارگاه خاتم‌الانبیاء آغاز شد اما به مرحله اجرایی نرسید و اوایل سال 93 این پروژه به صورت رسمی کلید خورد. بودجه مورد نیاز قطعه اول این پروژه 4 هزار و 500 میلیارد تومان است که تاکنون 460 میلیارد تومان از این پروژه تخصیص یافته و برآورد بودجه این قطعه حدود هزار میلیارد تومان است. مسیر این پروژه از چابهار تا ایرانشهر 310 کیلومتر و مسیر ایرانشهر تا زاهدان 300 کیلومتر تعیین شده است و هم اکنون پیشرفت زیرسازی مسیر چابهار – ایرانشهر به 65 درصد رسیده است. مسیر زیرسازی ایرانشهر به زاهدان پیشرفت 12 درصدی و زیرسازی کل مسیر 45 درصد پیشرفت داشته است.
بنابر اعلام مدیر راه‌آهن ظرفیت ترانزیت این مسیر با احداث خط آهن به 6 میلیون تن کالا از کشورهای CIF به مقصد آبهای آزاد در جنوب کشور به 6 میلیون تن افزایش می یابد. به ازای هر تن ترانزیت 285 دلار به صورت درآمدزایی مستقیم و غیرمستقیم سرمایه به کشور اضافه می شود.
در همین رابطه «سعید محمدزاده»، مدیر عامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران درباره راه آهن چابهار به ایرنا گفته بود: «تکمیل پروژه راه آهن چابهار - زاهدان در اولویت نخست وزارت راه و شهرسازی قرار دارد و به طور جد در حال پیگیری است. پیشرفت فیزیکی این خط ریلی به طول 700 کیلومتر با خطوط جانبی به طور جدی از سال 92 آغاز شده است.»
محمد زاده اظهار داشت: «رهبر معظم انقلاب به طور ویژه تاکید بر اجرای سریع خط ریلی چابهار - زاهدان دارند و رئیس جمهوری نیز از جهات گوناگون در تلاش است تا این طرح هر چه سریعتر تکمیل شود. علاوه بر اهمیت راه آهن چابهار - زاهدان برای کشورهای همسایه تکمیل این خط ریلی دغدغه تمام مسئولان کشور است. برای تامین منابع این طرح تاکنون در دولت تمام تلاش و جدیت صورت گرفته است.»
وی ادامه داد: «طی سه سال گذشته بیش از هزار میلیارد تومان از سوی دولت به این خط ریلی اعتبار نقدی تزریق و تاکنون هزینه شده است. مجری طرح راه آهن چابهار - زاهدان با تمام توان در حال اجرای این طرح است تا در سریعترین زمان ممکن تکمیل شود اما نمی توان زمان دقیق اتمام آن را مشخص کرد.»
بنابراین گزارش، اواسط سال جاری «علی اکبر قبادی»، معاونت برنامه‌ریزی شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور در نشست خبری با اشاره به اینکه این پروژه خط آهن به عنوان یک پروژه مهم و ملی برای کشور به شمار می‌آید، گفته بود: «هند برای سرمایه‌گذاری و تأمین فاینانس این پروژه بی میل نبود اما همزمان با اعمال تحریم‌ها مشکلات سرمایه‌گذاری در این پروژه ایجاد شد.»
وی افزود: «اولویت اول سرمایه‌گذاری در تمامی پروژه‌ها BOT است اما زمانی که نتوانیم از طریق BOT سرمایه‌گذاری کنیم پیمانکاران مجبور می‌شوند به سمت فاینانس بروند. شرکت های سرمایه‌گذاری در ایران مایل به سرمایه‌گذاری در این شرکت بودند، اما ثبت این قرارداد با این کشورها عملی نشده و اخیرا با چینی‌ها وارد مذاکره در این پروژه شده‌ایم.»
«امیرحسین صادقی» در رابطه با مشارکت چینی ها در این پروژه در حاشیه سومین نمایشگاه بین‌المللی حمل‌ونقل گفته است: «راه‌آهن چابهار ـ زاهدان، قطعه دوم آزادراه تهران ـ شمال و راه‌آهن میانه ـ بستان‌آباد ـ تبریز پروژه‌هایی است که مذاکرات برای سرمایه‌گذاری در آنها آغاز شده است.»
این پیمانکار درباره جزئیات حضور چینی‌ها در راه‌آهن چابهار اظهار کرد: «این پروژه در دو فاز 316 کیلومتری طراحی شده که فاز نخست آن از چابهار تا ایرانشهر از سوی قرارگاه خاتم‌الانبیا پیگیری می‌شود که تاکنون پیشرفت 60 درصدی داشته است. برای فاز دوم مذاکرات مقدماتی برای سرمایه‌گذاری 450 میلیون دلاری شرکت چینی که با پیمانکار ایرانی کار می‌کند، آغاز شده که امیدواریم در آینده‌ای نزدیک به فاز اجرا برسد.»
حالا پس از چینی ها؛ هند علاقمندی خود برای حضور در این پروژه را اعلام کرده است. «عباس خطیبی»، معاون وزیر راه و شهرسازی ایران در این باره گفته است: «تهران با یک شرکت دولتی هندی که در بندر شهید بهشتی چابهار نیز فعال است، برای احداث بخشی از خط آهن چابهار- زاهدان یادداشت تفاهم امضا کرد. ایران یادداشت تفاهمی با شرکت دولتی هندی IRCON دارد که این شرکت با یک شرکت ال پی جی در هند که در توسعه زیرساخت و فعالیت های بندر شهید بهشتی شهر چابهار فعال است، ارتباط دارد.»
این مقام ایرانی به ترند گفته است: «از زمان آغاز پروژه خط آهن چابهار- زاهدان، ایران به علاوه بودجه دولتی، به دنبال جذب سرمایه از منابع مختلف بوده است. پیشرفت این پروژه به داشتن منابع مالی بستگی دارد درغیر این صورت انجام این حجم از کار غیرممکن خواهد بود.»
وی افزود: «ما می دانیم که منابع بودجه ای برای اجرای این طرح کافی نیست و برای دستیابی به منابع بیشتر باید روش های دیگر استفاده شود. از این رو، ما سال گذشته با شرکت دولتی هندی IRCON در موضوع سرمایه گذاری این شرکت در ساخت بخشی از خط آهن چابهار زاهدان، مذاکراتی داشتیم که به امضای یادداشت تفاهمی در اواخر ماه فوریه پارسال منجر شد.
وی افزود: «مدت این یادداشت تفاهم منقضی شد، اما ما در پایان ماه آگوست این قرارداد را تمدید کردیم. تمام خط آهن چابهار زاهدان با 1.5 میلیارد دلار ساخته می شود. بودجه تکمیل این خط آهن هنوز نهایی نشده است. مبلغ پیشنهادی ما حدود 36 میلیون دلار است. در کنار این موضوع، ما از منابع دیگر استفاده کردیم و تنها به بودجه عمومی تکیه نکردیم.»/
نظر شما