یلدا؛ بلندترین شب سال یا گران‌ترین!

خبرگزاری شبستان _ سمیرا نیستانی؛ صدای گام هایش به گوش می رسد، آرام و آهسته با گیسوانی سیاه در آخرین شب پاییزی، نوید طلوع آفتاب زمستانی را می دهد. آری «یلدا» بار دیگر از ورای زمان می آید تا در جشنی که به مناسبت طی شدن بلندترین شب سال در کنار عزیزان خود به پا می کنیم؛ آرامش، محبت، مهربانی، صله رحم و هرآنچه از ارزش ها و خوبی های انسانی است را با هم تمرین کنیم.

دورهمی های خانوادگی، مهمانی رفتن و مهمانی دادن، صله رحم، تفال به دیوان حافظ، قصه گویی و بیان خاطره، همه و همه مشق باهم خوش بودن و در کنار هم لذت بردن از دقایقی است که در این شب حتی برای یک دقیقه بیشتر، غنیمت بوده و رسم محبت و معرفت و مهمان نوزی را عمق می بخشد.

اما همه این رسم و رسوم ها، زمانی پسندیده و قابل قبول است که دستمایه ای برای چشم و هم چشمی و به رخ کشیدن سلیقه و فخر فروشی نباشد آن هم در زمانی که جمع کثیری از جامعه، توان خرید حتی بخش کوچکی از انواع میوه ها، آجیل ها و شیرینی های رنگ و وارنگ را ندارند.

فاطمه، مادر یک خانواده پنج نفری است که به گفته خود، پس از فوت همسر به تنهایی بار زندگی را به دوش می کشد و می گوید: از یک ماه قبل در تهیه لوازم و خوراکی های شب یلدا هستم اما متاسفانه قیمت ها آنقدر سرسام آور است که بعید می دانم بیشتر از یک کیلو میوه و نهایت صدگرم آجیل بتوانم خرید کنم.

وی، افزایش قیمت ها و کاهش توان خرید مردم از یک سو و تجملات و چشم و هم چشمی ها از سوی دیگر را از جمله عواملی دانست که شب یلدا را نه شبی برای با هم بودن و لذت بردن از یک دقیقه بیشتر دورهمی، بلکه فرصتی برای خودنمایی و بعضا فخر فروشی دانست که بعضا در صفحات مجازی و به رخ کشیدن سفره های رنگین به وفور دیده می شود و باعث کم رنگ شدن سنت های قدیمی و ظهور و بروز تشریفات بیهوده شده است.

محمد، یکی دیگر از شهروندان بجنوردی است که با کیسه های میوه در دست، برای خرید آجیل به آجیل فروشی میدان اصلی شهر مراجعه کرده و با تأمل 10 دقیقه ای و رصد قیمت ها، می گوید: من یک کارگر ساده هستم و دستمزد دو روز من فقط به خرید مقداری پرتقال، هندوانه، سیب، کدو حلوایی، یک عدد مرغ و یک کیلو برنج رسیده و با 20 هزار تومان باقی مانده، بعید می دانم بتوانم آجیل خریداری کنم.

وی که حدود 50 ساله به نظر می رسد، به شدت از گرانی بازار و پایین آمدن قدرت خرید مردم، ناراحت است و بیان می کند، در گذشته ما برای رسیدن شب یلدا، لحظه شماری می کردیم و از اینکه یک شب طولانی و بلند را می توانستیم در کنار همه فامیل و بچه های هم سن و سال، خوش و خندان باشیم، به اندازه یک عمر لذت می بردیم اما اکنون با این همه گرانی و دغدغه خانواده ها برای یک دورهمی ساده، نه خودمان لذت می بریم و نه بچه هایمان شاد هستند.

یکی از مغازه داران آجیل فروشی شهر بجنورد هم با بیان اینکه قیمت ها نسبت به سال گذشته رشد 100 درصدی داشته و امسال به نسبت سال های قبل، بازار خرید و فروش در روزهای منتهی به یلدا، رونق چندانی ندارد، می گوید: گرانی بازار نه تنها برای خریداران بلکه برای ما فروشندگان هم سود ندارد، چراکه اگر قیمت ها مطلوب باشد، مشتری هم زیاد است ولی با این اوصاف، هم تعداد خریداران اندک و هم کالایی که خریداری می کنند بسیار محدود است.

الیاس هم، جوان تازه دامادی است که به رسم کهن، برای عروس خود چله بُران دارد و در تهیه لباس، طلا، میوه و سایر مخلفات مرسوم شب یلداست و در عین اینکه از تهیه تحفه و خلعتی برای نامزد خود بسیار خوشحال است، بیان می کند: چه خوب بود اگر این آیین، به سادگی برگزار می شد چراکه شاید همه تازه دامادها نتوانند از پس این همه تجملات و تشریفات چله بُران برآیند.

وی که مبلغ زیادی بابت تزئین کیف و کفش و لباس، میوه آرایی و گل آرایی هزینه کرده است، اظهار می کند: به نظر من بیشتر این هزینه ها اضافه است ولی متاسفانه از آنجایی که این شیوه تجمل گرایی روز به روز بیشتر و به یک فرهنگ تبدیل شده و عدم اجرای آن به کم لطفی، بی معرفتی و حتی اهمیت ندادن به عروس تعبیر می شود؛ به ناچار باید به آن تن داد در صورتی که می شود بسیار ساده و بی آلایش با هدایایی مختصر و کاربردی، آیین چله بُران را اجرا کرد و از آن لذت برد.

کلام آخر...

این مطالب ما را بر آن می دارد که همه باید در آنچه به عنوان فرهنگ، سنت و آداب و رسوم در جامعه رواج یافته، بیش از پیش تامل کنیم، چراکه بعضا برخی آداب و رسوم و آیین های کهن از جمله شب یلدا که بسیار پرمحتوا و زمانی برای باهم بودن های خانوادگی، دورهمی های ساده، لذت بردن از کنار هم بودن، تمرین معرفت و صمیمیت، ابراز عشق و علاقه و محبت است، به موقعیتی برای چشم و هم چشمی، تجمل گرایی و فخر فروشی تبدیل شده و مردم به جای آنکه به فکر چگونه لذت بردن از باهم بودن باشند؛ به این فکر می کنند که چگونه بلندترین شب سال را شیک تر و باکلاس تر از بقیه برگزار کنند.

از طرف دیگر حضور در بازار و رصد قیمت ها، نشان می دهد قدرت خرید مردم روز به روز کمتر شده لذا مسئولان امر باید بیش از پیش به فکر معیشت مردم به ویژه اقشار آسیب پذیر باشند و ضمن نظارت بر بازار و کنترل قیمت ها، برنامه نظارتی ویژه ای در مناسبت های ملی داشته باشند. امید که خاطره بلندترین شب سال به گران ترین شب سال تبدیل نشود!