به گزارش خبرگزاری شبستان- سمنان،چله اول که اولین روز زمستان و یا نخستین شب آن است تولد مهر و خورشید شکست ناپذیر است، زیرا مردم دوره های گذشته که پایه زندگی شان برکشاورزی و چوپانی قرار داشت و در طول سال با سپری شدن فصل ها و تضادهای طبیعت خو داشتند و براثر تجربه و گذشت زمان با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت حرکت و قرار ستارگان آشنایی یافته و کارها و فعالیتشان را براساس آن تنظیم می کردند و به تدریج دریافتند که کوتاهترین روزها آخرین روز پاییز یعنی سی ام آذر و بلندترین شب ها شب اول زمستان است اما بلافاصله بعد از این با آغاز دی روزها بلندتر و شب ها کوتاه تر می شود.
وقتی صدای پای یلدا آرام آرام از پس آخرین روزهای پائیزی به گوش می‌رسد و صفحه آخرین دقایق فصل خزان ورق می‌خورد، در دل همه به نوعی شور و حال خاصی برپا می‌شود.
مادر بزرگ و پدر بزرگ و بزرگترهای فامیل خانه را برای استقبال از فرزندان و نوه‌ها آماده می‌کنند و فرزندان از یکی دو روز قبل، برنامه رفتن به خانه بزرگترها را می‌چینند، اما در این میان، این بچه‌ها هستند که از همه بی قرارترند.
مراسم شب نشینی شب یلدا یا شب چله از آن دست رسومی است که حتی بعد از گذشت چند صد سال و در میان حرکت شتابان به سمت تجدد و دور شدن از سنت ها، با کمی تغییر جزئی هنوز به قوت خود باقی است.
بازگویی خاطرات و قصه گویی پدربزرگ ها و مادربزرگ ها نیز یکی از مواردی است که یلدا را برای خانواده ایرانی دلپذیرتر می کند. اما همه اینها ترفندهایی است تا خانواده ها گرد یکدیگر آیند و بلندترین شب سال را با شادی و خرسندی به سپیده برسانند. در سراسر ایران زمین، جایی را نمی یابید که خوردن هندوانه در شب یلدا جزء آداب و شیوه آن نباشد.
خواندن شاهنامه و تفأل به حافظ در شب یلدا
شووی چله (شب چله یا شب یلدا ) به زبان سمنانی ها در سبک زندگی کهن مردم این استان ، همچون همه اقوام ایرانی پاسداری از نور و سرور و زندگی است، شبی که گرد سالمندترین عضو خانواده حلقه می زدند تا پیروزی نور بر ظلمت، شادی بر اندوه و زندگی بر مرگ را به تماشا بنشینند.
شبی که نهال امید در دل ها می کارند تا به سلامت از زمستان سخت گذر کنند.
در نقاط مختلف استان سمنان آداب خاصی را در ارتباط با شب چله برپا می‌کنند، یکی از آداب شب چله، خواندن شاهنامه و تفأل به حافظ در جمع خانواده است ، این کار توسط افراد با سواد و خوش صدا و عمدتا پدربزرگ‌ها صورت می‌گیرد، روستای افتر در حومه سمنان از جمله نقاطی است که شاهنامه خوانی در بین اهالی آن از دیرباز تاکنون متداول است.
نواختن نی همراه با زمزمه ترانه‌ها و ادبیات محلی و نیز انجام بازی‌های محلی در بسیاری نقاط از جمله سرگرمی‌های مردم در بلندترین شب سال بشمار می‌رود.
چله نشینی
چله‌نشینی یا جمع شدن اعضای خانواده به دور هم در شب یلدا و خوردن آجیل مخصوص، برگه زرد‌آلو، انجیر خشک و انگور ، مویز، توت خشک، نقل، سنجد، کشمش، بادام، هسته زرد‌آلو، تخم کدو، تخم هندوانه، کِنو کُنجی(شاهدانه)حلوای سیاه، شیره انگور، شیره توت، لبو پخته، مغز گردو، حلوا کنجد، حلوای آریشه، حلوای سیاه، هندوانه، خربزه، شلقم، انار، به، سیب و شیرینی که هر یک نمادی به نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی بشمار می‌روند، از آیین‌های مردم استان در شب چله است و از جمله غذاهای این شب نیز ته چین اسفناج و خورش فسنجان است، همچنین بیدار ماندن تا پاسی از شب از جمله آداب و رسوم شب یلدا در این منطقه است.
در بسیاری از روستاهای استان سمنان مرسوم است که دامداران در شب چله گوسفند پرواری را تحت عنوان چله کُشی قربانی کرده و گوشت آن را قرمه می‌کنند ، از این گوشت که در شکمبه حیوان ذخیره می‌شود، برای تهیه غذا در فصل سرد سال بهره می‌برند.
برخی بنا بر باوری کهن خوردن چهل نوع میوه را در این شب توصیه کرده و به منظور رفع گرمی در فصل تابستان خوردن هندوانه را لازم می‌شمارند ، اهالی روستای «بادله کوه» از توابع دامغان نیز به این شب ، شب الله می‌گویند.
سمنانی‌ها نیز هندوانه را در این شب به نیت خنکی و رفع تشنگی در فصل تابستان خورده و زنان برای شام سبزی پلو می‌پزند ، شیرینی‌هایی که برای این شب تهیه می‌شود، پشت و پشمک نام دارد.
کویر‌نشینان استان سمنان نیز شب چله را یلدان یلدان می‌گویندو همچنین شعری بدین مضمون می‌خوانند:
شب یلدا درازه وای بر من/ پری در خواب نازه وای برمن
تو بیدارش نکن مرغ سحر خیز/ عزیزم جان گذاره وای بر من
در بسیاری از نقاط کویر، اهالی در این شب پس از خوردن میوه و تنقلات گل یا پوچ یا نخود بازی می‌کنند، مرسوم است که بزرگان خانواده یا فامیل در این شب حکایات شیرین از سر گذشت ایل، طایفه یا روستا را برای حاضرین تعریف کرده و نکته‌های پندآموز در این شرح به نسل جوان انتقال می‌یابد.
بارش برف، زیبایی و دلچسبی شب یلدا را برای اهالی نقاط مختلف استان سمنان دوچندان می‌کند، زیرا که در صورت بارش برف، خوردن مخلوط برف و شیره(شیره انگور) نیز به بلندی شب یلدا حلاوتی دوچندان می‌بخشد، طلب برآورده شدن حاجات در کنار دعا برای عاقبت به خیری فرزندان از جمله زیباترین آداب شب یلدا در کنار صله رحم و دیدار اعضاء خانواده و فامیل است، همچنین ریش سفیدان قوم و طایفه از چنین مناسبتی برای رفع کدورت و سرآغاز پیوند و وصلتی نیکو به درستی بهره می‌برند و در مقابل کودکان و جوانان نیز طول عمر و سلامتی آنان را از درگاه ایزد متعال مسئلت می‌دارند.
در برخی از شهرستان ها رسم بر این است که خانواده داماد برای خانواده عروس در سال اول آشنایی لباسهای گرم زمستانی برای عروس و پارچه هایی برای تمامی اعضای خانواده عروس تهیه کرده و به همراه انواع میوه های فصل و میوه های صندوقی و انواع خشکبار وتنقلات و ظروف چینی، مسی وکریستال را می آورند.
عروس به همراه مادرش نیز هفت نوع غذا را تهیه کرده و دو خانواده با هم میل می کنند.
نظر شما