خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: اسلام با تاکید بر تضمین روزی بندگان از سوی خدای متعالی، سعی و تلاش را توصیه کرده و خدای متعال در قرآن می فرماید: «وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى»(انسان جز محصول کوشش خویش مالک چیزی نیست).(۱)
در بسیاری از روایات از کار و تلاش برای روزی حلال به عبادت برتر تعبیر شده است.(۲)، امیرمومنان(ع) آن را از سحرخیزی در راه خدا کمتر نداسته(۳) و امام رضا(ع) نیز اجرش را بیش از جهاد در راه خدا دانسته(۴) و در حدیثی قدسی نُه دهم عبارت معرفی شده است.(۵)
خداوند در قرآن فرموده است و ائمه اطهار(ع) نیز در احادیث و روایات در قالب های مختلف بر این امر صحه گذاشته اند که تلاش برای کسب روزی و تامین نیازها یکی از مهمترین آموزه های دین است؛ اما آنچه که این روزها تبدیل به یک معضل شده تلاش برای کسب روزی به هر قیمت و در عین حال خرج آن برای تجملات در میان برخی اقشار جامعه است. اینگونه دل مشغولی های دنیوی افراد افزایش یافته و نَه تنها پایانی ندارد بلکه تبدیل به حرص و آزی شده که بنیان بسیاری از خانواده ها و روابط جامعه را از هم پاشیده است.
با توجه به اهمیت موضوع بخش هایی از سخنرانی حجت الاسلام «مسعود عالی»، استاد اخلاق با محور «دل مشغولی های دنیوی» تقدیم حضورتان می شود:
حجت الاسلام عالی در ابتدای مباحث خود با بیان اینکه آدمی باید بداند که چه چیزی پیش روی خود دارد، اظهار کرد: شاگردان مرحوم علامه طباطبایی(ره) نقل می کنند که آن بزرگوار گاهی اوقات ناگهان می ایستاد و می گفت: آقایان! ما ابد را در پیش داریم.
این استاد اخلاق تصریح کرد: اگر انسان فکر کند که ابد یعنی چه؟، زندگی متفاوتی را برای خود رقم می زند، ابد به معنای یک هزار سال و یک میلیون سال و یک میلیارد سال نیست. ابد انتهایی ندارد و ما چنین چیزی را در پیش داریم و تمام آن توشه ای که برای ابدیت مان لازم است در همین شصت هفتاد سال کوتاه زندگی به دست می آید.
عالی افزود: در نتیجه انسان باید حواسش را جمع کند، به اصل بپردازد و خود را درگیر دل مشغولی های دنیا و چیزهای سطحی و پیش پا افتاده نکند. یکی از چیزهای که در دوران ما رایج شده گسترش فرهنگ مادی است که انسان ها را به خود مشغول ساخته و انسان های مصرفی را باور آورده که حریص به دنیا هستند.
وی تصریح کرد: دل مشغولی های افراد به دنیاست و گاهی سه شیفت کارهای دنیایی انجام می دهند، برخی افراد تا مدل اتومبیل و تلفن همراه جدید می آید، حریص می شوند، نتیجه این فرایند انسان های مصرفی است. محصولات تبلیغی و مصرفی، انسان های مصرفی را به وجود می آورد. انسان های مصرفی به چیزی که دارند قانع نبوده و دائما چشم شان به دنبال چیزی است که ندارند.
این استاد اخلاق در ادامه گفت: خدا نکند حالت حرص در یک فرد ایجاد شود، گاهی این حالت به گونه ای است که شخص در یک مجلس با یک لباس حضور یافته اما دفعه بعد که می خواهد برود می گوید باید لباس جدید تهیه کنیم چون لباس من را دیده اند.
عالی ادامه داد: نقل است که یک بار حضرت امیر(ع) به منبر مسجد کوفه رفت و مشغول سخنرانی بود. حضرت(ع) گاهی آستین عبای خود را تکان می داد، پس از اتمام سخنرانی فردی علت این مساله را سوال کرد، امیرالمومنین امام علی(ع) فرمود: این لباس بیرون من است، آن را شسته بودم و هنوز خشک نشده بود، تکان می دادم که خشک شود.
وی با بیان اینکه الگوی مصرف و آن مدلی که اسلام ارایه می دهد حداقل زندگی نیست، افزود: مقصود آن است که مثلا فرد روی خاک بنشیند. وقتی از حضرت امیر(ع) چیزی نقل می شود مربوط به زمان حکومت داری ایشان بود که خود را با ضعیف ترین اقشار جامعه وفق می دادند، اما الگوی مصرفی و مدلی که اسلام ارایه می دهد حد کفاف زندگی است نه حداقل ضروریات زندگی.
این استاد اخلاق اظهار کرد: اینگونه نیست که اگر می توانم روی فرش یا مبل بنشینم بروم روی گلیم بنشینم، چنین نیست، نیازی نیست که روی کمترین حد بنیشینی، نه از آن طرف بیفت و نه از این طرف که دچار تجملات شوی. آنچه که در روایات و دعاهای ما آمده است این است که خداوند کفاف را رزق ما کند، یعنی به اندازه نیاز، مدل اسلام یک رفاه نسبی است.
وی تاکید کرد: خدا نکند که انسان حریص شود، آن وقت ذهن و فکرش دنبال دنیاست. این بد دردی است چراکه سبب ورود نیازهای کاذب به زندگی می شود به گونه ای که اصل فراموش شود، برای مثال آدم های معتاد یک نیاز کاذب وارد زندگی خود کرده اند، افرادی که اعتیاد نداشته و از بدن سالمی برخوردارند نیاز به غذا و خواب دارند اما شخص معتاد حاضر است از غذای خود بگذرد اما مواد مخدر استعمال کند چون در بدنش انحرافی ایجاد شده و دچار نیاز کاذب شده است. آدمی که معتاد به دنیا می شود چنان این نیاز کاذب در زندگی اش جای باز می کند که جایگزین نیازهای اصلی او می شود.
عالی اضافه کرد: افرادی که دل مشغولی دنیوی دارند نیم ساعت حاضر نیستند که با خداوند راز و نیاز کنند، اگر بگوییم تو شیعه و دوستدار امام زمان(عج) هستی و یک ربع در طول روز وقت بگذار و با حضرت(عج) درد دل کن، می گویند وقت نداریم! مرحوم آیت الله میلانی می گفت: شیعه ای که یک ربع در روز با امام زمان(عج) خلوت نکند کم معرفتی کرده است.
وی با بیان اینکه شیعه باید خودش را وقف امام زمان(عج) کند، خاطرنشان کرد: در برابر این سخن که با امام زمان(عج) درد دل کنید، برخی پاسخ می دهند دیگر چه کسی وقت این چیزها را دارد؟ واقعیت آن است که ما برای همه چیز وقت داریم جز این مسایل حتی در حد یک ربع و دلیل آن است که نیازهای کاذب جای نیازهای اصلی ما را گرفته است.
پی نوشت ها:
۱.سوره نجم، آیه 39
۲.الکافی، ج5، ص78
۳.دعائم الاسلام، ج2، ص15
۴.الکافی، ج5، ص88
۵.ارشاد القلوب، ص206
نظر شما