رشد رتبه ایران در گسترش دولت الکترونیک/پله ۱۳۰ در جهان

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، یکی از مهم‌ترین مقولات در جامعه اطلاعاتی؛ دولت الکترونیک است که آن را «استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای پشتیبانی از عملکرد حاکمیت و فراهم ساختن زیرساختهای مورد نیاز ارایه انواع خدمات الکترونیکی، افزایش مشارکت شهروندان و فراهم کردن اطلاعات و خدمات دولتی متناسب با نیاز شهروندان، کسب وکارها، کارمندان و دیگر بخشهای دولتی» تعریف می کنند.

نتیجه اجرای دولت الکترونیکی را می‌توان در افزایش چابکی، کارآیی و اثربخشی دولت و تسهیل دسترسی به خدمات و اطلاعات با کیفیت و همچنین افزایش شفافیت و پاسخگویی دولت دانست. انتظارات افراد در ارتباط با نحوه و کیفیت ارائه خدمات به‌طور روزافزون درحال تغییر است و دولت نیز باید پاسخ‌گوی این نیازها و انتظارات باشد به همین دلیل ایجاد دولت الکترونیک نه تنها یک الزام برای جوامع کنونی است بلکه ابزاری برای توسعه کشورها است.

شاخص‌های دقیق، مهم‌ترین ابزار برای شناخت صحیح از وضعیت موجود و ترسیم برنامه برای بهبود وضعیت آینده است. از همین رو دپارتمان اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد هر 2 سال یک بار گزارشی را درباره دولت الکترونیکی منتشر می‌کند که وضعیت توسعه ۱۹۳ کشور عضو این سازمان را مورد تحلیل قرار می‌دهد.

در گزارش منتشر شده توسط سازمان ملل در سال 2014 تحت عنوان «توسعه دولت الکترونیک» وضعیت توسعه دولت الکترونیکی و بسیاری از شاخص‌های توسعه‌ای در عرصه فناوری اطلاعات در جهان مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۴ همه کشورهای عضو این سازمان دارای وب‌سایت هستند، هرچند هنوز اکثریت آنها بر اساس استانداردهای تعیین شده سازمان ملل در سطوح پایین یا میانی توسعه دولت الکترونیکی هستند.

این گزارش نشان می‌دهد هنوز در بسیاری از کشورها وب‌سایت‌های دولتی از ویژگی‌های اتصال امن برخوردارنیستند. همچنین به‌رغم رشد ضریب نفوذ موبایل استفاده چندانی از پتانسیل‌های پیامک در کاربردهای دولت الکترونیک نمی‌شد. براساس این گزارش اکثر کشورها در یک‌سوم انتهایی شاخص خدمات آنلاین قرار گرفته‌اند. نکته دیگر در این گزارش نشان‌دهنده پیشرفت سریع کشورها در استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای ارائه خدمات الکترونیکی دولتی بوده است. این گزارش همچنین نشان می‌دهد حدود ۵۰ کشور به ارائه برنامه‌های موبایل و پرتال‌های موبایل به منظور پشتیبانی از برنامه‌های ریشه‌کنی فقر، عدالت جنسیتی، مشارکت اجتماعی، مدیریت بحران و حفاظت از محیط زیست پرداخته‌اند.

ایران در مجموع کشورها در کنار بخش عمده کشورهای جهان در رده‌بندی متوسط (بین ۲۵ تا ۵۰ درصد) قرار گرفته و رتبه کشورمان از بین ۱۹۳ کشور ۱۰۵ است. کشور ما همچنین به لحاظ شاخص توسعه الکترونیک در بین ۴۷ کشور آسیایی رتبه ۳۰ را دارد که در این میان شاخص سرمایه انسانی ایران بالاتر از شاخص‌های ارائه خدمات آنلاین و زیرساخت‌های مخابراتی است. دراین گزارش همچنین ایران و هند دو کشور اولی هستند که در بین کشورهای جنوب آسیا به ارائه خدمات آنلاین برای افراد محروم و آسیب‌پذیر می‌پردازند.

مقایسه آمارهای مربوط به وضعیت دولت الکترونیک ایران در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ نشان می دهد که رتبه ایران از ۱۰۲ در سال ۲۰۱۰ به رتبه ۱۰۰ در سال ۲۰۱۲ و سپس ۱۰۵ در سال ۲۰۱۴ رسیده است. با توجه به اهمیت توجه به ایجاد دولت الکترونیک در دنیای امروز برنامه ریزی های منسجم تری برای تحقق این مهم در کشور در دستور کار قرار گرفت حالا در آخرین خبرها در این زمینه رییس دانشکده مدیریت دانشگاه تهران از رشد 20 رتبه ای ایران در گسترش دولت الکترونیک خبر داده است.

«احمد صحرایی» خبر داده که «در سال های اخیر برای گسترش دولت الکترونیک اقدامات خوبی آغاز شده به نحوی که ایران هم اکنون 20 رتبه رشد کرده است اما کشور در جایگاه 130 دنیا قرار دارد.»

وی گفت: «یکی از راهکارهای اصلی مبارزه با فساد گسترش دولت الکترونیک است که مسئولیت آن بر عهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است، این امر باید تقویت شود چرا که هر مسیری برای مبارزه با فساد از مسیر دولت الکترونیک می گذرد به عنوان مثال یکی از راهکارهای اصلی مبارزه با فساد داده های باز یا همان (open data) است که بدون گسترش دولت الکترونیک امکان اجرای ان وجود ندارد.»

این استاد مدیریت خاطر نشان کرد: «دولت ایران در سال های گذشته به سمت داده های باز حرکت کرده و رشد خوبی در این زمینه داشتیم اما همچنان در رتبه 67 قرارداریم.»

یادآور می شود: براساس آخرین گزارش ارزیابی توسعه دولت الکترونیکی در جهان (UN E-Government Survey 2016)، کشور انگلستان با اندازه شاخص ۰.۹۱۹۳ در رتبه اول جهان قراردارد. در سال ۲۰۱۴، کشور کره جنوبی با شاخص ۰.۹۵ در جایگاه اول جهانی قرارداشت که در سال ۲۰۱۶ به رتبه سوم تنزل یافته است.

براساس این گزارش، کشورهای جهان با توجه به اندازه شاخص EGDI به دسته های بسیار توسعه یافته، توسعه یافته، متوسط و پایین تقسیم بندی شده اند. که مطابق آن ایران با اندازه شاخص ۰.۴۶، در سطح متوسط توسعه یافتگی دولت الکترونیکی قرار می گیرد.

کشورهای بحرین و امارات (از مجموعه کشورهای هدف در سند چشم انداز ۱۴۱۴) با شاخص های ۰.۷۷ و ۰.۷۵ جزو کشورهای بسیار توسعه یافته دولت الکترونیکی در جهان قراردارند./