به گزارش خبرنگار شبستان، همایش «هم زمان و در زمان با حافظ» عصر روز دوشنبه، 18 مهرماه، در تالار اجتماعات شهر کتاب برگزار شد.
در این همایش سعید حمیدیان، پژوهشگر و استاد ادبیات درباره سمبلیسم یا نمادگرایی در شعر حافظ سخن گفت. او با اشاره به اینکه "سمبولیسم در حدود سده پنجم با سنایی که او را قوام آورنده شعر پارسی خطاب می کنند آغاز می شود و تا مولانا و حافظ ادامه می یابد"، مورد اختلاف است، اظهار کرد: برخی نمادگرایی در شعر عطار، مولانا و حافظ را با نمادگرایی در مکتب شاعران فرانسوی چون بودلر مقایسه می‌کنند.
نگارنده کتاب «شرح شوق» که شرح و تفسیر غزل‌های حافظ است با بیان اینکه تصریح مخالف نمادگرایی است، صراحت در اشعار ایرانی را حاصل تقیدهای اجتماعی دانست و ادامه داد: هرچند حافظ در برخی موارد اصول و موازین سمبلیسم را رعایت نمی کند، اما در مقایسه با دیگر شعرا، بالغ ترین بیان نمادگرایانه را در میان غزل سرایان دارد.
این استاد ادبیات در بیان کارکرد شعر سمبلیک اظهار داشت: شعر سمبلیسم برای این ایجاد شده که ذهن مخاطب را با وسعت عظیمی از نماد روبه‌رو کند و در این‌جا خواننده شعر، خود، شاعر است؛ چون خود خواننده آن نماد را بر حسب فکر، سلیقه و سابقه ذهنی معنی می‌کند.
حمیدیان در این خصوص مثال زد: در مصرع «چو آفتاب می از شرق پیاله برآید»، منظور شاعر از می مشخص نیست و اگر او می‌خواست، می‌توانست منظورش را معین کند. تعداد ابیاتی که حافظ نماد را در آنها شرح داده است، از شاعران دیگر حتی سعدی کم‌تر است و علت اختلاف‌ها و دعواها بر سر حافظ همین مسأله است.
به گفته حمیدیان قرن های پنج، شش، هفت و هشت دوره شکوه و اعتلای شعر سمبلیک است و پس از آن مفاهیم تکرار می شود تا جایی که در قرن نهم حتی دزدی ادبی هم دیده می شود.
او ادامه داد: سمبولیسم آمده که در نهایت وسعتش سخن بگوید و این ما هستیم که بر اساس اطلاعات بیرونی، نه آن‌چه از شعر می‌دانیم، به پیش‌داوری می‌پردازیم.
این پژوهشگر تاکید کرد: معنی کردن شیوه نامرضیه ای است که نتایج نامیمونی دارد، آن هم در حالی که شاعر خود قصد تفسیر نکرده.
حمیدیان در ادامه با بیان اینکه سمبلیسم در شعر حافظ اوج و حضیض دارد، اشعار سمبلیک او را با شعرهای مولانا، امیرخسرو دهلوی، و عماد فقیه، شاعر هم عصر حافظ، مقایسه کرد.
پایان پیام/
نظر شما