مسجد، بومی‌ترین مرکز فرهنگی دنیا و منشأ بیداری اسلامی در جهان

خبرگزاری شبستان: مسجد که نخستین نهاد عینى تمدن اسلامى محسوب مى شود از همان بدو تاسیس علاوه بر این که پایگاه دینى و معبد مسلمین به شمار مى رفت، نخستین کانون فعالیت هاى سیاسى، اجتماعى، علمى و فرهنگى مسلمین نیز بود و پایه هاى اساسى حکومت اسلامى در زمان پیامبر اکرم(ص) در این مکان استوار شد چرا که مقر حاکمیت پیامبر در آن قرار داشت و بعدها نیز اصول و مبانى دین اسلام از همین نهاد مقدس به مردم عرضه مى شد.

بدین ترتیب مسجد که خود یک نهاد تمدن اسلامى بود به زودى به عنصر مادى و عینى در کنار عنصر فرهنگى اسلام تبدیل و در تمدن سازى دخیل شد و به تدریج با توسعه گسترده تمدن اسلامى جاى خود را به عنوان نماد اسلام در سراسر بلاد اسلامى باز کرد به طورى که هر کجا و در هر شهر و قریه اى که مسجدى وجود داشت، آن منطقه جزء قلمرو فکرى و فرهنگى و البته گاه سیاسى اسلام شمرده مى شد.
 

با توجه به اینکه در آستانه آغاز به کار بیستمین اجلاس سراسری نماز با عنوان نماز و مسجد طراز اسلامی در استان بوشهر هستیم از اینرو در گفتگو با کارشناسان این حوزه به تشریح ویژگی های مسجد طراز اسلامی و بررسی جایگاه این مسجد پرداختیم.

حجت‌الاسلام تقی قرائتی، مدیر موسسه مسجد حفظ استقلال و عدم  وابستگی به دولت را از شاخصه های مسجد طراز اسلامی دانست و گفت: مسجد بومی‌ترین مرکزفرهنگی دنیا است و هر کشوری بافرهنگ و اقلیم خود با محوریت آن می تواند به اهداف انقلابیش برسد.

وی با بیان اینکه مسجد طراز اسلامی باید تأمین‌کننده تمام نیازهای اجتماعی و سیاسی جامعه باشد، به کارکردها و شاخصه‌های چنین مسجدی اشاره کرد و افزود: برنامه های مسجد طراز اسلامی باید به گونه ای باشد که علاوه بر اینکه مکانی برای عبادت به شمار می رود، مرکزی برای خدمات فرهنگی و اجتماعی باشد.

وی با استناد به کلام گهربار امام خمینی(ره) در مورد مسجد گفت: امام خمینی (ره) همواره بر این نکته تأکید داشتند که مسجد مرکز حکومت اسلامی است و تمام کارها و فعالیت های جامعه باید با مسجد رفع شود. این رهنمود امام(ره) نشان می‌دهد که پس از 30 سال تاکنون هیچ نهادی نتوانسته است جای مسجد را به عنوان یک نهاد مهم اجتماعی پر کند، بنابراین یک مسجد نمونه اسلامی باید چنین ویژگی داشته باشد.

مسجد طراز اسلامی، منشأ بیداری اسلامی در جهان
رییس مؤسسه مسجد با تأکید بر اینکه به طور قطع مسجد طراز اسلامی می تواند منشأ بیداری اسلامی در جهان شود، تصریح کرد: همان گونه که انقلاب اسلامی ایران از مسجد شکل گرفت و به پیروزی رسید دیگر کشورها نیز با تاسی از انقلاب ایران می توانند انقلاب های خود را از مسجد سامان دهند. در صورتی که در انقلاب های کشورها مسجد محور قرار نگیرد، حزب و اشخاص و گروه‌ها و کشورهای استکبار این انقلاب را مصادره و بیداری اسلامی از دست می‌رود.

وی با یاد آوری انقلاب در کشور الجزایر اذعان کرد: کشور الجزایر در دست‌یابی به استقلال و پیروزی هیچ مرکز و تسلیحات جنگی نداشت ولی با بهره‌گیری از مسجد (جنگ نرم) توانست در مقابل دشمنان ایستادگی کنند چرا که مسجد بومی‌ترین مرکز فرهنگی در تمام دنیا است و هر کشوری با فرهنگ و اقلیم خود با محور قرار دادن این پایگاه دینی می‌تواند به اهداف خود دست یابد.
 

مدیریت دولتی مسجد زمینه ساز دست یابی به مسجد طراز اسلامی نیست
حجت‌الاسلام شرف‌خانی، معاون فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه کشور نقش مسئولان در رسیدن مساجد به شاخصه های مسجد طراز اسلامی را مدیریت جامع مساجد دانست و تصریح کرد: مدیریت مساجد نه به صورت دولتی، بلکه باید با هم‌گرایی و تلاش در مسیر تسهیل مدیریت مردمی مسجد صورت گیرد. باید با طراحی چشم‌انداز و استراتژی واحد برای مساجد و مجموعه‌هایی مختلفی که در مساجد مسئولیت دارند در این راستا تلاش شود.
 

 وی با اشاره به اینکه در حال حاضر 17 سازمان و نهاد متولی و مسئول مساجد هستند، خاطرنشان کرد: با استراتژی و چشم‌انداز جامع باید هم‌گرایی و همکاری در مسجد ایجاد کرد، ولی مدیریت مسجد باید مدیریت واحدی باشد در صورتی که مدیریت مسجد به روز و با کارکردهای جدید با بهره‌وری بالا صورت گیرد، می توان به چشم انداز مورد نظر دست یافت.

وی افزود: در صورتی که هر نهاد و سازمانی چشم‌انداز جدیدی برای خود طراحی کند و با سایر سازمان های متولی امور مساجد هماهنگ نباشد، مساجد از شاخصه‌های مورد تاکید اسلام دور می شوند.

بازخوانی و توجه به جایگاه مساجد در صدر اسلام

حجت الاسلام حمیدرضا سلیمانی، دبیرستاد عالی کانون های مساجد کشور نیز پیرامون شاخصه های مسجد مطلوب گفت: در بررسی شاخصه های مسجد طراز اسلامی در ابتدا باید با نگاه به تاریخ صدر اسلام زمینه شناخت شاخصه های مساجد آن دوران را فراهم کرد.

وی افزود: در زمان پیامبر گرامی اسلام مسجدی که حضرت در مدینه بنیان نهادند، مسجدی بود که رسالت آن تنها جنبه عبادی نداشت، بلکه کارکردهای دیگری نیز در کنار نماز و نیایش در آن مطرح بود، به عنوان مثال مسجد پیامبر (ص) پایگاه قضاوت، محل بسیج و تربیت نیروهای مردمی برای حضور در جنگ و پایگاه وحدت و همدلی و انسجام بوده است.
 

دبیرستاد عالی کانون های مساجد کشور با اشاره به دیگر ویژگی های مسجد در زمان پیامبر (ص) اذعان کرد: در صدر اسلام برای رسیدن به امور اجتماعی مردم به ویژه طبقه محروم جامعه در مسجد برنامه ریزی می شد و در کنار توجه به مقوله تقوی و خداترسی، بحث علم و دانش در دستور کار مسجد پیامبر (ص) و مکتبی که ایشان بنیان نهاد، بود. هزاران انسان موحد در مساجد تربیت شدند و توانستند ندای حق طلبانه رسول خدا را به گوش حق طلبان و همه احرار عالم برساند.

مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار کرد: مسجد پیامبر اکرم (ص) یک مسجد طراز اسلامی بود که توانست در تمام ابعاد به مردم خدمات ارایه دهد و اگر امروز علاقه مند به احیای نقش واقعی مساجد هستیم باید نقش مساجد درصدر اسلام را بازخوانی و از آن الگوبرداری کنیم.

حجت الاسلام سلیمانی نقش مسجد طراز اسلامی را در بیداری مسلمانان مهم ارزیابی و خاطر نشان کرد: در صورتیکه مسجد به جایگاه اصلی و نمونه یک مسجد طراز اسلامی برسد، بهترین پایگاه برای بیداری و پایداری است. چرا که مسلمانان می توانند از این پایگاه اثرگذار دینی حرکت انقلابی خود را آغاز و روشنفکران متعهد به ویژه روحانیت مبارز نقش حیاتی خود را شناخته و به موقع عمل کنند، این حرکت ها می تواند مقدمه نهضت جهانی حضرت مهدی (عج) باشد.

مساجد طراز اسلامی زمینه برقراری ارتباط با دیگر مساجد جهان را فراهم می کنند

همچنین آیت‌الله سید محمد مهدی دستغیب، تولیت آستان حضرت شاهچراغ(ع) با بیان اینکه معماری و ظاهر یک مسجد نمونه باید برای انسان ها یادآور خداوند باشد، ادامه داد: ظاهر مسجد هر چقدر ساده‌تر باشد توجه‌ انسان ها به خدا بیشتر می‌شود از اینرو یکی از شاخصه های مسجد طراز اسلامی دارا بودن معماری اسلامی است.

وی بیداری اسلامی و موج اسلام‌خواهی در جهان اسلام را برگرفته از مساجد دانست و اظهار کرد: وقتی قلب‌ها منور می‌شود به نور الهی سوق می‌یابد و در این صورت است که شیاطین امکان ورود به آن را ندارند.

وی ادامه داد: در حال حاضر در کشورهای اسلامی به دلیل ستم ستم‌کاران و استکبار، انقلاب هایی رخ می دهد و دشمنان می خواهند تمام دنیا تحت سیطره آنها باشد. وقتی انسان‌ها در مکان‌هایی دینی همچون مسجد حضور پر رنگ تری داشته باشند و تجمعات اسلامی را خود را از مساجد آغاز کنند بدون شک پیروزی از آن آنها است زیرا انقلاب آنها انقلابی اسلامی است.

معماری مسجد در جذابیت آن تاثیرگذار است 

آیت الله دین پرور، رییس بنیاد بین المللی نهج البلاغه نیز در این زمینه گفت: آنچه امروز باید به جدیت در مسجد طراز اسلامی و انقلابی دنبال شود، ایجاد شبکه بزرگ اجتماعی از انسان های مؤمنی است که به مسجد رفت و آمد می کنند تا همه دغدغه های موجود در حوزه داخلی و خارجی با یک حرکت اسلامی و انقلابی و شبکه ای سالم، منسجم و در عین حال بالنده با محوریت توجه به معنویت هدایت شود.

وی به ارکان و اصول مسجد طراز اسلامی اشاره کرد و افزود: یکی از ارکان مسجد طراز اسلامی این است که مردم با جامعه زمان خودشان و دیگر مسلمانان جهان مرتبط باشند. اگر مسجد با دیگر مساجد مرتبط نباشد با اهداف اسلام سازگار نیست.

رییس بنیاد بین المللی نهج البلاغه ادامه داد: اسلام همه مسلمانان دنیا را یک مجموعه می داند بنابراین انسان باید نسبت به احوال آنها با خبر باشد و نسبت به آنها احساس وظیفه کند چرا که آن موقع است که مسجد می تواند در بیداری اسلامی نیز تاثیرگذار باشد.

آیت الله دین پرور در رابطه با معماری مسجد طراز اسلامی گفت: برخی در ساخت مسجد به معماری و هنرهای به کار رفته در مسجد توجه نمی کنند در حالی که معماری مسجد در جذابیت فرهنگی یک کشور نقش تاثیرگذار دارد و در صورتیکه بر اساس سنت های اسلامی بنا شوند، فرهنگ اسلامی را به همگان معرفی می کنند.
پایان پیام/