سبک شاه آبادی تلفیق تاریخ و روایت داستانی است

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، «شهرام اقبال زاده»، عصر دیروز(سه شنبه22 آبان) در نشست نقد و بررسی کتاب دروازه مردگان نوشته حمیدرضا شاه آبادی که در سرای اهل قلم برگزار شد، گفت: آقای حمیدرضا شاه آبادی پژوهشگر هستند و از طرفی رشته ایشان تاریخ است و دغدغه تاریخ را دارند، ایشان پژوهش انتقادی انجام می دهند. تاریخ نگار خوب مثل باستان شناس خوب است. از طرفی شاه آبادی داستان نویس نیز هست و ترکیب تاریخ و روایت را در آثارش می توان دید.

این نویسنده اظهار داشت: فردی مثل انیشتین رفت و به او گفت ریاضی بچه ام ضعیف است چه کنم؟ انیشتین گفت:فرزندت باید افسانه بخواند. انیشتین تخیل قوی داشت. این مسئله اهمیت خواندن افسانه و رمان را می رساند. تاریخ نگار می تواند نگاه سردی به واقعیات تاریخی داشته باشد و نمی تواند احساس خود را دخیل کند اما داستان نویس می تواند احساس خود را نسبت به وقایع بیان کند. تخیل و عاطفه در داستان وارد می شود.

وی بیان کرد: در کتاب دروازه مردگان می بینیم عواطف نویسنده به جای راوی وارد داستان می شود. نویسنده کتاب محققی است که به کودکی و کودکان اهمیت می دهد. وولتر می گوید" نویسندگان سه مرحله را پشت سر می گذارد، تقلید از پیشکسوتان و بزرگان، مرحله دوم اقتباس است و مرحله سوم که تعداد کمی از آن است سبک است". نویسندگان کمی صاحب سبک می شوند. حمیدرضا شاه آبادی صاحب سبک است. آمدن تاریخ با روایت داستانی سبک حمیدرضا شاه آبادی است. از طرفی شاه آبادی ادامه دهنده نویسندگانی است که دغدغه اجتماعی و عدالت دارند. عدالت برای کودکان جزیی از عدالت اجتماعی است. شاه آبادی بی عدالتی در دنیای کودکان را روایت می کند.

اقبال زاده با بیان اینکه در دروازه مردگان دو تاریخ زمانی وجود دارد، عنوان کرد: یکی دوره قاجار است و دیگری امروز. علاوه بر این دو راوی نیز در داستان داریم. زمان های روایت مرتب جابجا می شوند و راوی ها می آیند هر کدام حرفی می زنند و در رفت و برگشت هستند. فصل ها هم مشترک است که راوی آنها را بهم می دوزد. چخوف گفته است اگر شما در صحنه ای دیدید تفنگی بر دیوار آویزان است اما در طول داستان کارکرد نداشته باشد آن صحنه اضافه است. یکی از اشکالات کتاب استفاده از واژه مامان است. رضاقلی در نامه اش از مامان حرف می زند. یک بچه دهاتی در قاجار آیا مامان می گفته است؟

وی یکی از هوشمندی های شاه آبادی در دروازه مردگان را رفت و برگشت بین تاریخ و امروز دانست و افزود: همیشه پس زمینه های داستان های شاه آبادی تاریخ است. شاه آبادی می داند تاریخ انضمامی پیش می رود. دروازه مردگان کتاب داستانی، اجتماعی، انتقادی است که رگه هایی از وحشت در آن وجود دارد. وحشتی که بیش از اینکه از دنیای فانتزی بیاید از تلخی های زندگی می آید. این کتاب به نوعی رمان اندیشه و فلسفه هم هست. شاه آبادی پاسخ نمی دهد بلکه پرسش می کند.

 گفتنی است، داستان کتاب «دروازه مردگان»  هم‌چون بسیاری از داستان‌های دیگر شاه‌آبادی، از دل تاریخ و روایت‌های تاریخی برساخته شده و بیرون آمده است و ردپای حوادث و شخصیت‌های تاریخی واقعی، هم‌چون حضور میرزا حسن‌خان رشدیه به عنوان یکی از شخصیت‌های داستان، در آن دیده می‌شود.