خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: به مناسبت فرا رسیدن 26 مهرماه «روز ورزش و تربیت بدنی» با رویکرد اهمیت ورزش و تاثیر جسم سالم بر روح و روان آدمی و اثرات آن بر سبک زندگی و اعمال معنوی انسان گفت وگویی با حجت الاسلام «حسین شریعتی نژاد»، معاون فرهنگی دانشگاه علوم اسلامی رضوی داشته ایم که در ادامه مشروح آن را می خوانید:
آیا اسلام و آموزه های دینی ما نسبت به ورزش و برخورداری از جسم سالم برای اعتلا و اصلاح سبک زندگی و رسیدن به حیات طیبه، نگاه و تجویزی دارند؟
پیرامون ورزش دو نوع روایت نقل شده است، برخی روایت در خصوص جسم سالم است و روایاتی نیز در خصوص ورزش و فعالیت بدنی؛ درباره جسم سالم امام سجاد (ع) در دعاهای خود می فرمایند: «اللَّهُمَّ مَتِّعْنَا بِأَسْمَاعِنَا، وَأَبْصَارِنَا، وَقُوَّاتِنَا مَا أَحْيَيْتَنَا، وَاجْعَلْهُ الْوَارِثَ مِنَّا؛ خدايا مار را به گوش هايمان و ديدگانمان و نيروهايمان تا گاهى كه ما را زنده می دارى بهره مند گردان، و آن را وارث ما قرار بده» یا در روایت معروف دیگری از حضرت امیرالمومنین (ع) داریم که می فرمایند: «قَوِّ عَلَى خِدْمَتِكَ جَوَارِحِی؛ اعضاء و جوارح مرا، در راه خدمت به خودت، قوى و نیرومند گردان.»
پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود: سه نفر بر گردن انسان حق دارند : «اِنَّ لِرَبِّکَ عَلَیکَ حَقّاً، وَ اِنَّ لِجَسَدِکَ عَلَیکَ حَقّاً وَ لاَ هلِکَ عَلَیکَ حَقّاً؛ پروردگارت بر تو حقی دارد، و بدنت بر تو حقی دارد، و خانواده ات (نیز) بر تو حقی دارد.» خداوند متعال برنامه زندگی انسان را به گونه ای طراحی کرده است که برای جسمش نیز برنامه داشته باشد و حق جسم خود را ادا کند.
آیا بنابر آموزه های دینی برخورداری از تن سالم در سلامت روح و روان انسان هم تاثیرگذار است؟
تحقیقات علمی در قرون معاصر توسط دانشمندان اسلامی و غیر اسلامی به این نتیجه قطعی رسیده است که جسم سالم در هوش معنوی انسان ها دارای نقش و تاثیرگذاری ثابت شده است و این نتایج براساس اندیشه اسلامی نیز قابل اثبات است که انسان از دو بعد تشکیل شده و گاهی گفته می شود که جسم صرفا یک مرکزی است برای اینکه روح بتواند از آن استفاده کند.
در اندیشه اسلامی نیز بیان می شود که رابطه جسم و روح فراتر از این موارد است، جسم از آغاز آفرینش انسان همراه وی است و در معاد نیز به این دلیل که معتقدیم معاد جسمانی رخ می دهد، همراه انسان خواهد بود، بنابراین همان قدر که روح در حرکت انسان به لقای خداوند موثر است، جسم نیز نقش مهمی دارد.
یعنی اگر بدن انسان سالم نباشد انسان امکان رسیدن به قرب را نمی یابد؟
بله، قطعا این طور است که اگر بدن انسان سالم باشد، این بدن زمینه تعالی و روح انسان را فراهم می کند و روح و روان سالم زمینه رشد و تعالی انسان را فراهم می کند و در واقع جسم سالم و روح سالم توامان می تواند موجب تعالی انسان شود.
یعنی فردی که بخشی از سلامتی خود را از دست داده از کمال خود باز می ماند؟
خیر؛ اینطور نیست که بگوییم اگر کسی نقصی در جسمش داشت از کمال باز می ماند بلکه مقصود از جسم سالم توجه نکردن به این امانت الهی است. بنابر این، در اندیشه اسلامی ما در رابطه جسم و روح، گفته می شود که انسان مسیر ملکوت تمام آفرینش است، تمام آفرینش از مسیر انسان به ملکوت می رسند و انسان واسطه سیر کمالی تمام آفرینش است و به همین دلیل است که اشرف مخلوقات است لذا جسم در رشد معنوی انسان تا این میزان مورد اهمیت است که اگر جسم سالم نباشد، انسان شاید نتواند از نعمت های الهی برای تعالی خود بهره ببرد.
چه عواقب دیگری در اثر بی توجهی به تندرستی و سلامت جسم به سبک زندگی تحمیل می شود؟
اهل بیت (ع) در روایات و دعاهای خود از خداوند عمر طولانی و با برکت خواسته اند البته منظور از این عمر قطعاً این عمر دنیایی است، این طول عمر به معنای طول عمر جسمی است و اگر کسی نسبت به جسم خود بی توجهی کند و سلامتش را از دست بدهد، نمی تواند از جسمش برای تعال روح و روانش بهره بگیرد و این نعمت الهی را از دست می دهد، به عنوان مثال فرد اگر بهداشت دهان و دندان را رعایت نکند و این نعمت الهی را از دست بدهد، نمی تواند بهره لازم از این نعمت الهی را ببرد و گرفتار بیماری ها می شود و این خلاف دعای «قَوِّ عَلَى خِدْمَتِكَ جَوَارِحِی» است.
در واقع دعا دارای دو جنبه است یکی در خواست پیرامون نعمت های خداوند که هر لحظه بر ما نازل شود اما جنبه دوم این است که خود ما قدردان نعمت ها و داشته هایی که خداوند به ما اعطا کرده است، باشیم بنابراین اگر فردی به سلامت جسم خودش بی توجهی کند قطعا خلاف مسیر الهی حرکت و خودش را از فرصت هایی که می توانسته از آن استفاده ببرد، منع کرده است.
بر انسان واجب است که به جسم خود رسیدگی کند تا زمینه طول عمر برایش فراهم شود که در این صورت امکان استفاده بیشتر از فرصت های این دنیا جهت تعالی برایش فراهم می شود.
در روایات اسلامی، انجام ورزش در سلامت روح و روان انسان دارای چه نقش و جایگاهی است؟
نگاه اسلام به ورزش نگاه مقدسی است، در واقع ماهیت ورزش، تسلط پیدا کردن انسان بر نفس خود است، در روایت داریم«أقوَى الناسِ أعظَمُهم سُلطانا على نَفسِه؛ قوی ترین مردم کسانی هستند که بیشترین تسلط را بر نفس خودشان دارند» این تسلط بر نفس یکی از جلوه هایش ورزش است.
یک فرد ورزشکار با اراده محکم، می تواند بر خودش مسلط شود و سختی های بیشتری را تحمل کند به طور مثال به کوهنوردی برود و قله ها را فتح کند و در این مسیر برای اینکه بدن ورزیده تری داشته باشد، سختی های بیشتری را تحمل کند بنابراین افرادی که اهل ورزش هستند، تسلط بیشتری بر مغز خود به نسبت افرادی که اهل ورزش نیستد و نازپرورده اند، دارند و این افراد در میدان ها و امتحان های دیگر نیز سست نخواهند بود.
نکته دوم آن است که اسلام همواره با تن پروری مخالف بوده است، تن پروری به این معناست که انسان به بدن خود زحمتی ندهد و سعی کند تنها در مسیر لذت ها حرکت کند و مدل زندگی اش این گونه باشد که هرچه پیش آمد خوشامد اما اسلام دنبال تن پروری نیست، دنبال پرورش جسم است و می گوید این تنی که خدا به عنوان نعمت به انسان داده باید با تمرین و ورزش پرورش یابد تا قوی بماند.
نکته سوم روایتی از پیامبر(ص) است که فرمودند: «فرزندان به گردن والدین حقی دارند» که پیامبر(ص) پنج حق را ذکر می کند که دو تا از این پنج حق مربوط به ورزش است، ایشان می فرماید: به او علم یاد بدهد، بعد از آن به او شنا و تیراندازی بیاموزد و برای او روزی حلال بیاورد و وقتی به سن بلوغ رسید، او را ازدواجش دهد. بنابر این، والدین باید مراقب جسم فرزاندان خود خصوصا با ورزش که سبب قوی شدن انسان ها می شود، باشند.
نظر شما