خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: «بیشتر مشکلات زندگی به دلیل تعلقاتی است که خودمان ایجاد کرده ایم، تعلق به پست و مقام، تعلق به ثروت، تعلق به اطرافیان و اصلا تعلق به زندگی روزمرگی ها. به نوعی خودمان را درگیر کرده ای در حالی که. اگر فرصت دهیم که روح مان به سمت و سوی یک اندیشه متعالی پرواز کند، در واقع خویش را از بند نفس رهانیده ایم.
پیاده روی اربعین همین خصوصیت را دارد که انسان را از بند خویش آزاد می کند. گاهی برخی موضع گیری نسبت به این حرکت عظیم دارند، در حالی که اتفاقا خوب است که برای یکبار هم که شده این تجربه را داشته باشیم و در این همایش عظیم شرکت کرده و تاثیراتش را ببینیم.»
این سخنان بخش هایی از مباحث حجت الاسلام «محمدجواد فلاح»، مدیرگروه پژوهشی اخلاق اسلامی دانشگاه معارف اسلامی قم است که در مورد ابعاد مختلف زیارت اربعین، نظراتش را با ما در میان گذاشته است. در ادامه حاصل این گفت وگو تقدیم حضورتان می شود:
پیاده روی اربعین حسینی چه ظرفیت های نهفته ای در حوزه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دارد و در این حوزه ها چه برکاتی را نصیب تشیع و اسلام می کند؟
زیارت اربعین دریای عمیقی از معارف است که می تواند بر زندگی مومنان تاثیرات متعددی را بر جای بگذارد، اینکه در مقطع زمانی مشخصی مومنان تلاش می کنند روی به سوی امام حسین(ع) بیاورند، خود به تنهایی یک ظرفیت معنوی به شمار می آید که می تواند زمینه ساز اصلاح ابعاد مختلفی از زندگی اعم از فردی، خانوادگی و سیاسی-اجتماعی شود.
برای مثال در عرصه معنویت و دینداری، از امام حسن عسگری(ع) روایت است که فرمودند: «عَلاماتُ المؤمنِ خَمسٌ: صَلَواتُ إحدي و خَمسينَ، و زيارةُ الأربعينَ، و التَّخَتُّم بِاليَمينِ، و تَعفيرُ الجَبينِِ، و الجَهْرُ بِبسم اللهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ». «نشانه‌هاي مؤمن پنج چيز است: اوّل: نماز پنجاه و يك ركعت (واجب و نافله در طول شبانه روز) دوم: زيارة اربعين حضرت سيّد الشّهداء عليه السّلام. سوم: انگشتر در دست راست نمودن. چهارم: پيشاني بر خاك گذاردن. پنجم: بلند گفتن بسم الله الرّحمن الرّحيم در نمازهاي جهريه (صبح، مغرب و عشاء)»
اگر کسی می خواهد به استقرار ایمان برسد یکی از نشانه هایش آن است که روز اربعین حضرت سیدالشهدا(ع)، زیارت امام حسین(ع) را در قلب و دلش بپروارند، این نشان می دهد که حرکت به سوی مضجع شریف حضرت(ع)، امنیت خاصی را در قلب افراد جاری و ساری می کند.
از سوی دیگر اتفاقی که در جریان زیارت اربعین می افتد، آن است که افراد یکدل و همدل به سمت کربلای معلی حرکت و در پیاده روی شرکت می کنند. وقتی قلب های مومنین کتار هم قرار می گیرد، منجر به یک هم افزایی در محبت می شود و ایمان، خود را در یک مجتمع انسانی چند میلیونی نشان می دهد.
از این رو، این حرکت ایمانی افراد را مجاب به یک تغییر می کند و با توجه به اینکه همه زائران در حرکتی برخاسته از دین حضور دارند به تدریج فطرت انسانی شان بیدار شده و بهتر از قبل معارف قیام عاشورا و حرکت حسینی را درک می کنند و در می یابند امام حسین(ع) جان خود را فدا کرد تا جهل را در جامعه از بین ببرد.
در یکی از فرازهای زیارت اربعین به این مسئله اشاره شده که ایشان جان خود را بذل کرد تا افراد را از جهل نجات دهد: «وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ لِيَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَيْرَةِ الضَّلالَةِ». بنابراین ابعاد مختلف دینی –فرهنگی، سیاسی – اجتماعی ذیل این گردهمایی وجود دارد.
یکی از مسایلی که در مورد پیاده روی اربعین مطرح می شود، همراهی توامان عقل و عشق، شور و شعور است، تبلور این ویژگی ها ذیل این اجتماع عظیم حسینی چگونه حاصل می شود؟
اساسا وقتی محبت با عقیده همراه می شود، کارساز شده و آثار آن در زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی نیز متبلور می شود. لذا همه افراد حاضر در پیاده روی اربعین، چه ایرانی و چه غیرایرانی فقط سعی دارند که رضایت یکدیگر را جلب کنند تا ذیل جلب رضایت سایر زائران بتوانند رضایت حضرت سیدالشهدا(ع) را کسب کنند. این گونه است که بسیاری از برادران و خواهران عراقی، کل سال زحمت می کشند تا میزبان زائران اربعین باشند. در نتیجه این حرکت مذهبی ایمانی به سان انرژی معنوی است که به زائران تسری می یابد.
حضور در این پیاده روی، گذشت، ایثار و سعه صدر را به همراه می آورد. اساسا به دلیل آنکه پیاده روی اربعین به خودی خود همراه با یک سری فضیلت های اخلاقی است، طبیعتا نوع عزاداری ها و معرفت شناسی که ذیل این اجتماع عظیم صورت می گیرد توام با شور و شعور است. در واقع افراد وادار می شوند که فکر کنند که برای چه پیامی بود که این جمعیت بدون آنکه از یکدیگر شناختی داشته باشند این گونه بذل و بخشش و ایثار می کنند؟
صبر و استقامت و یکدلی و وحدت از دیگر خصایصی است که در این اجتماع عظیم مشاهده می شود. چه عواملی سبب می شود که زائران اربعین علی رغم تفاوت های نژادی، قومیتی، مذهبی و ... بتوانند در مدت زمانی کوتاه سبک زندگی شان را چنین اصلاح کنند؟
یکی از مهمترین عوامل آن است که همه افراد حاضر در پیاده روی اربعین این خصایص را دارند. وقتی اکثر مردم حساس به مسایل اخلاقی باشند در این صورت اگر برخی افرد ضعف هایی در نوع اخلاق و رفتارشان داشتند، می توانند به سمت اکثریت گرایش پیدا می کنند.
واقعیت امر آن است که اگر قرار بود این جمعیت را جمع کنیم و یک سال آموزش اخلاق بدهیم هرگز به چنین موفقیتی نمی رسیدیم، این شور و حرارت حسینی است که سبب شده زائران اربعین یک شبه ره صد ساله بروند.
به نظرتان حفظ این دستاوردها بعد از ایام اربعین در گروی چه عواملی است؟
اولا باید برنامه ریزی جدی داشته باشیم و از خودمان شروع کنیم، به این معنی که آنچه به دست آوردیم را حفظ کرده و بر رفتار و اخلاق خوب ممارست ورزیم، وقتی یک فرد چنین شد اطرافیانش نیز از او تاثیر می گیرند همان طور که خود در جریان زیارت اربعین از دیگران متاثر می شود.
تثبیت این اخلاق سبب می شود از بند بسیاری از تعلقات دنیوی رها شویم، واقعیت آن است که بیشتر مشکلات زندگی به دلیل تعلقاتی است که خودمان ایجاد کرده ایم، تعلق به پست و مقام، تعلق به ثروت، تعلق به اطرافیان و اصلا تعلق به زندگی روزمره؛ به نوعی خودمان را درگیر کرده ایم. اگر فرصت دهیم که روح مان به سمت و سوی یک اندیشه متعالی پرواز کند، در واقع خویش را از بند رهانیده ایم.
پیاده روی اربعین همین خصوصیت را دارد که انسان را از بند خویش آزاد می کند. گاهی برخی موضع گیری نسبت به این حرکت عظیم دارند، در حالی که اتفاقا خوب است که برای یکبار هم که شده این تجربه را داشته باشیم و در این همایش عظیم شرکت کنیم و تاثیراتش را از نزدیک درک کنیم.
نظر شما