خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: اگرچه پیاده روی اربعین حسینی در وهله اول آیینی عبادی مذهبی در لبیک گویی به ندای «هل مِن ناصر یَنصُرُنى» سیدالشهداء(ع) است اما بی تردید این گردهمایی عظیم و میلیونی و صلح آمیز دارای کارکردهای سیاسی اجتماعی نیز است که می تواند نه فقط جهان اسلام بلکه دنیا را متاثر کند.
از این رو، در بررسی ابعاد سیاسی اجتماعی و نیز رویکرد تمدنی پیاده روی اربعین با حجت الاسلام «محمدمحسن مروجی طبسی»، استاد دانشگاه ادیان و مذاهب به گفت وگو پرداخته ایم که مشروح آن به حضورتان تقدیم می شود:
آیا می توان برای پیاده روی اربعین ابعاد سیاسی و اجتماعی نیز قائل شد؟ این ابعاد کدامند؟
اگر نگاهی به تاریخچه زیارت اربعین داشته باشیم، می توان گفت که این زیارت یکی از ابعاد و جلوه های سیاسی تشیع اثنی اشعری است و یک نحوه تجدید بیعت با آرمان ها و اهداف حضرت اباعبدالله الحسین(ع) به شمار می رود که یکی از مهمترین اثرات آن اتحاد و بیداری شیعیان و در مجوع بیداری مسلمین و بیداری آزادی خواهان و انسان های آزاده در برابر ظلم حاکمان و مافیای قدرتی است که در پیدا و پنهان مستضعفین جهان را چپاول می کنند. می توان گفت پیاده روی اربعین یک نمایش و رژه شیعیان در برابر استکبار و استعمارگران است، لذا بیداری اجتماعی و سیاسی را برای جامعه مسلمین به همراه دارد.
این گردهمایی عظیم را می توان به حج تشبیه کرد که در آن حجاج از هر قومیت و نژادی به سرزمین وحی می آیند و همه در کنار یکدیگر به یک ندا لبیک می گویند، همین باعث می شود که آن دیوارها، فاصله ها و کبر و غروری که افراد در حالت عادی بعضا با یکدیگر دارند، از میان برود.
در زیارت اربعین فرصتی برای خودسازی اجتماعی و سیاسی ایجاد می شود، وقتی انسان ابتدائاً با خودش کنار بیاید و خویش را از دیگری بالاتر نداند، در واقع خودسازی کرده است، خودسازی ای که مبتنی بر آرمان شکل گیری اخلاقی است و اسلام از آن سخن می گوید.
خودسازی سیاسی اجتماعی که در پیاده روی اربعین شاهد هستیم دارای چندین بعد است، نخست آنکه برای ظهور حضرت حجت(عج) آماده می شویم، دوم آنکه اتحاد شیعی را در دنیا نشان می دهیم.
آیا می توان از کارکردهای سیاسی اجتماعی پیاده روی اربعین انتظار تمدن سازی و آنچه را که از آن به تمدن نوین اسلامی یاد می شود، داشت؟ اساسا آثار این گردهمایی در تمدن سازی چیست؟
پیاده روی اربعین در واقع بُعد سیاسی و اجتماعی تمدن شیعی است، تمدن شیعی چند بخش دارد که بخشی از آن شامل زیرساخت هایی است که به مرور زمان و در طول حیات یک مسلمان، یک شیعه و یک آزاده باید نمود پیدا کند، از جمله بصیرت و پیام عدل.
همچنین است ابعادی نظیر ظلم ستیزی، حمایت از مظلومان که اساس و شالوده تشیع را تشکیل می دهد. در طول این همایش عظیم مسلمانان با یکدیگر همدل شده و اختلافات جزئی و سلایق سیاسی را کنار می گذارند، این رویکرد همانی است که امام حسین(ع) در عاشورا داشت، چنان که وقتی کاروان حضرت(ع) از مدینه به سوی کوفه حرکت کرد ریزش ها و رویش هایی اتفاق افتاد، یک سری از امام(ع) جدا شدند و یک سری هم در واپسین فرصت ها به سیدالشهدا(ع) پیوستند، از «جون» که یک غلام بود و در جامعه آن زمان جایگاهی برایش قائل نبودند تا «وهب نصرانی» که مسیحی بود!
وقتی به خوبی به روز عاشورا و یاران امام حسین(ع) فکر می کنیم، می بینیم که یاران حضرت(ع) از گروه های مختلف بودند ولی همه یک هدف را داشتند. این جریان را در پیاده روی اربعین نیز شاهدیم که از مسلمان اعم از شیعه و اهل سنت، مسیحی و ... در کنار یکدیگر حضور دارند تا پیام و شالوده تمدن اسلام را که همانا عدالت خواهی است به مردم جهان برسانند. این تاثیری است که در اثر این همایش عظیم بر افکار و اندیشه مسلمین وارد می شود.
شاخصه اصلی این تمدن که در جریان زیارت اربعین شکل می گیرد، چیست؟
نوع رویکردی که مردم تحت لوای این اجتماع عظیم پیدا می کنند، ظلم ستیزی و عدالت ورزی و تقوای سیاسی و اجتماعی پیشه کردن است که از مهمترین خصیصه های تمدن اسلامی به شمار می رود و در پیاده روی اربعین آن را به شکل تام و تمامی شاهد هستیم. همچنین، آگاهی دادن و بصیرت و بیداری از دیگر ویژگی های این تمدن است. ما در جریان پیاده روی اربعین شاهد هستیم که مسلمانان حاضر در این همایش چگونه تلاش می کنند تا با همدلی با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و اختلافات را کنار بگذارند، در مورد مسایل روز جهان صحبت کرده و به دیگری آگاهی دهند.
چگونه می توان این روحیه و فضای حاکم بر پیاده روی اربعین را به دیگر ایام و همه جهان اسلام تسری داد و فرازمانی و فرامکانی اش کرد؟
در این راستا، از مسئولان می خواهم و توصیه می کنم که به لحاظ مادی و معنوی مانعی برای زائران ایجاد نکنند؛ همان طور که به بازرگانان و تجار مملکت مزایا و تسهیلات ویژه می دهند تا چرخ تجارت و اقتصاد را بگردانند، برای زوار اربعین نیز تسهیلات ویژه قایل شوند خصوصا با این وضع گرانی که وجود دارد.
از مظاهر مهم تمدن بزرگ اسلامی همین پیاده روی اربعین است، بنابراین باید زمینه سازی شود تا زوار بتوانند به راحتی به زیارت بروند. اگر کسی مایل باشد که به زیارت اربعین برود ولی شرایط مالی مانع اش شود، مسئولیم، اکنون مردم به لحاظ معیشتی مشکلات متعددی دارند ولی باز هم عشق سیدالشهداء(ع) بیشتر از هر چیز دیگری در زندگی شان وجود دارد. تقاضای من از مسئولان این است که شرایط مساعد را فراهم کنند تا اقشار مختلف بتوانند در این مراسم شرکت کنند.
نظر شما