سرّ تقدس سرداب غیبت برای شیعه

خبرگزاری شبستان، گروه مهدویت و غدیر: امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به مشیت الهی، بر همه جا احاطه دارند و در هر مکان می توان برای ظهور آن حضرت(عج) دعا و استغاثه کرد؛ اما بعضی مکان ها از اهمیت ویژه ای برخوردارند. یکی از این مکان ها، سرداب مقدس سامرا یا سرداب غیبت است.

از این رو، در آستانه سالروز حمله تروریستی به حرمین عسکریین(ع) در 23 محرم سال 1384 که طی آن بخشی از سرداب مقدس نیز تخریب شد، به تاریخچه و علل اهمیت این سرداب در فرهنگ شیعی پرداخته ایم که در ادامه می آید:

نقل شده این سرداب که در شمال غربی حرم عسکریین(ع) در سامرا قرار دارد محل زندگی و عبادت امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) در روزهای گرم تابستان بوده است. بنابر گزارش‌هایی، امام مهدی (عج) نیز در زمان حیات پدر و پس از آن، در این مکان دیده شده اند و علت نام‌گذاری این مکان به سرداب غیبت همین است.

این صحن، به طول شصت متر و عرض بیست متر و دارای ایوان و شبستان است. روی سرداب، مسجدی وجود دارد که به «مسجد صاحب» مشهور است. بر فراز مقام غیبت یا سرداب، گنبدی کاشی کاری قرار دارد. بر مدخل ورودی سرداب، دری نصب شده که به «باب الغیبة» معروف است و پشت آن، اتاق کوچکی به طول 2 متر و عرض 5/1 متر وجود دارد که به محل غیبت امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف شهرت یافته؛  چاهی معروف به «چاه غیبت» نیز در گوشه همین اتاق وجود دارد؛ اما در متون معتبر شیعی، به چاه غیبت یا محل غیبت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اشاره نشده است و بزرگان شیعه نیز به انکار آن پرداخته اند.

علت این نامگذاری این است که چون عده ای از زائران در داخل سرداب، از حوضی که محل وضوی امام هادی و عسکری علیهماالسلام بوده به عنوان تبرک خاک بر می داشتند، کم کم به چاه غیبت معروف شد. همین دستاویزی شد تا عده ای از ناآگاهان داستان سرایی هایی کنند و به شیعه نسبت دهند که آنان معتقدند امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف پس از ورود به سرداب، در داخل چاه ناپدید شده است و تا روز ظهور، آن جا به سر می برد.[1]

در صورتی که در منابع معتبر ما آمده است که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در زمان غیبت، میان مردم رفت و آمد دارد و مکان خاصی برای حضرت(عج) نام برده نشده، و همه ساله در مراسم معنوی حج شرکت می کند.[2] هیچ یک از علمای شیعه معتقد نیستند امام تا هنگام ظهور، داخل سرداب است و از آن جا ظهور می کند؛ بلکه در روایات ما آمده است امام علیه السلام از کعبه ظهور می کند. [3]

بعضی از نویسندگان اهل‌سنت به شیعه نسبت می‌دهند که شیعه اعتقاد دارد «مهدی موعود(عج)» در سردابی در سامرا پنهان شده و از آنجا ظهور خواهد کرد! و گروهی از آنان با اسبان خود در کنار سرداب ایستاده و خواستار بیرون آمدن وی هستند.[4] اما چنین باوری در منابع شیعه وجود ندارد.

در هیچ یک از آثار روایی و تاریخی شیعی، نیامده که حضرت مهدی (عج) در سرداب مقدس زندگی می کند و در آنجا باقی است و از آنجا نیز ظهور خواهد کرد!! چنان که علامه امینی تصریح دارد: ... شیعه اعتقاد ندارد که غیبت امام(عج) در سرداب است و خودشان را در سرداب مخفی کرده اند و از همان جا نیز ظهور خواهد کرد؛ بلکه اعتقاد شیعه آن است که او از مکه معظمه، مقابل خانه خدا ظهور خواهد کرد و آن سرداب تنها خانه امامان در سامرا بوده است؛ این مسئله ای همگانی است.. .» [5]

اهمیت سرداب مقدس سامرا

شیعیان به دلایل مختلف، آنجا را مقدس و محترم می شمرند، از جمله:

۱. آنجا محل زندگی و سکونت سه امام معصوم بوده و از وجود مبارک آنان، شرافت و برکت کسب کرده است.

۲. آنجا محل عبادت و نیایش و تلاوت قرآن آن سه بزرگوار بوده است.

۳. سرداب، در جوار مرقد دو تن از امامان معصوم قرار دارد و زائران امام هادی و عسکری علیهما السّلام، آنجا را نیز زیارت می کنند.

۴. امام زمان (عج) هرسال برای زیارت قبور شریفه پدر، جدّ، مادر و عمه اش، به آنجا تشریف فرما شده است.

۵. امام زمان (عج) در آن خانه تولّد یافته از آنجا غایب شده است (نه اینکه در آنجا پنهان شده است).

بنابر آنچه بیان شد مقدّس شمردن سرداب از سوی شیعه، صرفا به دلایل یادشده است و این تقدیس، اختصاص به این مکان ندارد؛ بلکه هر کجا که مشخصاً محل عبادت یکی از امامان معصوم(ع) بوده است، شیعیان بدان تبرک می جویند و هر جا بدانند حتی یک بار و یک لحظه حضرت ولی عصر (عج) دیده شده است آنجا را هم زیارت کرده و بدان تبرک می جویند (همچون مسجد سهله، مسجد کوفه، مسجد جمکران و.. .) و هرگز به راز دیگری در آن معتقد نیستند[۷].

پی نوشت ها:

1-سیر اعلام النبلاء، ج 13، ص 120 ـ 121؛

2- اصول کافی، ج 1، ص 337؛ کمال الدین، ج 2، ص 440؛

3-  نعمانی، الغیبه، ص۳۱۳، ۳۱۵؛

4-سیر اعلام النبلاء، ج ۱۳، ص۱۱۹؛

5-  الغدير، ج 3، ص 308 و 309؛

6-نور، 36؛

7- يوم الخلاص، ج 1، ص 288.