ویترین دینداری ما مردانه است/ زنان؛ دینداران خاموش آیین ها

به گزارش خبرنگار فرهنگ و ادب خبرگزاری شبستان، «محسن حسام مظاهری»، نویسنده و پژوهشگر عصر دیروز (دوشنبه 26 شهریور) در نشست نقد و بررسی کتاب دهم ماه؛ مجالس روضه زنانه که در سرای اهل قلم برگزار شد، گفت: موضوع کتاب دهم ماه، مجالس روضه زنانه است. در کنار این مجالس، آیین های شیعی دیگری داریم که زنانه هستند. سخنران، مداح و همینطور مخاطب اینگونه مجالس زن هستند،.در حقیقت این مجالس تک جنسیتی هستند و از حیث تاریخی قدمت زیادی دارند. برگزاری مجالس عزاداری و آیین هایی که مختص زنان باشد از قدمت زیادی برخوردار است.

حسام مظاهری با بیان اینکه قوام السطنه اولین بانی تعزیه زنان بود، عنوان کرد: از اوایل دوره قاجار تعزیه هایی داشتیم که بانیان آنها زنان بودند. زنان ناصرالدین شاه در دربار ناصری، بانیان روضه و تعزیه بودند. با وجود تغییرات فرهنگی در جامعه ایرانی در دو دهه اخیر به تعبیری زنان مرئی هستند اما در حوزه دینداری فضا مردانه است. ویترین دینداری ما مردانه و در اختیار مردان است. یک متن در دینداری داریم که مردانه است و ناظر به حضور مردان است، یک حاشیه و پشت صحنه داریم که متعلق به زنان است. سهم زنان از حیث پدیداری که بخش مهمی از آیین های مذهبی را به دوش می کشند در پژوهش اندک است.

وی اظهار داشت: در مساجد و زیارتگاه ها بخش مهم و قابل توجه متعلق به مردان است، بخشی که به آن بیشتر رسیدگی می شود مردانه است. شما می توانید در این اماکن کفش ها، فرشداری و حتی کیسه های کفش بخش زنانه و مردانه را با هم مقایسه کنید و متوجه تفاوت زیاد شوید. سهم اصلی حسینیه ها متعلق به مردان است، زنان باید در بخش فرعی، حاشیه یا در پیاده رو بنشینند. در حرم ها کمی وضع بهتر است.

این نویسنده و پژوهشگر با اشاره به اینکه زنان دیندار دینداران خاموش هستند، بیان کرد: زنان آیین گذاران جدی هستند، علاوه بر اینکه از حیث کمیت حضور پررنگ تری در مجالس و آیین ها دارند. زنان سفره ها و ختم های متعدد همچون ختم انعام برگزار می کنند که هر یک آیین های خاص خودش را داراست. ما در مورد این مراسم دچار سکوت هستیم، صدای زنان دیندار در رسانه ها وجود ندارد. زنان دیندار حتی توسط جامعه حقوق زنان هم دیده نمی شوند.

حسام مظاهری خاطرنشان کرد: در مورد زنان دیندار یا بی اعتنایی می کنیم و یا تخریب. کلمه خانم جلسه ای بار منفی دارد. از خانم جلسه ای تصویر یک زن بی سواد که خرافات را برای زنانی که خرافی هستند ترویج می کنند، داریم. این تصویر اشتباه است و واقعیت امر اینطور نیست. مجالس زنانه برای ما مردان که به آن دسترسی نداشتیم و نداریم دنیایی مرموز است. مجالس روضه زنانه مجالس خانگی هستند که با زندگی پیوند دارند.

وی بیان کرد: کاری که کتاب دهم ماه کرده است این است که ما را به این اتاق تاریک یعنی مجالس روضه زنانه برده است. این کتاب حاصل عکاسی مردی است که به مجالس معدودی از روضه زنانه راه یافته است. اینکه در آینده زنان دیندار در مجالس روضه میل به دیده شدن داشته باشند یا خیر و اینکه در آینده مجالس روضه زنانه مرئی شود یا خیر از جمله سوال های پیش روی ماست.