تجلی وحدت مذاهب در آیین های محرم کردستان/ از سینه زنی دستجات تا گلگیران بیجار

خبرگزاری شبستان – کردستان/ محرم ماه پیروزی خون بر شمشیر، ماه غلبه اسلام بر کفر جهانی، ماه خون خواهی مظلوم، فرصتی برای بصیرت بخشی به جامعه، توجه ویژه به مبانی اعتقادی و هزاران واژه دیگر که در توصیف واقعه کربلا عاجز است.

امام حسین(ع) حقیقتی انکارناپذیر است و در این میان، ارادت مردم اهل سنت استان کردستان در سالروز سرور و سالار شهیدان در قالب مراسمات و ویژه برنامه های عزاداری تجلی می یابد و مردم آن مانند دیگر استان های کشور در بزرگداشت مناسبت های مذهبی دارای آداب و رسوم ویژه ای از جمله عزاداری در ماه محرم هستند و همه ساله در کنار هم اقدام به برگزاری آیین های مختلف می کنند.
 

این استان دارای دو بافت قومی کورد و ترک و مذاهب شیعه و سنی است که تمامی آنها هر ساله در ایام محرم در قالب دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی به عزاداری سرور و سالار شهیدان حضرت امام حسین(ع) می‌پردازند که برگزاری این آیین ها توسط محبان اهل بیت نمادی از وحدت مذاهب در ایران اسلامی است.

برگزاری مناسبت های مذهبی در جامعه اسلامی نشان ویژه ای از همدلی این امت است و در این ایام، آیین های عاشورایی مختلفی در شهرها و روستاهای استان با آداب و رسوم خاصی مانند تشکیل حلقه عزا در مقابل مساجد، تکایا و حسینیه ها، مراسم گِل گیران، مجالس روضه خوانی و تعزیه خوانی برگزار می شود که این مراسم ها از واپسین روزهای ماه ذی الحجه آغاز و تا پایان دهه اول محرم ادامه دارد.

آتش‌زدن خیمه‌ها و چرخیدن عزاداران به دور آنها، سینه‌زنی، زنجیرزنی و همچنین قربانی کردن گوسفند در جلو دسته‌های عزاداری و پخت حلیم در شب تاسوعا، پخش شیر، شربت و خرما روشن کردن شمع، نوشیدن آب متبرک از دیگر مراسمات خاص استان کردستان در ایام محرم است. 

در ادامه بعضی از مراسمات مردم استان کردستان در ماه محرم که توسط محبان اهل بیت (ع) اجرا می شود را می خوانید.

طشت‌گذاری در سریش‌آباد

آئین طشت‌گذاری یکی از قدیمی‌ترین سنت‌ها و مناسک در ایران با قدمت بیش از ۵۰۰ سال است که جمع کثیری از مردم آذری‌ زبان نیز با این آئین به پیشواز عزاداری‌های محرم می‌روند؛ آئینی که به یاد لبان تشنه امام حسین(ع) و یاران باوفایش برگزار می‌شود و عاشقان سرور و سالار شهیدان و دوستداران اهل بیت عصمت و طهارت (ع) در این آئین با قرار دادن طشت آب در مساجد، تکایا و حسینیه‌ها و مدیحه‌سرایی به استقبال ماه محرم می‌روند. روشن کردن شمع، نوشیدن آب متبرک از این طشت‌ها، صحنه‌سازی حالات طفلان لب تشنه دشت نینوا و مداحی و سوگواری از اعمال این مراسم است.

در روز نخست ماه محرم در داخل یک طشت بزرگ، آب ریخته می‌شود و سپس ۷۲ سیب به نماد ۷۲ یار امام حسین (ع) در کربلا، درون این طشت ریخته شده و روی آن با یک پارچه سبز پوشانده می‌شود؛ این طشت در همه‌ی مراسم عزاداری‌های منطقه سریش آباد وجود دارد و در روز هفتم، این سیب‌ها برای تبرک بین مردم پخش می‌شود.

در این آئین، طشت‌ها و تعدادی مشک پر از آب بر دوش ریش سفیدان و عاشقان حسینی وارد مسجد شده و در حالی که به احترام طشت‌ها، همه حاضران در مسجد به پا می‌خیزند و در جلو آن‌ها دسته سینه‌زنی با شور و شوق خاص و با شعار «الدخیل یا اباالفضل» سینه زده و حرکت می‌کنند؛ بعد از دور زدن مسجد، طشت‌ها در جای مخصوص خود قرار داده می‌شوند و بلافاصله از آبی که در مشک‌ها است پر می‌شوند و دعای مخصوص طشت‌گذاری در میان حزن و اندوه حاضران قرائت می‌شود. آیین طشت گذاری به عنوان آثار معنوی سریش‌آباد به شماره ۶۸۸ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

آئین حلیم پزی در روز تاسوعا

پخت حلیم در شب تاسوعا توسط زنان برخی از مناطق استان از جمله شهر سریش‌آباد و بیجار از جمله رسوم دیگری است که در ایام محرم برپا می‌شود. در شب تاسوعا بانوانی که نذر دارند به ماتم قافله سالار دشت کربلا در خانه فردی که نذر دارد جمع می‌شوند و آن شب تا صبح هیچ کس نمی‌خوابد و به قرائت قرآن و دعا می پردازند.

در این مراسم، زنان پس از پاک کردن گندم‌ها و شستن و تمیز کردن، آنها را در ظرف‌های بزرگی نگه می‌دارند و صبح زود قبل از اذان صبح حلیم در دیگ‌های بزرگ بار گذاشته می‌شود و با این حلیم در صبح غم‌انگیز عاشورا از عزاداران پذیرایی می‌شود.

گِل‌گیران بیجاری به سوگ حسین عزاداری می‌کنند

عزاداران حسینی در این روز با مراسم گِل‌گیران، غربت اهل بیت امام حسین (ع) و یاران با وفایش را در صحرای کربلا روایت می‌کنند. آئین گِل‌گیران در روز عاشورای حسینی از صبح و با حضور مردم در خیابان‌های اصلی شهر بیجار آغاز می‌شود و هیات‌های مذهبی و دسته‌های عزاداری با نظم و ترتیب خاصی در برگزاری هرچه باشکوه‌تر آن با هم متحد و یکدل هستند.

مقدمات برگزاری این آیین، دو هفته قبل از روز عاشورا و با تهیه خاک رس از دشت‌های اطراف شهر و الک کردن آن آغاز می‌شود و در روز عاشورا گِل مخصوص این آیین در داخل ظرف‌های مختلف، تهیه و عزاداران با گِل به سر کردن به سوگ سرور و سالار شهیدان اباعبدالله الحسین(ع) می‌نشینند. حاضران در این آئین سپس با زنجیر زدن و سینه زدن و عبور از خیابان‌های اصلی، راهی حسینیه بیجار می‌شوند و در طول مسیر با صدای یا حسین (ع) در سوگ شهادت سرور و سالار شهیدان اشک می‌ریزند. آئین گل‌گیران شهرستان بیجار در چهارمین همایش ثبت ملی آثار، در فهرست میراث معنوی به ثبت رسید.

حرکت گهواره حضرت علی اصغر در میان عزاداران

در روز شهادت حضرت علی اصغر(ع) و روز عاشورا، به یاد طفل شهید دشت کربلا گهواره‌ایی بین عزاداران به گردش در می‌آید و مادران برای شفای کودکان مریض خود نذر می‌کنند و صدقات خود را در این گهواره‌ها می‌اندازند.

در روزی که منقش به نام حضرت علی اصغر(ع) کوچکترین سرباز امام حسین(ع) در صحرای کربلا است، مادران با گریه‌های که برای مظلومیت امام حسین(ع) و یاران باوفای آن حضرت از گونه‌هایشان جاری می‌شود با زمزمه «یا حضرت علی اصغر» در گوش شیرخواران و کودکان خود آن‌ها را نذر یاری رسان صاحب‌الزمان(عج) می‌کنند.

دسته اعراب هاشمی

اجرای برخی آئین‌های سنتی مانند دسته اعراب هاشمی که در آن کودکان و نوجوانان با پوشیدن لباس ویژه اعراب به منزله کودکان کاروان کربلا گرداگرد اسبی که نماد ذوالجناح است بر سر و سینه‌زنان ندای «یا حسین مظلوم، حسین وای، ذوالجناح کو بابایم» سر می‌دهند و پیشاپیش دسته‌های عزاداری حرکت می‌کنند نیز در این استان به اجرا در می‌آید.

گهواره گرداني حضرت علي‌اصغر (ع) و زينب‌خواني نيز آييني است كه در شهرهاي استان كردستان توسط بانوان كردستاني به اجرا در مي‌آيد و پخش نذورات نیز که بیشتر به صورت پذیرایی با غذای گرم در هیئت‌ها انجام می‌شود، از شب هفتم ماه محرم آغاز شده و حاجت‌مندان و نیازمندان درگاه اهل بیت (ع) به قصد تبرک به این مجالس می‌روند.

مردم استان کردستان در ایام محرم هر کدام به نوعی ارادت خود را به امام حسین(ع) و مقوله عاشورا به اثبات می‌رسانند به طوری که مردم سنندج در شب عاشورا در امامزاده پیرعمر در این شهر جمع شده و با روشن کردن شمع به دعا و نیایش و عزاداری می‌پردازند.

حضور اهل سنت برای انجام مراسم و آیین‌های خاص این ایام چشمگیر است و اهل تسنن با شرکت در دسته‌های عزاداری و سینه‌زنی ارادت خود را به خاندان اهل بیت عصمت و طهارت (ع) ابراز می‌دارند.

برگزاری 18 محفل قرآنی در هیئات مذهبی اهل تسنن

مدیرکل تبلیغات اسلامی کردستان با تسلیت ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) به خبرنگار خبرگزاری شبستان اظهار کرد: برنامه های دهه اول محرم در این استان با رویکرد مقابله با آسیب های اجتماعی و ترویج سبک زندگی اسلامی و توجه به انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر آغاز شده و این اداره کل با همکاری هیات های مذهبی، عالمان دینی و مبلغان بدنبال جلوگیری از آیین های آسیب زا در عزاداری ها است.

حجت الاسلام مختار کرمی با تشریح برنامه های این سازمان در ماه محرم عنوان کرد: برگزاری 240 مراسم دسته روی در سطح شهر وروستاهای استان و 32 مراسم شیرخوارگان حسینی در نخستین جمعه‌ی ماه محرم پیش بینی شده است.

وی از مشارکت 610 هیئت مذهبی در برنامه های ایام محرم در استان خبر داد و افزود: برگزاری مراسم های عزاداری همراه با تبلیغ آرمان های اسلامی و انقلابی باشد.

رئیس ستاد شئون مناسبت های مذهبی کردستان با اشاره به تجمیع عزاداری در روزهای تاسوعا و عاشورا در استان بیان کرد: همزمان با ایام محرم 591 مداح، 110 مربی قرآن و 365 مبلغ و مبلغه در هیئات مذهبی در سطح شهرها و روستاهای استان فعالیت می کنند.

مدیر کل سازمان تبلیغات اسلامی کردستان با بیان اینکه اهل تسنن نیز در این ایام آیین های ویژه ای دارند، یادآور شد: هم اکنون 14 هیات مذهبی از 610 هیات استان کردستان مربوط به اهل تسنن است که در ایام محرم با حضور در حسینیه ها اقدام به برگزاری جلسات قرآنی و توزیع نذورات می کنند.
 

کرمی از برگزاری 18 محفل قرآنی در هیئات مذهبی اهل تسنن استان همزمان با ایام محرم خبر داد و افزود: مشارکت شخصیت ها مذهبی و ذاکرین اهل سنت در آیین های ماه محرم می تواند همبستگی و اتحاد بین مسلمانان را بیشتر کند و این وحدت و برادری مایه نگرانی دشمنان است. 

برگزاری چهار همایش پرچمداران بصیرت ویژه هیئات مذهبی

رئیس شورای هیات های مذهبی کردستان نیز با اشاره به فعالیت 50 هیئت خانه قرآن شهری در استان به خبرنگار خبرگزاری شبستان در سنندج گفت: همزمان با ایام محرم 320 روضه خانگی توسط مسوولان هیئات مذهبی استان برگزار می شود.

نورعلی خزایی ادامه داد: فعالیت 75 گروه امر به معروف و نهی از منکر، 15 اکیپ بازرسی ویژه محرم و 30 بازرس شورای هیئات مذهبی و کانون مداحان استان همزمان با ایام شهادت سرور و سالار شهیدان پیش بینی شده است.

وی به برنامه های برنامه های قبل از ماه محرم سازمان تبلیغات اسلامی کردستان نیز اشاره و خاطر نشان کرد: برگزاری چهار همایش طلایه داران تبلیغ ویژه مبلغین، چهار همایش پرچمداران بصیرت ویژه هیئات مذهبی و چهار گردهمایی ویژه مسوولان هیئات مذهبی استان نیز در استانه ماه محرم در استان برگزار شد.

۱۵ موقوفه ویژه عزاداری امام حسین(ع) در کردستان

مدیرکل اوقاف و امور خیریه کردستان نیز از برگزاری سوگواره بصیرت عاشورایی در ۱۴ بقعه متبرکه استان خبر داد و به خبرنگار شبستان اظهار کرد: این برنامه از ۲۰ شهریور جاری آغاز و تا ۱۷ آبان ادامه دارد.

حجت الاسلام مصطفی نوروزی، با بیان اینکه اهل سنت به خاندان نبی مکرم اسلام(ص) ارادت ویژه ای دارند، افزود: برنامه بصیرت عاشورایی در دو محور فرهنگی، تبلیغی و مذهبی و اجرای امینانه نیت واقفین در سازمان اوقاف اجرا می شود.

وی با اعلام اینکه ۱۵ موقوفه در شهرهای سنندج، بیحار و قروه ویژه عزاداری امام حسین(ع) وجود دارد، خاطر نشان کرد: منابع مالی در این حوزه کم است به همین دلیل از ظرفیت خیران برای اجرای برنامه های عزاداری امام حسین(ع) دراستان استفاده می کنیم.