درس های عزاداری دهه اول محرم/سیاهپوشی در سیره ائمه(ع) و علما

حجت الاسلام محمدرضا حدادپور جهرمی، استاد حوزه و دانشگاه در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان درباره فلسفه اوج عزاداری های محرم حسینی در دهه اول این ماه، اظهار کرد: ما حداقل به چهار دلیل در دهه اول ماه محرم بیشتر از روزهای دیگر این ایام عزاداری می کنیم، نخست آنکه عزاداری برای سیدالشهدا(ع) در این ایام در سیره اهل بیت(ع) است، برای مثال در سیره امام سجاد(ع)، امام باقر(ع)، امام صادق(ع)  وجود داشته و شیعه و اهل سنت هر دو نقل کرده اند که در دهه اول محرم ائمه(ع) اصحاب و شاگردان را جمع و شاعری را دعوت می کردند تا در رثای امام حسین(ع) شعر بخواند و خود حضرات معصومین(ع) نیز اهداف قیام را تشریح می کردند.

وی ادامه داد: مساله دیگر آن است که در طول این 10 روز و در سال 61 هجری هنوز امام حسین(ع) شهید نشده است، ما با امامِ زنده کار داریم، ما تا امام زنده است باید دور ایشان جمع شویم و  تبعیت و شیعه بودن خود را ثابت بکنیم، پس در روزهایی که امام(ع) هنوز در حیات دنیا بودند عزاداری می کنیم و روز دهم اوج این مصیبت است.

حدادپور تصریح کرد: از سوی دیگر عزاداری در این یک دهه درس زمان شناسی برای عزاداران حسینی است، ما هر سال دهه اول محرم جمع شده و عزاداری می کنیم تا این پیام را برسانیم که اگر دیر کنید به عاشورا نمی رسید.

استاد حوزه و دانشگاه تاکید کرد: اما دلیل بسیار مهم و جالب دیگر آنکه، در دهه اول ماه محرم یک حس و حال و یک برکت عجیبی نهفته است، مثل دهه ماه ذی الحجه، یا دهه ولایت و امامت و برخی دیگر از ایام که حال و هوای خاصی دارد. خود اهل بیت(ع) و اهل عرفان می گفتند اگر قرار باشد کسی به جایی برسد علاوه بر نماز شب یکی از بزرگترین مسیرها و آسان ترین و راحت ترین راه ها، مسیر امام حسین(ع) و عزاداری در دهه اول محرم برای سیدالشهدا(ع) است. در واقع خصلتی که این 10 روز دارد به اندازه ای است که اهل عرفان و معرفت بسیار تلاش می کردند که مراقبه های بیشتری در این ایام داشته باشند.

این محقق در بخش دیگری از مباحث خود در پاسخ به پرسشی در این مورد که علت سیاه پوشی در ایام محرم و شبهاتی که نسبت به این مساله مطرح می شود، گفت:  در رابطه با مساله سیاه پوش کردن یک علت روان شناختی، علت روایی و سیره اهل بیت(ع) و علت فقهی داریم که فقهای شیعه نسبت به آن تاکید کرده اند.

وی ادامه داد: با این سیاه پوشی در وهله اول اظهار محبت و همدردی می کنیم، چیزی که ظاهر جامعه را به عزا و ماتم در عزای اهل بیت(ع) تبدیل کرد، همین سیاهپوش کردن اماکن مذهبی ماست که این خودش اظهار محبت و اعلام همدردی با امام عصر(عج) است.

حدادپوردر ادامه تاکید کرد: البته اگر ما نمی توانیم به اندازه حضرت حجت(عج) مسایل را تحمل کنیم ولی حداقل می توانیم برای جد غریب ایشان در ظاهر ناراحت و مصیبت زده داشته باشیم و سیاهپوش شویم. از سوی دیگر سیاه پوشی ابعاد روان شناختی هم دارد، ناشی از محبت فرد به کسی است که او را دوست دارد و از دست اش داده است.

مدرس و پژوهشگر مطالعات استراتژیک ابراز کرد:  فلسفه دیگر این سیاهپوشی دیگر اقتداء به سیره اهل بیت(ع) است، ائمه(ع) در عزای جدشان سیاهپوش می شدند و در میان پیامبر(ص) و اصحاب نیز این مساله وجود داشته است. برای سیاه پوشی در عزای اهل بیت(ع) حداقل چهار مدرک داریم که اشاره می کنم، یکی سیاه پوشی امام حسن مجتبی(ع) بر غم شهادت امیرالمومنین(ع) است، دومین مورد سیاهپوشی در غم شهادت امام مجتبی(ع) از سوی امام حسین(ع) و سادات بنی هاشم بود، سومین مورد سیاه پوشی در شهادت سید و سالار شهیدان(ع۹ است که توسط خواهر و فرزنداشان و سایر بنی هاشم به امر امام سجاد(ع) انجام شد.

وی در ادامه گفت: همچنین، سیاهپوشی در میان یاران و اصحاب اهل بیت، سیاهپوشی زنان پیامبر(ص) برای حضرت حمزه(ع) که به امر پیامبر(ص) انجام شد، یا دستور پیامبر(ع) به سیاهپوشی زنان در شهادت جعفر طیار که برایش روایات معروفی وجود دارد؛ همچنین سیاهپوشی حضرت زهرا(س) در سوگ پیامبر(ص) نمونه دیگری از آن است.

این کارشناس مذهبی با بیان اینکه در سیره فقها و فتاوای آنان نیز سیاهپوشی برای امام حسین(ع) توصیه شده و آمده است، تاکید کرد:‌ علامه محقق کاظمی، شیخ یوسف بحرانی مشهور به صاحب الحدائق،  میرزا حسینی نوری صاحب مستدرک الوسایل، آیت الله سیستانی، مرحوم آیت الله میرزا جواد آقا تبریزی و تنی چند از دیگر فقها نسبت به این موضوع اشاره داشته و مطالبی عنوان کرده اند. از سوی دیگر  در وصیت نامه آیت الله مرعشی نجفی که بسیار هم معروف است، آمده: پیراهن مشکی عزاداری ایشان در ایام محرم حسینی را همراه شان در قبر بگذارند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بنابر این، سیاهپوشی نه تنها در ایام محرم و پس از آن واقعه جانگداز، بلکه قبل از آن نیز در ایام عزا متداول بود اما در مورد امام حسین(ع) قضیه فرق می کند. این سیاهپوشی نشان از سرسپردگی و تعظیم در برابر مقام سیدالشهدا(ع) و ابراز ناراحتی و حزن نسبت به ظلمی است که در روز عاشورا بر ایشان وارد شد.