به گزارش گروه مهدویت و غدیر خبرگزاری شبستان، یکی از یادگارهای امام هادی(ع) برای شیعه زیارت مشهور به «غدیریه» است که استدلال های قرآنی، تاريخی و روايی بر ولايت حضرت اميرالمؤمنين(ع) را شامل می شود.
امام هادی(ع) این زیارت را در بیان فضایل، سوابق دین‌داری و جهاد و سختی‌ها و محنت‌های مولا علی(ع) در سالی که مُعْتَصِم عباسی آن حضرت(ع) را از مدینه به سامرا تبعید کرد، در حرم جدشان امام علی(ع) انشاء کردند.
یکی از ویژگی های این زیارت بیان شباهت های امیرالمومنین(ع) به انبیای الهی است چنان که می فرماید: «... پس گرفتارى تو به آن دو نفر به گرفتارى پیامبران(درود خدا بر ایشان) در هنگام تنهایى و بى یاورى شبیه شد و در آرمیدن در بستر پیامبر(ص) شبیه به اسماعیل ذبیح (درود بر او) شدى چه آنکه تو نیز مانند او قبول کردى و اطاعت نمودى به همان صورت که اسماعیل صابرانه و پاداشخواهانه اطاعت کرد».
امیرالمومنین(ع) امام علی(ع) در فراز دیگری از زیارت غدیریه به هارون، برادر حضرت موسی(ع) تشبیه شده: «در جنگ صفین، در حالى که قرآن‌ها از روى حیله و فریب به نیزهها بالا رفته بود، در نتیجه شک و تردید پیدا شد و حق به یک سو افتاد و از گمان پیروى شد، این گرفتارى‌ات شبیه به گرفتارى هارون شد، زمانی که موسى او را بر قوم خود امارت داد، آنها از او پراکنده شدند، هارون بر سر آنان فریاد مىزد و مىگفت: اى مردم شما به گوساله آزمایش شدهاید به درستى که پروردگار شما خداى بخشنده است، از من پیروى کنید و از دستورم پیروى نمایید، گفتند همچنان روى آور به گوساله خواهیم بود، تا موسى به سوى ما بازگردد!! و همچنین تو اى امیرمومنان، همین که قرآن‌ها بالا رفت گفتى: اى ملّت شما به آن آزمایش شدید و گرفتار نیرنگ گشتهاید، امّا از خواسته تو سرپیچى کردند و با تو به مخالفت برخاستند.»
سند زیارت
همه راویان این زیارت از بزرگان شیعه هستند و در وثاقت هیچ یک از آنان تردید نشده است. سند این زیارت چنین است: ابن مشهدی از ابوالفضل شاذان بن جبرئیل قمی از عماد الدین محمد بن ابوالقاسم طبری از ابو علی فرزند شیخ طوسی از پدرش از شیخ مفید از ابن قولویه قمی از شیخ کلینی از علی بن ابراهیم قمی از پدرش از ابو القاسم حسین بن روح نوبختی و عثمان بن سعید عمری از امام حسن عسکری(ع) از امام هادی(ع)[1] محدث قمی به معتبر بودن سند این زیارتنامه اشاره و نوشته است :«کمتر حدیثی به قوت سند این زیارتنامه می‌رسد.»[2]
زمان خواندن
در کتاب‌های دعا وزیارت زمان خواندن، برای روز عید غدیر ذکر شده است.[3] اما شیخ عباس قمی درباره زمان خواندن این زیارت با استناد به کلام عثمان بن سعید می‌نویسد: «این زیارت را در هر روز از نزدیک و دور می‌شود خواند و این فایده جلیله‌ای است که البته راغبین در عبادت و شایقین زیارت حضرت شاه ولایت آن را غنیمت خواهند شمرد»[4]
محور و محتوای زیارت
محور اصلی زیارت غدیریه، اصل تولی و تبری است که در فرهنگ شیعه جایگاه ویژه‌ای دارد. محتوای اصلی این زیارت بیان فضایل امام علی(ع) است. مهمترین بخش‌های این فضیلت‌ها عبارت است از:
فضیلت‌های قرآنی: در این زیارت بیش از سی آیه آمده است که بیان فضایل امیرالمؤمنین(ع) است؛ نظیر آیه لیله المبیت، آیه تبلیغ، آیه ولایت و ...
فضیلت‌های حدیثی: صدها قسمت از زیارت غدیریه به بیان فضایلی اختصاص یاقته که پشتوانه روایی در منابع حدیثی شیعه واهل سنت دارد. مانند امیرالمؤمنین، سید الوصیین، وارث علم النّبیین، ولی ربّ العالمین، امین‌الله فی ارضه، سفیر‌الله فی خلقه، الحجّه البالغه علی عباده، دین‌الله القویم، صراط مستقیم، نبأ عظیم، اوّل من آمن باللّه، سید المسلمین، یعسوب المؤمنین، امام المتقین، قائد الغرّ المحجّلین، امام المّتقین، اوّل من صدّق بما انزل الله علی نبیه و…[نیازمند منبع]
فضیلت‌های تاریخی: این زیارت، مطالبی از رشادت‌های تاریخی امام علی(ع) و فداکاری‌های آن حضرت(ع) در راه دین اسلام را بیان کرده است. از جمله: جنگ بدر، احزاب، اُحد، جنگ حُنین، صفّین، جمل، نهروان و..
در این زیارت همچنین به غصب فدک، بیزاری از دشمنان ولایت و برائت از قاتلان امام حسین(ع) و شهادت عمّار، شهادت حضرت علی(ع)و شهادت سیدالشّهدا اشاره می شود.
علمای مکتب اهل بیت (ع) هم بر این زیارت تأکید دارند:
مرحوم شیخ عباس قمی
شیخ عبّاس قمی در مفاتیح الجنان در مورد این زیارت نوشته اند: روایت شده به خواندن آن زیارت، در هر وقت و هر کجا که شخص باشد... ما در کتاب هدیة الزائرین به سند این زیارت اشاره کردیم و این که زیارت را هر روز از نزدیک و دور می شود خواند و این فایده جلیله ای است که البته راغبان در عبادت و شآئقان زیارت حضرت شاه ولایت آن را غنیمت خواهند شمرد.
مرحوم شیخ عباس قمی، کتاب دیگری به نام «هدیه الزائرین» دارد. وی در این کتاب در زمینه اتقان سند و استحکام صدور این زیارت می نویسد: شیخ جلیل محمد بن المشهدى یکى از بزرگان علما است. وی در مزار کبیر براى این زیارت شریف، سند بسیار معتبرى ذکر نموده که کمتر خبرى به قوت سند او می‌رسد... .
از ابى القاسم حسین بن روح و عثمان بن سعید عَمرى از ابى محمد حسن بن على العسکرى از پدرش امام هادى (ع) و این سلسله شریف، همه از اعیان علما و شیوخ طائفه و رؤساى مذهب اند و جناب ابوالقاسم حسین بن روح و عثمان بن سعید، هر دو از نواب امام عصر (عج) هستند و بعد از تأمل معلوم می شود که در تمام زیارات مأثوره، زیارتى به این وجه از صحت و اعتبار و قوت سند پیدا نمی شود.
آیت الله العظمی وحید خراسانی
آیت الله العظمی وحید خراسانی عنوان می کنند: درك خود اين زيارت، بدون مبالغه، از عهده تمام حكما و تمام فقها بالاتر است. چند فراز از اين زيارت خوانده مي شود. منتها آن‌هايي كه عُمري در علم و فكر گذرانده اند، بايد در جمله به جمله آن دقّت كنند.
آیت الله العظمی نوری همدانی
آیت الله العظمی نوری همدانی هم در دیدار ستاد اعتکاف با معظّم له، ضمن خواستار نگارش شرح بر این زیارت و زیارت جامعه کبیره خاطرنشان کردند: نگارش شرح و توضیح برای این دو زیارتنامه، خدمت بزرگی است؛ مخصوصاً در دنیای کنونی که متأسفانه با سرمایه گذاری های دنیای کفر و پول های عربستان سعودی و قطر، سلفی ها و تکفیری ها پر و بال یافته اند. [5]
نتیجه آنکه این زیارت می‌تواند در کنار زیارت جامعه کبیره قرار گرفته و به نوعی تکمیل کننده نظر امام هادی (ع) در زمینه مفهوم صحیح امامت باشد. چون همانگونه که در زیارت جامعه کبیره شرایط امام بیان می‌شود در زیارت روز غدیر نیز به این مساله پرداخته شده است.
پی نوشت ها:
1-ابن مشهدی، المزار، ۱۴۱۹ق، ص۲۶۳.
2- قمی، هدیه الزائرین، ۱۳۸۳ش، ص۲۴۱؛ مفاتیح الجنان، اسوه، ص۳۶۳.
3- شهید اول، المزار،۱۴۱۰ق، ص۶۴
4- قمی، هدیه الزائرین، ۱۳۸۳ش، ص۲۴۲؛ مفاتیح الجنان، اسوه، ص۳۶۱.
5-فرهنگ نیوز
نظر شما