به گزارش خبرنگار شبستان، احسان عباس‌لو، مدیر سرای اهل قلم در مراسم رونمایی از کتاب شعر 72 هایکو که دیشب در سرای اهل قلم برگزار شد، گفت: هایکو یک شکل سنتی به نام هوکو داشت، هایکو زاییده مراسمی مانند مشاعره است. در قرن 17 باشو مجلسی شکل داد، فردی در صدر مجلس می‌نشست و هوگو می‌گفت و بقیه متناسب با آن هوگوهای دیگر می‌گفتند.
عباس‌لو تعلیمی بودن شعر، قالب خاص هفت، پنج، هفت و رعایت سنت شعر ژاپن را از ویژگی‌های اشعار باشو برشمرد و افزود: بعد از باشو در قرن 18 بوسون به روی کار آمد که سنت باشو را رعایت کرد اما شاهد یک سری پیچیدگی‌ها در آثار وی هستیم. در اوایل قرن 19 عیسی، مسیر بوسون را ادامه داد.
وی با بیان اینکه بحث شاگرد و استادی جایگاه خاصی در هایکو دارد، اظهار داشت: شخصی به نام نیبرو در سال 1878 در مجله‌ای به اسم نیبن مشغول کار ویراستاری بود. وی که نام مستعارش شیتی بود در مورد هایکایی‌ها مطالعه می‌کرد و یک سری آموزه‌های خاص را مطرح کرد و باشو را کامل کنار زد زیرا معتقد بود اشعار باشو پیچیدگی و معنای عمقی ندارد.
این شاعر تصریح کرد: شیتی معتقد بود احساسات و تمایلات و امیال درونی در اشعار باشو رها نشده و باشو دارای قدرت تخیل لازم نبوده است. شیتی بوسون را مطرح کرد و وی را ستود. شیتی معتقد بود که باشو روی احساس تأکید می‌کند در صورتی که عامل برانگیختن احساس شرط است.
عباس‌لو با اشاره به اعتقاد شیتی مبنی بر اینکه فضیلت اخلاقی نباید در شعر مطرح باشد، بیان کرد: شیتی اظهار می‌کرد که بوسون شعرهای قدرتمندی دارد و مثل داستان کوتاه می‌توان در اشعارش را در 18 هجا خواند.
مدیر سرای اهل قلم با اشاره به مانیفیستی که شیتی در پنج بند مطرح کرد، ادامه داد: در این بندها منظور از آنها باشو است. در این بندها آمده است: آنها دنبال شناخت از طریق هایکو هستند، ما دنبال احساس هستیم. آنها دنباله‌روی استاد خاص بودند، ما دنبال استاد نیستیم. آنها بن‌مایه‌هایشان تکراری است اما ما به دنبال بن‌مایه‌های سنتی نیستیم. آنها می‌خواستند شعرهایشان کوتاه باشند اما ما اشکالی در شعر بلند نمی‌بینیم. آنها از وام گرفتن از زبان‌های محاوره‌ای و کوچه‌بازاری ابا دارند اما ما متناسب با کارمان از آنها استفاده می‌کنیم.
به گفته وی، شیتی برای اینکه گروه خود را متمایز کند واژه هایکو را در اواخر قرن 18 ابداع و مطرح کرد، قبلا واژه هوکو و هایکایی داشتیم.
عباس‌لو یادآور شد: در سال 1902 با از بین رفتن شیتی شاگردانش راه او را ادامه می‌دهند، یکی از شاگردان وی به نام هاکی‌گودو قالب هفت، پنج، هفت را کنار گذاشت چون معتقد بود که این امر تخیل شاعر را کنار می‌زند.
این نویسنده با بیان اینکه کی‌گو همان عبارت فصلی است و زمان شعر را می‌رساند، تصریح کرد: سی‌سن‌جو معتقد بود که کسی که احساس را می‌گیرد مهم‌تر است. بعد از او کیوشین روی کار آمد که مقاله‌ای نوشت در مورد واقعیت طبیعت و ادبیات. او معتقد بود که دو نوع واقعیت وجود دارد، واقعیتی بر اساس علم و منطق و واقعیتی که بر اساس تخیل است و سعی می‌کرد مبنای شعر خود را بر حقیقت خیالی بگذارد.
این مترجم تصریح کرد: سی شی، شعر هایکو را به جایی رساند که گفت هایکو ادبیات نیست بلکه زندگی است. در نهایت این تغییر و تحولات در هایکو از شاگردی به شاگرد دیگر رخ داد و امروز شاهد اشکال مختلف آن هستیم.
وی در مورد علت اینکه مضمون دفاع مقدس را در قالب هایکو بیان کرده است، گفت: اعتقاد ندارم قالب‌ها به نوعی محدود است به جای خاصی. به نظر من قالب‌ها جهانی هستند، مظروف مهم است نه ظرف، همان‌طور که از سینما و رادیو استفاده می‌کنیم، می‌توانیم از سایر قالب‌های جهانی در حوزه ادبیات استفاده کنیم.
نویسنده کتاب شعر 72 هایکو اظهار داشت: سعی کردم با نوشتن این کتاب ادای دینی به رزمندگان کنم و هم شعر هایکو را معرفی نمایم و بگویم که شعر هایکو شعر کوتاه نیست بلکه اصول و قوانینی پشت هایکو نهفته است. در اثر خود سعی کردم پنج، هفت، پنج هجاها یعنی قالب سنتی هایکو رعایت شود.
عباس‌لو با بیان اینکه هایکو ریشه در چین میانه دارد، عنوان کرد: هایکو به معنای جملات سرگرم‌کننده است و محدود به ژاپن نیست. تا قبل از سی‌سن‌سو هایکو وزن داشت اما شاگردان شیتی وزن را شکستند و در کل هایکو هر چه جلوتر رفت به طور ساده‌تری بیان شد.
وی در مورد تعریف خود از هایکو عنوان کرد: اوایل فکر می‌کردم هایکو دریچه‌ای برای تماشا است اما این روزها تعریف کامل‌تری برای آن پیدا کردم. هایکو دریچه‌ای برای تماشا، ورود و حضور است و مخاطب می‌تواند این سه نوع کارکرد را از هایکو دریافت کند.
مدیر سرای اهل قلم با بیان اینکه اشعار 72 هایکو واقعا شخصی است، عنوان کرد: پایبند به رعایت قافیه نبودم اما تا جایی که توانستم آن را رعایت کردم. اشعار خود را در این کتاب شخصی می‌دانم. افرادی که با جنگ و دوران جنگ آشنا نیستند و در آن حضور نداشتند نمی‌توانند به خوبی این اشعار را درک کنند اما افرادی که در جنگ حضور داشتند بیشتر می‌تواند از این اشعار بهره ببرند و معتقدم ادبیات دفاع مقدس نتوانسته خود را به سطح عام برساند، به همین دلیل شخصی است.
گفتنی است،مراسم رونمایی از اشعار 72 هایکو دیروز ساعت 17 و 30 دقیقه با حضور استاد جواد محقق و احمد نادمی،منتقد و مترجم در حالی برگزار شد که استاد علی معلم دامغانی که مهمان اصلی این برنامه بود،غایب بود.
پایان پیام/
نظر شما