کاش مردم در موسیقی هم تنوع طلب بودند/ در عروسی نمی شود ردیف میرزا عبدالله زد

بیژن کامکار، نوازنده، خواننده و دبیر افتخاری هشتمین جشنواره دف نوای رحمت در پاسخ به این سوال که چگونه می توان موسیقی سنتی ایرانی را حفظ کرد به خبرنگار شبستان گفت: متاسفانه تاریخ موسیقی ما گنگ است. می توان گفت تاریخ موسیقی ما بعد از صفویه نابود شد. ما تاریخ بسیار گنگی از موسیقی داریم چون خط نت نداشتیم و به اصطلاح نتوانستیم این تاریخ را نگه داریم. مثلا می گویند 360  اسم در موسیقی داشتیم، در صورتی که جز 5-6 اسم مانند اورنگی، مهرنگی و نوروز هیچ نشانی از آنها نیست، تازه در خود این اسم ها نیز شک وجود دارد.

کامکار اظهار داشت: آنچه امروز به عنوان ردیف های موسیقی ایرانی مثل دشتی، شور، سه گاه و ماهور مانده خود را کشان کشان به فیلم و ضبط رساندند. الان ردیف استاد صبا، ردیف موسی خان معروفی و ردیف نورعلی خان برومند ضبط شده و روی نوار است. اینها خودشان را لک لک کنان به ضبط رساندند. این ردیف ها و دستگاه های موسیقی که ضبط شده اند، دایره المعارف ما هستند. هنرمندان می توانند به آنها رجوع کنند، آنها را یاد بگیرند، از آنها الهام بگیرند و ملودی شان را بسازند.

آرزوی رنسانس فکری در ایران

وی با بیان اینکه موسیقی مصرفی لازم است، عنوان کرد: انشاءالله در ایران یک رنسانس فکری شود. پاپ، تکنو و هیپ لازم است. موسیقی مصرفی باید باشد. اگر همه اینها را گوش دادند،‌ خسته شدند و خواستند با رنسانس فکری برگشتی به عقب داشته باشند به اندازه کافی مدرک داریم که نشان دهیم و به عنوان خوراک به نوازندگان ارایه دهیم که کار کنند.

دبیر افتخاری هشتمین جشنواره دف نوای رحمت بیان کرد: در حال حاضر از لحاظ اجرایی داریم کار خودمان را می کنیم و هیچ چیز جلودارمان نیست. یکی از پاپ خوانان در مصاحبه با بی بی سی یا سی ان ان در پاسخ به این سوال که چرا مردم از موسیقی ایرانی رویگردان شدند و به طرف پاپ، هیپ، تکنو و رپ رفتند، ظالمانه پاسخ داد" چون موزیسین های ایرانی هیچ کاری نکردند". می خواهم آن عزیز و بقیه فیلم "بزم رزم" و فیلم "چاووش " را ببیند تا بدانند ما زحمت کشیدیم یا نه. مجموعه ما یعنی گروه شیدا، عارف، کانون چاووش بود که منبع الهام جمهوری اسلامی شدیم که یک چیزی را به عنوان موسیقی قبول کند. اگر ما نبودیم، منبعی برای موسیقی امروزی ایرانی نداشتیم. خودم را نمی گویم دوستان من خیلی زحمت کشیدند، عرق ریختند، شکست خوردند و بسیار زیاد مورد بی مهری قرار گرفتند.

موسیقی مصرفی در هر شرایطی لازم است

کامکار ادامه داد: آن حرف پاپ خوان که گفت موزیسین های ایرانی هیچ کاری نکردند یک داغی بر دل من گذاشت زیرا حضور خود آن آقا در این فضا به خاطر بنده بود. به یاد دارم زمانی رییس رادیو و تلویزیون به خانه ما آمد و با هم جلسه ای داشتیم به ایشان گفتم یک نوع موسیقی مردمی و مصرفی لازم است و در هر شرایطی هم این موسیقی لازم است. آن زمان این موسیقی زیرزمینی بود. گفتم اگر آن را آزاد نکنید از ارس تا هامون ما و از خزر تا خلیج فارس ما پر می شود از مایکل جکسون و هیچکس هم نمی تواند هیچ غلطی بکند، نه کارشناسان و نه هیچکدام از ما نمی توانیم کاری کنیم. ما باید یک نوع موسیقی مردمی داشته باشیم. در عروسی که نمی شود ردیف میرزا عبدالله زد. آنجا به موسیقی مصرفی نیاز دارند.

مردم ما عمقی و با بصیرت نگاه نمی کنند

وی خاطرنشان کرد: الان همان افراد به جایی رسیدند که دارند ما را کنار می زنند. علت این است که مردم ما عمقی و با دید بصیرت به هر چیز نگاه نمی کنند. در مورد بی مهری تلویزیون به موسیقی نمی خواهم حرف بزنم. تلویزیون می خواهد شعارهایش را پخش کند چیزی را پخش می کند که طرفدار زیاد دارد با وجود ماهواره 120 کانال دارند تبلیغ می کنند. کاش یک اپسیلون تبلیغ موسیقی خودمان را کنند، هرچند موسیقی ما آنقدر حقانیت دارد که از همه این گذرهای تلخ و ناگوار خود را نجات می دهد. به هر حال در دوره ای که رنسانس فکری شود، انشاءالله آنها به اصل برمی گردند.

در همه چیز جز موسیقی تنوع طلب هستیم

این نوازنده و خواننده موسیقی سنتی ایرانی با اشاره به اینکه انسانها در همه چیز به جز موسیقی تنوع طلب هستند، اظهار داشت: یک مسئله در مورد موسیقی ایرانی و موسیقی های دیگر وجود دارد و من همیشه آن را گفته ام. نمی دانم چرا ما انسان ها در انتخاب غذا تنوع طلب هستیم مثلا همین قرمه سبزی که ما ایرانی ها اینقدر آن را دوست داریم اگر سه روز آن را بخوریم روز چهارم بالا می آوریم. در انتخاب رنگ تنوع طلبیم اگر شش ماه فقط قرمز بپوشیم باور کنید افسرده می شویم. ما در همه چیز تنوع طلب هستیم اما برایم عجیب است که چرا در گوش کردن موسیقی تنوع طلب نیستیم یا آنقدر به موسیقی ایرانی گوش می دهیم که به منقل و وافور می رسیم یا آنقدر موسیقی کلاسیک گوش می کنیم که مثل آدم های عصا قورت داده می شویم و کسی جز بتهوون را آدم نمی دانیم یا آنقدر موسیقی سنتی گوش می دهیم که می گوییم کسی جز میرزا عبدالله آدم نبوده.

چیزی گوش دهیم که مغز و قلب مان هم بجنبد

کامکار عنوان کرد: من می گویم در گوش دادن موسیقی هم تنوع طلب باشیم. موسیقی آمریکای مرکزی، آرژانتین و بولیوی بسیار زیباست. فلوت یکوردر و گل گیتار چقدر زیباست، ما کدام را گوش می دهیم. خواهش می کنم کمی در گوش دادن موسیقی هم تنوع طلب باشیم. به دوستی می گفتم چرا آنقدر موسیقی پاپ گوش می دهی نمی گویم گوش نده ولی تنوع طلب باش به من گفت آقا می خواهیم چیزی گوش دهیم که کمرمان بجنبد گفتم از خدا می خواهم تا قیامت کمرتان بجنبد اما هر ازگاهی چیزی گوش دهید که مخ و قلبتان بجنبد.

گفتگو از مریم داوری