خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی: آبی که مایه حیات است سالیان سال است که برای بسیاری از کشاورزان و روستاییان خراسان جنوبی به رویایی دست نیافتنی تبدیل شده است. روستاییان که تا یک دهه قبل، درآمد اصلی آنها از محل فروش محصولات دسترنج شان از مزارع بود، حالا برای آب آشامیدن باید هر هفته چشم به راه جاده باشند تا شاید یک تانکر، به اندازه ۴۰ لیتر آب خوردن برایشان به ارمغان بیاورد.
استاندار خراسان جنوبی اردیبهشت ماه امسال در جریان سفر تعدادی از اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس به استان اعلام کرده بود که ۴۸۵ روستای این استان، یک قطره آب آشامیدنی ندارند و با تانکر، آب خوردن مردم تامین می شود.
طرح انتقال آب به خراسان جنوبی هم که سال های زیادی است از زبان مسئولان مختلف «تنها» مطرح می شود، هنوز در بروکراسی های اداری جذب سرمایه گذار است. اما آنچه در شرایط فعلی خراسان جنوبی ضروری به نظر می رسد و باید همه مسئولان و مردم به آن توجه کنند «مدیریت» صحیح منابع فعلی و در اختیار است.
بحران «مدیریت آب» داریم
نماینده مردم قاینات و زیرکوه در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار شبستان در بیرجند با تاکید بر اینکه در استان خراسان جنوبی «بحران» آب وجود ندارد اما «بحران مدیریت آب» به شدت دامن گیر منابع زیرزمینی و روان آب ها شده است، معتقد است این ضعف مدیریت را در دو حوزه «مسئولان» و «مردم» باید بررسی کرد.
فرهاد فلاحتی که از مسئولان وزارت نیرو در بحث عدم مدیریت منابع آبی استان به شدت گلایه مند است، ادامه می دهد: متوسط بارندگی در خراسان جنوبی ۱۳۶ میلی متر در طول سال است که امسال این میزان کمتر از ۱۲۰ میلی متر است که با توجه به کاهش سالانه نزولات آسمانی، در شرایط سختی قرار داریم.
وی به برداشت بی رویه آب در دو بخش کشاورزی و خانگی هم گریزی می زند و می گوید: ضعف مدیریت روان آب ها که موجب می شود صدها میلیون مترمکعب آب یا تبخیر و یا از استان خارج شود، در خراسان جنوبی بسیار ملموس است که این موضوع موجب افزایش غلظت منابع آب زیرزمینی و نامناسب بودن آب برای مصارف شرب می شود.
نماینده مردم قائنات و زیرکوه در خانه ملت به قصه پُرغصه‌آبرسانی با تانکر به ۱۵۰ روستای این دو شهرستان هم هم اشاره می کند که اگر یک روز تانکر دیرتر به یکی از این روستاها برسد، مردم آب برای خوردن ندارند.
وی به ارائه چند راهکار برای جلوگیری از بحران آب در استان هم می پردازد و تاکید دارد که وزارت نیرو باید برای مدیریت منابع آب، شرایط خراسان جنوبی را در نظر بگیرد و برای این مهم، نسخه واحد نپیچد.
فلاحتی به آب رودخانه تجنود در شهرستان زیرکوه اشاره می کند که قابلیت شرب دارد و بعد از هزینه کرد و بهره برداری ۴۶۰ میلیون تومان برای پمپاژ و استفاده برای مصارف کشاورزی و شرب، باید مورد توجه قرار بگیرد.
وی آب رودخانه آهنگران را هم که در مجاروت شهر حاجی آباد و روستاهای همجوار آن قرار دارد را برای تامین بخشی از نیازهای مردم و کشاورزی مفید دانست و گفت: در سالهای اخیر چند مجتمع های آبرسانی از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی برای تامین آب روستاییان شهرستان زیرکوه و قاینات احداث شده است که این مهم، گامی موثر در جهت تامین آب شرب روستاییان است.
فلاحتی بهسازی و بازسازی شبکه های آبرسانی روستایی را یک امر ضروری دانست و گفت: هدر رفت بسیار زیادی در این بخش وجود دارد که نیازمند تدبیر و اختصاص اعتبار است.
تنش آبی در شهرهای استان نداریم
مهدی هاشمی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری خراسان جنوبی هم در گفتگو با خبرنگار شبستان با تاکید بر اینکه روزهای پیک مصرف آب را بدون هیچ مشکلی در شهرهای استان پشت سر گذاشته ایم، به تعریفی از تنش آبی پرداخت و گفت: هنگامی که توان تولید و منابع در اختیار با میزان مشترکین برابری و بین تولید و مصرف تساوی باشد، تنش آبی وجود دارد که در تابستان امسال شاهد تنش آبی در هیچ نقطه شهری استان نداشتیم.
وی به احداث مخازن ذخیره آب در شهرهای قهستان و گزیک و حفر چاه رزرو هم در سال جاری اشاره کرد و افزود: در شهر طبس نیز برای جلوگیری از تنش آبی با راه اندازی تصفیه خانه، بخشی از آب مورد نیاز از سد نهرین تامین شد.
افت ۷۱ سانتی متری سطح آب زیرزمینی در استان
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری خراسان جنوبی به برخورداری ۹۹.۸۵ درصد جمعیت استان از آب شرب شهری هم اشاره می کند و یادآور می شود: زیرساخت های لازم برای آبرسانی به مساکن مهر فراهم شده است و تنها برخی از مشترکین این بخش از شهرها،باید خود اقدام کنند.
به گفته وی، همچنین در سال جاری ۸۰۰ هزار مترمکعب آب به روستاهایی که در مسیر خطوط انتقال آب شهری قرار دارند، انتقال یافته است.
هاشمی به کاهش ۷۱ سانتی متری سطح آب زیرزمینی (چاه ها) در شهرهای فردوس و سرایان هم اشاره می کند و ادامه می دهد: این کاهش آب زیرزمینی در برخی از نقاط استان ۲۰ سانتی متر گزارش شده است اما با توجه به اینکه، با افزایش برداشت، شاهد افت افزایشی در هر سال هستیم، نیازمند تدابیر ویژه از سوی مردم و مسئولان برای عملیاتی شدن مدیریت یکپارچه و بهم پیوسته منابع آب هستیم.
کاهش ۲۱ درصدی بارندگی در مقایسه با بلندمدت
«علیرضا خندان رو» مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار شبستان در بیرجند اظهار داشت: میانگین بارندگی های استان از ابتدای سال زراعی تاکنون ۸۷ میلی متر است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۸ درصد افزایش و در مقایسه با بلندمدت ۲۱ درصد کاهش یافته است.
وی از درگیری ۲۹ درصد مساحت استان با خشکسالی متوسط هم خبر می دهد که این خشکسالی در حال حاضر دامن گیر شهرستان های «بیرجند، خوسف، درمیان، سرایان، سربیشه، طبس، فردوس، قاین و نهبندان» است.
وی با تاکید بر اینکه ۱۰۰ درصد شهرستان زیرکوه دچار خشکسالی شدید است، ادامه می دهد: ۷۱ درصد مساحت شهرستان بشرویه هم درگیر خشکسالی شدید و ۲۹ درصد دچار خشکسالی بسیار شدید است.
مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی به افزایش ۱۳ درصدی میزان تبخیر (گزارش شده از ایستگاه های هواشناسی) بر اثر گرمای هوا و افزایش دمای هوا در بلندمدت هم اشاره کرد.
خندان رو مهمترین راهکار عبور از خشکسالی را «مدیریت صحیح منابع آب، صرفه جویی و درست مصرف کردن» می داند و تاکید دارد که برای تحقق این مهم همه مردم،مسئولان و کشاورزان باید پای کار بیایند.
وی خاطرنشان کرد: خراسان جنوبی دومین استان کم بارش کشور بعد از استان یزد با ۱۰۹ میلی متر بارندگی در طول بلند مدت است.
۳۰ درصد قنوات خراسان جنوبی نم پس نمی دهد
محمدحسن غلامی مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در گفتگو با شبستان به جود ۶ هزار و ۲۵۲ رشته قنات در استان اشاره و می گوید: شهرستان بیرجند با بیش از یک هزار و ۷۰۰رشته قنات، بیشتر تعداد قنات را در سطح استان دارد.
به گفته وی، در گذشته ۷۰ درصد تامین آب از قنوات بوده است که رفته رفته با استحصال بیشتر آب از این منابع و افزایش خشکسالی، برخی از این قنوات خشک شده اند.
وی با اشاره به اینکه طبق آمار سال ۹۵ که از سوی شرکت آب منطقه ای اعلام شده است، میزان برداشت آب از قنات های استان ۱۹۴ میلیون متر مکعب بوده است که این رقم در سال ۹۲ حدود ۲۶۰ میلیون متر مکعب بوده است که در طول این سه سال، ۶۰ میلیون متر مکعب کاهش دبی داشته ایم.
غلامی به خشک شدن ۳۰ درصد قنات های استان هم اشاره می کند و تاکید دارد ۶۰ درصد دیگر قنوات هم کاهش دبی و تنها ۱۰ درصد کاهش دبی نداشته اند.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان به اختصاص ۲۰ میلیارد تومان اعتبار برای بازسازی و بهسازی قنوات استان در سال گذشته هم گریزی می زند که در نهایت ۱۲ میلیارد تومان تخصیص یافت. وی یادآور می شود: از این رقم تخصیص یافته حدود ۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان از محل اعتبارات ملی، ۲میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان از محل اعتبارات مدیریت بحران و یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان از مخل اعتبارات استانی بوده است.
وی از کاهش اعتبارات این حوزه در سال جاری هم خبر می دهد و می افزاید: اعتبارات بازسازی و بهسازی قنوات استان از محل ملی، ۷ میلیارد و ۸۰۰ میلیون است اما در بحث اعتبارات استانی و مدیریت بحران کاهش چشمگیری خواهیم داشت که پیش بینی می شود ۲ میلیارد تومان باشد.
گزارش: زینب رمضانی
نظر شما