نفس منابع زیرزمینی به شماره افتاد/ خشکسالی در انتظار گلستان ایران

خبرگزاری شبستان- گرگان: متاسفانه کاهش نزولات جوی در دهه های اخیر و خشکسالی های پی در پی باعث شده تا استان گلستان نیز همانند بسیاری از استان های کشور با بحران کم آبی روبرو شود. در این میان مصرف ناصحیح و برداشت بی رویه از منابع آبی زیرزمینی شرایط را برای این استان پیچیده تر کرده است. در حال حاضر بیش از 100 روستا در استان گلستان با مشکل تامین آب شرب مواجه هستند و پیش بینی می شود شرایط در سال های آینده بسیار بحرانی تر نیز شود به طوری که نه تنها کمبود آب در بخش کشاورزی و شرب، اقتصاد استان را تهدید می کند بلکه این بحران مسبب پدیده های مخرب دیگری همچون؛ شیوع ریزگردها و گسترش بیابان در سطح استان نیز باشد.

یحیی کشیری، از کشاورزان حوزه غرب استان با اظهار نارضایتی از کمبود آب و بارندگی های تابستانه به خبرنگار خبرگزاری شبستان در گرگان می گوید: امسال به دلیل نبود بارندگی محصولات تابستانی ما خراب شد.

وی ادامه می دهد: قوت زندگی اش از طریق کشاورزی تامین می شود و حالا با این وضعیت، سرافکنده خانواده هستیم.

یکی دیگر از کشاورزان نیز می گوید: با اعلام عدم کاشت محصول برنج در استان از سوی مسئولان، شاهد کاشت بی رویه برنج در استان هستیم و این باعث تمام شدن آبهای زیر زمینی می شود.

زهرا عرب یکی از روستائیان شرق استان گلستان به خبرنگار خبرگزاری شبستان در گرگان می افزاید: قطعی آب ما را کلافه کرده است. یک روز آب داریم و در برابرش چند روز آب نداریم.

وی اضافه می کند: تانکرهای آبرسانی هفتگی به روستای ما آب می آورند که این آب هم برای مصرف شرب ما استفاده می شود.

جرجانی از دیگر روستائیان استان گلستان است که با ناراحتی می گوید: استان گلستان بر خلاف نامش از محرومیت های زیادی رنج می برد که کمبود آب هم در این سالها به آن اضافه شده است.

وی می افزاید: وقتی مسئولان چیزی را اعلام می کنند ولی خودشان جلوی آن را نمی گیرند چطور می توان در حفظ ذخایر زیرزمینی صرفه جویی کرد.

یکی از اهالی روستای غرب استان نیز می گوید: روستای ما علیرغم توسعه و آبادانی، از قدیم تا کنون با کمبود آب مواجه بوده است. هفته ای چند بار آب روستا به هر دلیلی خرابی پمپ، قطعی برق و ... قطع می شود و ما ساعت ها و روزها در انتظار وصل شدن آب هستیم.

وی می افزاید: دهیاری روستا با وجود نبود آب و اطلاع از عدم استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی، آب چاه های روستا را به کشاورزان روستا و روستاهای همجوار می فروشند و به فکر حفظ این ذخایر نیستند.

رضوانی یکی از ساکنین مجتمع مسکونی در گرگان نیز به خبرنگار خبرگزاری شبستان در گرگان اضافه می کند: از زمان فرا رسیدن تابستان ما شاهد قطعی آب و کم فشاری آب هستیم.

وی ادامه می دهد: مسئولان بدون اطلاع رسانی قبلی اقدام به قطعی آب می کنند در صورتی که در برخی از خیابان ها شاهد روان شدن آب شرب در پی شکسته شدن لوله های آب هستیم.

داوود فتحی، که دکترای امور آب و زهکشی و کارشناس امور آب و از اساتید دانشگاه است، در این باره به خبرنگار خبرگزاری شبستان در گرگان می گوید: مجموع منابع آبی استان گلستان حدود 2 میلیارد و 400 میلیون مترمکعب است که تقریبا نیمی از آن مربوط به منابع آب سطحی و نیمی دیگر مربوط به منابع آب زیرزمینی است.

وی می افزاید: برداشت آب از سفره های زیرزمینی توسط حدود 36 هزار حلقه چاه صورت می گیرد که متاسفانه نزدیک به 16 هزار حلقه از این چاه ها به صورت غیرمجاز در آبخوان های کم عمق حفر شده اند و سالانه حدود 160 میلیون متر مکعب از آب زیر زمنی استان را استحصال می کنند.

فتحی با بیان اینکه از حدود 20 هزار حلقه چاه مجاز کم عمق و عمیق در استان نیز حدود یک میلیارد متر مکعب در طول سال برداشت می شود، اضافه می کند: متاسفانه به دلیل تغییرات آب و هوایی از جمله کاهش نزولات جوی و افزایش دما، میزان تبخیر در طول سال به شدت افزایش پیدا کرده است که تغذیه سفره های آب زیرزمینی را با مشکل مواجه کرده است.

این استاد دانشگاه ادامه می دهد: با روند ثابت برداشت از سفره های آب زیرزمینی در بسیاری از نقاط استان عمق سفره های آب زیرزمینی به شدت کاهش یافته است و باید در این بخش تصمیم عاجل اتخاذ شود.

وی خاطرنشان می کند: از آنجایی که بیش از 85 درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می شود، مطمئنا اولویت اول جهت مدیریت بحران آب نیز باید در این بخش متمرکز باشد.

فتحی می گوید: استان گلستان دارای بیش از 340 هکتار اراضی آبی است که کمتر از 50 هزار هکتار این اراضی مجهز به سیستم های نوین آبیاری هستند.

وی ابراز می دارد: آبیاری در بیش از 85 درصد مزارع آبی استان هنوز به شیوه سنتی صورت می گیرد که راندمان آبیاری در این مزارع در خوشبینانه ترین حالت 40 درصد خواهد بود.

کارشناس امور آب استان با اشاره به راهکارهای مصرف درست آب، می افزاید: موثرترین و راهگشاترین راهکارها در جهت مدیریت آب در بخش کشاورزی، اعمال کنترل در برداشت آب در بخش کشاورزی به خصوص از سفره های آب زیر زمینی با نصب کنتورهای هوشمند و برخورد با برداشت های غیرقانونی از جمله پملپ چاه های غیرمجاز، ترغیب و تشویق کشاورزان جهت استفاده از شیوه های نوین آبیاری که راندمان آبیاری را تا دو برابر افزایش می دهند با تخصیص به موقع و کافی اعتبارات دولتی به کشاورزان جهت تجهیز اراضی خود به سیستم های مذکور و تغییر الگوی کشت معقول و مناسب برای شرایط فعلی استان گلستان و پایان کشت شالی در اکثر نقاط استان است.

علی نظری، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گلستان نیز به خبرنگار خبرگزاری شبستان در گرگان می گوید: بارندگی های امسال تا کنون نسبت به سال گذشته 17 درصد رشد داشته است.

وی با بیان اینکه بارندگی های نسبت به دوره درازمدت حدود 5 درصد کاهش یافته است، می افزاید: به جهت خشکسالی های 10 ساله اخیر که 8 سال آن خشک بوده است (به غیر از سال 93 و 90) تاثیر خودش را گذاشته است به طوری که آورد رودخانه های استان بین 35 تا 50 درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشته است و بین 75 تا 82 درصد نسبت به درازمدت کاهش آورد داریم.

نظری در خصوص آبگیری مخازان نیز می گوید: اکنون 20 میلیون متر مکعب ذخیره آب داریم که نسبت به سال گذشته 30 درصد کاهش ذخیره آبی داریم که انتظار است مردم با درک شرایط در رابطه با مصرف آب در بخش های مختلف شرب، کشاورزی و صنعت دقت لازم و کافی را داشته باشند.

وی با بیان اینکه اگر مدیریت توامان عرضه و مصرف را با هم نداشته باشیم، منابع آب موجود استان نیاز فعلی و آینده را تامین نمی کند، ادامه می دهد: اگر مدیریت توامان عرضه و مصرف را داشته باشیم منابع آب ما که شامل؛ منابع آب تجدید پذیر، زیرآب ها، پساب تصفیه خانه فاضلاب و نزدیک دریا قادر به پاسخگویی نیاز آبی حال و آینده خواهد بود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گلستان اظهارمی دارد: تخصیص مقدار آب تجدید پذیر ما در استان 87 درصد به کشاورزی، 3 درصد صنعت و 10 درصد به شرب داده شده است.

وی با اشاره به راهکارهای مصرف درست آب، می گوید: باید ساخت و سازهای فنی و تاسیسات آبی چه در زمینه سدها و آب بندان ها و غیره تسریع یابند و به بهره برداری برسند و در شبکه شهری باید فشار آب در کل شبکه را متعادل و اصلاح شبکه کنیم.

نظری می افزاید: ادوات کاهنده مصرف همچون؛ شیرهای پدالی و الکترونیکی را در اختیار مصرف کنندگان قرار دهیم.

به گفته وی، مردم می توانند بدون اینکه به بهداشت شان لطمه ای وارد شود 40 درصد آبشان را صرفه جویی کنند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گلستان در پایان اضافه می کند: در کشاورزی باید با امکانات امروزی آبیاری انجام شود و پروژه های فاضلاب راه اندازی و با بازیابی آبها از آن در صنعت و کشاورزی استفاده کنیم.

گزارش: ربابه کابلی